Αν οι μεσσιανικές ελπίδες του Εβραϊσμού ήταν αποκλειστικά εθνικές, οι αντίστοιχες της χριστιανικής κοινότητας ήταν διαφορετικές.
Κι αυτοί ήταν Εβραίοι πατριώτες και εχθροί των Ρωμαίων και η αποτίναξη κάθε ξένου ζυγού αποτελούσε την προϋπόθεση για οποιαδήπορε λευτεριά. Αλλά οι οπαδοί του Χριστού ζητούσαν κάτι περισσότερο απ΄αυτό. Δεν ήταν μόνο ο ζυγός των ξένων αρχόντων, αλλά ο ζυγός όλων των αρχόντων, μαζί και των ντόπιων, που έπρεπε ν΄αποτιναχθεί. Καλούσαν κοντά τους μόνο τους κουρασμένους από τη δουλειά και τους παραφορτωμένους από βάσανα. Η μέρα της κρίσης θα ήταν μια μέρα εκδίκησης ενάντια σ’ όλους τους πλούσιους και τους δυνατούς.
Και το πιο έντονο πάθος τους δεν ήταν το φυλετικό αλλά το ταξικό μίσος. Και σ’ αυτό βρίσκονταν ο σπόρος του διαχωρισμού από τον υπόλοιπο Εβραϊσμό που διακρινόταν για την εθνική του ενότητα.
Ταυτόχρονα, έκλεινε μέσα του και τον σπόρο της προσέγγισης όλου τού άλλου μη Εβραϊκού κόσμου, που φυσικά απέκλειε την Εβραϊκή ιδέα για τον Μεσσία, με την εξυπακουόμενη υποταγή σ’ αυτούς. Το ταξικό μίσος ενάντια στους πλούσιους και η προλεταριακή αλληλεγύη, ήταν ιδέες παραδεκτές, όχι μόνο από τους Εβραίους προλετάριους. Η μεσσιανική ελπίδα, που έφτανε μέχρι και τη σωτηρία των φτωχών, ήταν κάτι, που με μεγάλη διάθεση, το άκουγαν οι φτωχοί όλων των εθνών. Ο κοινωνικός Μεσσίας, μπορούσε να προχωρήσει πέρα από τα όρια του Ιουδαϊσμού, όπου ένας εθνικός Μεσσίας δεν θα το μπορούσε. Θα μπορούσε να έβγαινε νικητής μόνο από τη φοβερή καταστροφή της Εβραϊκής κοινοπολιτείας, που είχε φτάσει στο αποκορύφωμά της με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ.
Από την άλλη πλευρά, το μόνο μέρος στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία όπου θα μπορούσε να διατηρηθεί μια κομμουνιστική κοινωνία, ήταν εκείνο όπου είχε εδραιωθεί η πίστη στον Μεσσία που θα ερχόταν και θα λύτρωνε όλους τους καταπιεσμένους και κατατρεγμένους. Στην πραγματικότητα, οι κομμουνιστικές αυτές οργανώσεις δεν προχώρησαν περισσότερο από τού να είναι σύνδεσμοι αμοιβαίας βοήθειας. Υπήρχε γενική ανάγκη για τέτοιες κοινότητες-συνδέσμους στην αυτοκρατορία ακόμα από τον 1ο μ.Χ. αιώνα, και η ανάγκη αυτή γινόταν όλο και πιο αισθητή, όσο η γενική φτώχεια εντείνονταν και τα τελευταία υπολείμματα του πατροπαράδοτου κομμουνισμού εξαφανίζονταν. Αλλά ο καχύποπτος δεσποτιμός εβαλε τέρμα σε όλους τους συνδέσμους.
Κι ο μόνος τρόπος που έμενε στις παράνομες οργανώσεις αμοιβαίας βοήθειας για να συνεχίσουν την ύπαρξή τους, ήταν να είναι παράνομες. Ποιός όμως θα διακινδύνευε τη ζωή του για να μπορεί να έχει μια μικρή βοήθεια ή για να ικανοποιήσει το αίσθημα αλληλεγγύης σε μια περίοδο όπου το πνεύμα των δημόσιων υποχρεώσεων είχε εκλείψει; Κι ό,τι είχε απομείνει από το αίσθημα στο κοινό καλό και την αφοσίωση στην κοινή υπόθεση, δεν εκφραζόταν με καμμιά μεγάλη και εξιδανικευμένη ιδέα, εκτός από την ανανέωση του κόσμου, δηλαδή της κοινωνίας, διά μέσου ενός Μεσσία. Στο μεταξύ, εκείνοι από τους συμφεροντολόγους προλετάριους, που τις οργανώσεις αλληλεγγύης τις έβλεπαν σαν μέσο προσωπικού κέρδους, αντιστάθμιζαν τον κίνδυνο για το άτομό τους, με την ιδέα μια προσωπικής ανάστασης που θα συνοδευόταν με άφθονες αμοιβές. Η ιδέα της προσωπικής ανάστασης είχε γίνει απαραίτητη για τη διεξαγωγή ενός επικίνδυνου αγώνα ενάντια σε πανίσχυρες κυβερνήσεις, σε μια εποχή, που όλα τα κοινωνικά ένστικτα και αισθήματα είχαν εξασθενήσει στον ανώτερο βαθμό από μια καλπάζουσα κοινωνική αποσύνθεση, όχι μόνο στις άρχουσες τάξεις, αλλά κι ανάμεσα στους καταπιεζόμενους και εκμεταλλευόμενους.
Η αντίληψη για τον Μεσσία, μπορούσε να ριζωθεί έξω από τον Ιουδαϊσμό, μόνο σε μια κομμουνιστικής μορφής χριστιανική κοινότητα του σταυρωμένου Μεσσία. Και μόνο με την πίστη στον Μεσσία και την ανάσταση, μπορούσε μια κομμουνιστική οργάνωση να εδραιωθεί και να αναπτυχθεί σαν παράνομη οργάνωση μέσα στην αυτοκρατορία. Ενωμένες οι δυο αυτές ιδέες – ο κομμουνισμός κι η πίστη στον Μεσσία – έγιναν ακατάβλητες. Εκείνο, στο οποίο είχε μάταια ελπίσει ο Ιουδαϊσμός από τον Μεσσία του, βασιλικής προέλευσης, το πραγματοποίησε το προλεταριάτο με τον σταυρωμένο Μεσσία: υποδούλωσε τη Ρώμη, γονάτισε τους Καίσαρες και κατέκτησε τον κόσμο. Δεν τον κατέκτησε όμως για το προλεταριάτο. Στην πορεία της νικηφόρας του εκστρατείας, η προλεταριακή οργάνωση αλληλεγγύης μετατράπηκε στον πιο ισχυρό μηχανισμό του κόσμου, με σκοπό την κυριαρχία και την εκμετάλλευση. Η διαλεκτική αυτή διεργασία, δεν παρουσιάζεται για πρώτη φορά. Ο σταυρωμένος Μεσσίας, δεν ήταν ο πρώτος αλλά ούτε κι ο τελευταίος κατακτητής που, τελειώνοντας, έστρεψε τις στρατιές του με τις οποίες νίκησε, ενάντια στον ίδιο τον δικό του τον λαό, που τον υποδούλωσε και τον σκλάβωσε. Ο Καίσαρ κι ο Ναπολέων, ήταν επίσης δημιουργήματα προλεταριακών νικών.
Εν τω μεταξύ, ο λυτρωτικός-κοινωνικός-υπερεθνικός Μεσσίας απέκτησε πολλές εθνικές ταυτότητες και ευλογεί ιδιαιτέρως, Έλληνες, Ρώσους, Γάλλους, Γερμανούς, Αμερικανούς και τους λοιπούς.
Πηγές:
Καρλ Κάουτσκυ, Η καταγωγή του Χριστιανισμού, Εκδόσεις Αναγνωστίδη, 1980
Roland Boer, Red Theology: On the Christian Communist Tradition, Brill, 2019
