«Ο πλούτος των κοινωνιών, όπου κυριαρχεί ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής εμφανίζεται σαν ένας «τεράστιος σωρός εμπορευμάτων» και το ξεχωριστό εμπόρευμα σαν η στοιχειώδικη μορφή του [...] Το εμπόρευμα είναι πάνω απ’ όλα ένα εξωτερικό αντικείμενο, ένα πράγμα που με τις ιδιότητές του ικανοποιεί οποιοδήποτε είδος ανθρώπινες ανάγκες. Η φύση αυτών των αναγκών, αν λ.χ προέρχονται από το στομάχι ή από τη φαντασία, δεν αλλάζει σε τίποτα την υπόθεση. Επίσης δεν πρόκειται εδώ για το πώς το πράγμα ικανοποιεί άμεσα σα μέσο συντήρησης, δηλαδή σα μέσο απόλαυσης, ή έμμεσα σα μέσο παραγωγής».
Στη συνέχεια παραπέμπει σε έναν από τους πρώτους (ίσως τον πρώτο) ιεραποστόλους της Ελεύθερης Αγοράς, τον Νίκολας Μπάρμπον:
«Η επιθυμία προυποθέτει την ανάγκη. Είναι η όρεξη του πνεύματος και είναι τόσο φυσική όσο και η πείνα για το σώμα… Τα περισσότερα πράγματα έχουν αξία γιατί ικανοποιούν τις ανάγκες του πνεύματος» (Nicolas Barbon: “A Discourse concerning Coining the New Money lighter, in answer to Mr. Locke’s Considerations etc”. London 1696)
Τα θυμήθηκα αυτά βλέποντας το ποστ του ΓΙ Μπαμπασάκη (ΓΙΜ) με ένα δημοσίευμα του στο lifo.gr και τίτλο:
«5 κλασικά αριστουργήματα για να πάρεις μαζί σου στις διακοπές (+ τρία σύντομα αναγνώσματα)»
Και υπότιτλο:
«Μέλβιλ, Φιτζέραλντ, Λόουρι, Μαν και Πίντσον θα σε κάνουν να ξεχαστείς ανάμεσα στις σελίδες τους και θα σε ταξιδέψουν σε άλλες εποχές»
Είναι ευνόητο ότι η λογοτεχνία, για να υπάρξει ως οτιδήποτε άλλο, πρέπει να υπάρξει πρώτα ως εμπόρευμα. Φυσικά, τα ερωτήματα περιπλέκονται: Πού έγκειται η εμπορευματική αξία ενός βιβλίου; Στο χαρτί, στη μελάνη και στο εξώφυλλό του; Στους χαρακτήρες του έργου, την πλοκή του και τις ιδέες του; Και πώς χαρακτήρες, πλοκή και ιδέες γίνονται εμπορεύματα δια της λογοτεχνίας; Ποιές ανάγκες του πνεύματος ικανοποιούν όλα αυτά;
Δεν μπορώ να απαντήσω εδώ σε τέτοια ερωτήματα. Πάντως, και τα 5 μυθιστορήματα, μπορούμε να πούμε ότι, γρηγορότερα ή αργότερα, άλλο περισσότερο άλλο λιγότερο, πέτυχαν ως εμπορεύματα και ανεξάρτητα από τα αν έφτιαξαν ή κατέστρεψαν τους συγγραφείς τους.
Ο «Μόμπι Ντικ», μπορεί να ήταν η αρχή της καταστροφής του συγγραφέα και του απέδωσε μόλις $1260, αλλά μέσα στον 20ο αιώνα η αμερικάνικη βιομηχανία του πνεύματος ανέλαβε και τον έκανε κολοσσό (βλ εδώ, εδώ, εδώ κι εδώ για την ιστορία του «Μόμπι Ντικ»). Μέχρι σήμερα έχει μεταφερθεί 13 φορές στο σινεμά, 17 στην t.v., 8 στο ραδιοφωνο, 11 στο θέατρο, 13 σε κόμικς και 8 μουσικά έργα έχουν βασιστεί πάνω του. Κι αν δεν ικανοποίησε την τσέπη του Μέλβιλ, ικανοποίησε τις τσέπες πολλών άλλων και τις ανάγκες του πνεύματος ακόμη πιο πολλών.
Είναι το τρίτο Μεγάλο Αμερικανικό Μυθιστόρημα.
Ο «ΜεγάλοςΓκάτσμπυ» κι ο συγγραφέας του ταλαιπωρήθηκαν επίσης, αλλά όχι τόσο όσο ο Μέλβιλ και η φάλαινά του. Ο Φιτζέραλντ απέδωσε τις χαμηλότερες από τις προδοκώμενες πωλήσεις στο ότι το αναγνωστικό κοινό ήταν (όπως και τώρα) κατα πλειοψηφία γυναίκες και το έργο δεν είχε έναν γυναικείο χαρακτήρα με τον οποίο μπορούσαν οι αναγνώστριες να ταυτιστούν. Όπως και νά’ χει, σήμερα ο «ΜεγάλοςΓκάτσμπυ» έχει μεταφερθεί 5 φορές σε t.v. και κινηματογράφο, 3 σε μπαλέτο, 3 σε θέατρο, 1 σε όπερα ενώ πάνω του έχουν βασιστεί 2 computer games
Το «Μαγικό Βουνό» είχε ανάμεικτη υποδοχή στην Γερμανία (το ωραίο είναι ότι, σχεδόν περισσότερο από το αναγνωστικό κοινό, απασχόλησε τους ιατρικούς κύκλους της Γερμανίας και πολλές κριτικές – αρνητικές οι περισσότερες – δημοσιεύτηκαν σε ιατρικά περιοδικά). Στις ΗΠΑ έγινε αρχικά δεκτό με πανηγυρισμούς αλλά σε μερικά χρόνια έπεσε στην αφάνεια για να νεκραναστηθεί τις τελευταίες 3 δεκαετίες όπου άρχισαν να ξαναγράφονται διθύραμβοι. Με 2 μεταφορές στο σινεμά και 1 στην t.v. είναι πολύ πίσω από τα 2 προηγούμενα.
Το «Κάτω από το Ηφαίστειο» είχε χλιαρή υποδοχή από τη κριτική και χαρακτηρίστηκε ευκολοδιάβαστο και μέτριο. Αργότερα, η διάθεση άλλαξε, ο Τζον Χιούστον το κινηματογράφησε, γυρίστηκε και ένα ντοκιμαντέρ και σήμερα, μπορεί να πει κανείς, ότι είναι στον Κανόνα.
Τέλος, το «Ουράνιο τόξο της βαρύτητας». Το βιβλίο δεν είναι συγκρίσιμο με τα άλλα 4 (είναι σα να συγκρίνεις πλοία, τεράστια μεν - όπως πχ το MS Harmony of the Seas (κόστος 1,35 δις δολάρια) – με τον πύραυλο Κρόνο V (κόστος 265 δις δολάρια). Αν και έγιναν προσπάθειες μεταφοράς του στο σινεμά, για ευνόητους λόγους, δεν καρποφόρησαν. Κυκλοφόρησε και σαν αναφορά σε καρτούνς και σε τραγουδάκια από ποπ γκρουπάκια αλλά ως εκεί. Και σε 44 χρόνια ζωής, ζήτημα είναι αν οι πωλήσεις παγκοσμίως έχουν περάσει τις 500.000.
Και είναι το 21ο Μεγάλο Αμερικανικό Μυθιστόρημα.
Τώρα, το πού θα θελήσουν να ταξιδέψουν και να ξεχαστούν οι τουρίστες κατά τις διακοπές τους (όπου ήδη έχουν ταξιδέψει και προσπαθούν να ξεχαστούν) είναι ένα ζήτημα που αφορά τους ίδιους (στους ωκεανούς του κόσμου με ένα καμάκι στο χέρι, στην jazz age και τα πάρτι της, σε σανατόριο στα βουνά του Νταβός, στο Μεξικό και στην Ημέρα των Νεκρών ή στο Λονδίνο στα τέλη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου;) και δεν έχει τόση σημασία.
Σημασία έχει να κινείται το εμπόρευμα και να ικανοποιεί ανάγκες του πνεύματος.
YΓ. Η εμμονή των αμερικανών με το Μεγάλο Μυθιστόρημα είναι η 2η πιο μεγάλη τους μετά απ' αυτήν με τα Μεγάλα Βυζιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου