Έτσι, στην προσπάθειά τους να φτιάξουν τον νέο άνθρωπο, ένα από τα πρώτα πράγματα που έβαλαν οι Μπολσεβίκοι στο μάτι με το που πήραν τα κουμάντα, ήταν το αλκοόλ. «Θα τελειώσουμε μια και καλή με τη βότκα», έλεγε ο κομισάριος της δημόσιας υγείας Νικόλαος Σεμάσκο. Οι ΗΠΑ με την ποτοαπαγόρευση έδειχναν τον δρόμο και η επίθεση σε οινοποιεία, αποστακτήρια και βιοτεχνίες παρασκευής ποτών ήταν άνευ προηγουμένου. Ο σχεδιασμός ήταν έτσι, ώστε παρέα με το κράτος, να πάει στο διάολο και το αλκοόλ. Και το 1923, ο Τρότσκι, ανακοίνωνε θριαμβευτικά, ότι τα δύο σημαντικότερα γεγονότα της Επανάστασης ήταν η νομοθέτηση της οκτάωρης εργασίας και η απαγόρευση της βότκας.
Αλλά, ως γνωστό, όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια, πέρα από τον Θεό που ξεκαρδίζεται, είναι κι η Ιστορία που πιάνει τα αρχίδια της. Οι φυλακίσεις, οι διωγμοί, οι απειλές για εκτέλεση κι όλα τ’ άλλα μέτρα που πήραν οι επαναστάτες, απέτυχαν να σβήσουν την ρώσικη δίψα. Έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1920, η απαγόρευση είχε αντικατασταθεί από το μονοπώλιο και τον κρατικό έλεγχο στην παραγωγή και διανομή του αλκοόλ. Κι η ρώσικη κοινωνία επανήλθε στην κανονικότητα της μέθης.
Από τη μια μεριά, ήταν ζήτημα επιβίωσης: οι αγρότες, απεγνωσμένοι για κάποιο εισόδημα, χρησιμοποιούσαν όλη τη σοδειά για να φτιάξουν samogon (ένας είδος οικιακού ζύθου), το οποίο και διακινούσαν παράνομα. Κι από την άλλη μεριά ήταν ζήτημα επανασχεδιασμού της σοσιαλιστικής κοινωνίας: όπως έλεγε ο Νικόλαος Μπουχάριν, «είναι προτιμότερο να χρηματοδοτήσουμε το σοσιαλισμό μέσω του μονοπωλίου της βότκας παρά να πνιγούμε σε μια θάλασσα από samogon». Και η διαταγή που έδωσε ο Ιωσήφ Στάλιν το Σεπτέμβριο του 1930 ήταν, κατά την προσφιλή του μέθοδολογία, απλή, σαφής και ξεκάθαρη: «μεγιστοποιήστε την παραγωγή».
Και όλοι οι σύντροφοι υπάκουσαν, με τη μεγαλύτερη προθυμία που καταγράφτηκε ποτέ στα χρόνια ζωής του πρώτου προλεταριακού κράτους: το 1940 τα καταστήματα που πουλούσαν αλκοόλ ήταν περισσότερα απ’ αυτά που πουλούσαν κρέας, φρούτα και λαχανικά. Και στο Κρεμλίνο μπορεί να μην έμεναν πλέον οι Ρομανόφ, αλλά η ρώσικη καθημερινότητα είχα ξανά κουρδιστεί στην παλιά, καλή και μεθυσμένη πραγματικότητα.
Η κατανάλωση αλκοόλ, κρατικής βότκας και παράνομου samogon συμπεριλαμβανομένων, αυξανόταν κατά 4,4% το χρόνο στην μεταπολεμική περίοδο. Η κατά κεφαλή κατανάλωση τετραπλασιάστηκε από το 1940 έως το 1980 και στη τελευταία δεκαετία της ζωής το προλεταριακό κράτος είχε αλκοολικούς το 15% του πληθυσμού του. Υπό την ηγεσία του Λεωνίδα Μπρέζνιεφ, η Σοβιετική Ένωση είχε γίνει ένα πραγματικά αλκοολικό κράτος: τόσο στην κυβέρνηση όσο και στο λαό, αυτό που μετρούσε πάνω απ’όλα ήταν η βότκα. Έντρομοι, σύντροφοι και ξένοι πολιτικοί και διπλωμάτες, έγλυφαν το ποτηράκι τους στις συναντήσεις του με τον Λεωνίδα, και στον ίδιο χρόνο αυτός καθάριζε μια μπουκάλα βότκα. Ο μόνος που μπορούσε να τον συναγωνιστεί ήταν ο Κωνταντίνος Τσερνιένκο.
Κι έτσι, κατά τα αναμενόμενα, το οινόπνευμα τσάκισε τη σοσιαλιστική κοινωνία: διαζύγια, πρώιμοι θάνατοι, διανοητικές διαταραχές, τροχαία και βιομηχανικά ατυχήματα, εγκληματικότητα, φωτιές και τα λοιπά. Τα πληρώματα εδάφους των αεροδρομίων άδειαζαν τις δεξαμενές με αντιψυκτικό υγρό, το απέσταζαν, έπιναν το αλκοόλ και τις ξαναγέμισαν με σκέτο νερό. Ευνόητο είναι ότι οι πιλότοι, όταν στα μεγάλα υψόμετρα πήγαιναν να χρησιμοποιήσουν το αντιψυκτικό, αντιμετώπιζαν μεγάλα προβλήματα. Σύμφωνα με τις στατιστικές, ένας αλκοολικός εργάτης ήταν κατά 34% λιγότερο αποδοτικός, νούμερο που ισοδυναμεί με 93 χαμένες μέρες μέσα σε ένα χρόνο. Και καθώς η μικρογράφηση κι οι υπολογιστές έμπαιναν στην σοσιαλιστική οικονομία και ο έλεγχος/συντήρηση περίπλοκων ηλεκτρονικών συστημάτων είναι πολύ πιο δύσκολος αν είσαι μεθυσμένος ή σε hung-over, το πρόβλημα χειροτέρευε.
Ο μεταρρυθμιστής (ή οπορτουνιστής αν προτιμάτε) Γκορμπατσόφ ήταν χαλαρός πότης. Και πολλοί σύμβουλοί του, της συζύγου του Ραΐσα συμπεριλαμβανομένης, ήταν ορκισμένοι εχθροί του οινοπνεύματος. Η περεστρόικα ξεκίνησε με μια προσπάθεια περιορισμού της διανομής αλκοόλ, για παράδειγμα, στην πόλη Τσελιάμπινσκ, τα καταστήματα πώλησης αλκοόλ μειώθηκαν από 150 σε 4 μέσα σε 2 χρόνια. Εκατομύρια στρέμματα αμπελώνων καταστράφηκαν και δεκάδες βιομηχανίες παραγωγής αλκοόλ έκλεισαν. Η εγκληματικότητα μειώθηκε, το ίδιο τα ατυχήματα και οι κοπάνες από τη δουλειά. Η κατά κεφαλή κατανάλωση μειώθηκε κατά το ένα τέταρτο, ποσοστό ανεπανάληπτο στον αιώνιο πόλεμο της ανθρωπότητας με τον αλκοολισμό.
Αλλά αυτή η διάσταση της περεστρόικα ήταν απόλυτα αντίθετη με τους καημούς της ρώσικης ψυχής. Οι περιορισμοί είχαν προκαλέσει μια ανυπόφορη κατάσταση και έπρεπε κάποιος να ξοδέψει γύρω στις 90 ώρες το χρόνο για να αγοράσει λίγη βότκα. Κι έτσι πολλοί πότες, μην αντέχοντας τις ουρές, το γύρισαν στα βερνίκια και άλλους διαλύτες. Και το 1987, η Σοβιετική Ένωση μετρούσε 11000 θανάτους μέσα σε ένα χρόνο από δηλητηρίαση, νούμερο συγκρίσιμο μ’ αυτό των θανάτων στον δεκαετή και μοιραίο πόλεμο με το Αφγανιστάν (14500 περίπου νεκροί σοβιετικοί).
Και μιας και μαζί με την περεστρόικα υπήρχε και η Γκλάσνοστ, άρχισε η κριτική: «Τα μέτρα είναι υπερβολικά» παραπονιόταν ο μάνατζερ της γιγάντιας βιομηχανίας απόσταξης Kristall. «Κι ως γνωστό, η φύση απεχθάνεται το κενό». Ενώ μέσα στο Κόμμα μιλούσαν για «αργό Τσερνόμπιλ». Το κράτος ζητούσε μεγαλύτερη προσπάθεια, καλύτερη απόδοση στην εργασία και τα παρόμοια αλλά....Όπως είπε ένας εργάτης: «τί να τον κάνεις τον σοσιαλισμό χωρίς μπύρα;»
Και, έτσι, σε λίγα χρόνια, το πρώτο εργατικό κράτος έσβησε από τον ιστορικό χάρτη. Και ήρθε ο μαφιόζος Γέλτσιν. Και τα πράγματα έγιναν ακόμη χειρότερα. Σήμερα, υπό την ηγεμονία του νέου πατερούλη Βλαδίμηρου, η Ρωσία είναι στην πρώτη τετράδα στον κόσμο σε πιώμα, πίσω από την Λευκορωσία, τη Μολδαβία και τη Λιθουανία. Υπό αυτήν την προοπτική, μπορεί κανείς να πεί, ότι η Σοβιετική Ένωση καλά κρατεί.
Οπότε... ναζντρόβια σύντροφοι!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου