Μεταπανδημικά σενάρια

 Αν δεχτούμε ότι ο Κορώνας θα αλλάξει τον κόσμο, καλό είναι να σκεφτούμε και πάνω στο πώς θα τον αλλάξει. Ο Otto C. Frommelt εξετάζει 4 σενάρια:

1.την έγκλειστη οικονομία (shut-In economy)

2.την παγκόσμια ταυτότητα υγείας (global health-ID

3.την κυκλική οικονομία (circular economy)

4.τον ψηφιακό λενινισμό (digital leninism)

με άξονες 2 οδηγούς κλειδιά:

x: τεχνολογία υγείας

y: οικοσύστημα

Ο Διαλεκτικός Υλισμός κι η Αιωνιότητα

 Το εργατικό / επαναστατικό κίνημα κι η μαρξι(στι)κή / ενγκελσιανή / λενινιστική /σταλινική / μαοϊκή και, εν τέλει, κομφουκιανή διανόηση, γιόρτασαν σημαντικές επετείους κατά το λυκόφως του 20^ου και κατά το πρώτο 1/5^ο του 21^ου  αιώνα.

Η αρχή έγινε με τα 150χρονα του Μανιφέστου το 1998 και τα 50χρονα της Κίνας (1999).

Και μέσα στο πρώτο 1/5^ο του 21^ου  αιώνα γιορτάστηκαν τα 100χρονα της Ρώσικης Επανάστασης, τα 200χρονα από τη γέννηση του Μαρξ (2018) και φέτος γιορτάζονται τα 200χρονα από τη γέννηση του Ένγκελς και τα 150χρονα από τη γέννηση του Λένιν.

Για το μέλλον, έχουμε

• Τα 150χρονα από τη γέννηση του Στάλιν (2028)
• Τα 150χρονα από τη γέννηση του Μάο (2043)
• Τα 100χρονα της Κίνας (2049) και τα 2600χρονα από τη γέννηση του Κομφούκιου.

Αιωνία τους η μνήμη 

ΥΓ: Ενώ υπάρχουν αρκετά βιβλία για τη ζωή και τη σκέψη του Μαρξ στα ελληνικά – τελευταίο, το πολύ ενδιαφέρον ‘’Καρλ Μαρξ. Μεγαλείοκαι ψευδαισθήσεις’’ του Gareth Stedman Jone - δύσκολα βρίσκει κάποιος κάτι για τη ζωή και τη σκέψη του Ένγκελς .

Υπάρχουν μερικά ωραία βιβλία (π.χ., το παλιό καλό ΄΄ΟΣτρατηγός του Μαρξ’’ και το μόλις εκδοθέν ΄΄Η ζωή κι η σκέψη του ΦρειδερίκουΈνγκελς’’) 

Πρόκειται για μια ζωή και μια σκέψη που θα ερεθίσει τόσο μαρξιστές όσο και αστούς αναγνώστες. Νομίζω ότι πρέπει να κινητοποιηθούν σχετικά οι έλληνες  μαρξιστές μεταφραστές και  εκδότες.

 

Τα πρότυπα της τεχνοκρατίας: Τί έπεται;

 Όταν η κοινωνία βιώνει ζόρικες καταστάσεις, καλεί τους ειδικούς. Η γνωριμία και στενή επαφή του κοινού με τον Τσιόδρα κι οι διαφορετικές γνώμες/απόψεις που σχηματίστηκαν (τσιοδρικοί και τσιοδριστές ή αντιτσιοδρικοί και  αντιτσιοδριστές ή τσιοδράκηδες και αντιτσιοδράκηδες είναι ένα παράδειγμα εκδήλωσης της τεχνοκρατίας και της αντίδρασης του κοινού απέναντί της.

Η τεχνοκρατία προέκυψε μέσα από τις στάχτες του 1ου παγκοσμίου πολέμου και θεμελιώθηκε κατά τη δεκαετία του 1930 μετά την οικονομική κατάρρευση. Πιονέρος του κινήματος θεωρείται ο αμερικανός μηχανικός Howard Scott και δυναμικότεροι απόστολοί της οι επίσης αμερικανοί ThorsteinVeblen και Walter Rautenstrauch.

Το πρότυπο που προέκυψε ήταν αυτό του μηχανικού και ο τύπος διακυβέρνησης που πρόκυψε είναι η λεγόμενη κοινωνική μηχανική. Η οποία, ως γνωστό, γοήτευσε ιδιαίτερα τα σοσιαλιστικά κράτη (το 1986 το Πολιτμπιρό της Σοβιετικής Ένωσης αποτελείτο κατά 86% από μηχανικούς, όπως και μέχρι πρόσφατα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας – μέχρι που ο (μηχανικός) ΓΓ του Κόμματος Σι Τζινπίνγκ τους αντικατέστησε με πολιτικούς επιστήμονες και οικονομολόγους, μένοντας ο ίδιος ο μόνος μηχανικός του Πολιτμπιρό). 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα κοινωνικής μηχανικής ήταν η κεϋνσιανή οικονομική πολιτική όπως διατυπώνεται στη ‘’Γενική Θεωρία της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος’’ (1936): σε έναν κόσμο πτητικό και καθοδηγούμενο από ‘’ζωώδη ένστικτα’’, οι αγορές δεν μπορούν ποτέ να λειτουργήσουν όπως θα έπρεπε να λειτουργούν κι ο νομοθέτης, ως μηχανικός, πρέπει να επεμβαίνει και να διορθώνει. 

Καθώς οι ενεργειακές κρίσεις της δεκαετίας του 1970 έστειλαν την κεϋνσιανή συναίνεση στον αγύριστο, προέκυψε ένα νέο πρότυπο: αυτό του επιστήμονα. Για μονεταριστές όπως ο Μίλτον Φρίντμαν η προηγούμενη ορθοδοξία ήταν ύποπτη ως ελαττωματική κι έπρεπε να υποβληθεί σε αυστηρό πειραματικό έλεγχο. Οι μηχανικοί – οικονομολόγοι έπαιρναν πάρα πολλά πράγματα ως δεδομένα. 

Κι έτσι οι νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι υιοθέτησαν το μοντέλο της φυσικής στη θέση αυτού της μηχανικής. Θεώρησαν ότι ο κόσμος (δηλ. αγορές, επιχειρήσεις και καταναλωτές) λειτουργεί με σταθερό τρόπο (σαν το επιστημονικό εργαστήριο) και αναζήτησαν γενικούς νόμους αιτιότητας - η ουτοπία εδώ είναι προφανής: ο επιστήμονας – οικονομολόγος, αντί να ενδιαφέρεται να διαχειριστεί μια ατελή κατάσταση ενδιαφερόταν να πετύχει τη βέλτιστη ρύθμιση.

Αλλά τί γίνεται όταν τα πράγματα στραβώνουν και χρειάζεται άμεση δράση, πριν έχουμε πλήρη εικόνα των δεδομένων; Η ασιατική κρίση του 1997 έδωσε ένα ακόμη πρότυπο: αυτό του γιατρού. Ένα πρότυπο που έδινε μεγαλύτερη σημασία στο γνωρίζω – πώς παρά στο γνωρίζω – ότι. Συν το γνωρίζω το τί να μην κάνω. Η παγκοσμιοποιημένη χρηματιστηριακή οικονομία αντιμετωπιζόταν ως ζωντανός οργανισμός που δεχόταν επίθεση από παθογόνους οργανισμούς. Η τέλεια αγορά πήγε περίπατο και οι ασθένειες πάντα καιροφυλακτούσαν. Το ζητούμενο ήταν η παρεμπόδιση της μετάδοσής των σε όλο τον οργανισμό. 

Τώρα, μετά την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας κι ακόμα περισσότερο με τον covid-19, τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο περίεργα. Κι απ’ ό,τι φαίνεται το νέο πρότυπο θα είναι αυτό του συγγραφέα ιστοριών τρόμου.

Ο Κορώνας κι οι Φιλόσοφοι - Ασκήσεις Πανοπτισμού ή/& Αυνανισμού

Μέσα στα αποσπασματικά αναγνώσματα των Ημερών του Κορώνα είναι και το ‘’Επιτήρηση και Τιμωρία. Η Γέννηση της Φυλακής’’ του Μ Φουκώ. Οδηγήθηκα στο κείμενο μέσα από τη γενικότερη προσπάθεια αυτοβοήθειας που καταβάλλω τις ‘’έγκλειστες’’ τούτες μέρες. Που, εκτὀς των άλλων, με οδήγησε και σε μια συζήτηση μεταξύ κάποιων φιλοσόφων για τον Κορώνα. 

Εκτεταμένη προμετωπίδα της συζήτησης, ένα απόσπασμα από το κεφάλαιο_Γ (Πειθαρχία)-υποκεφ_3 (Ο Πανοπτισμός) του βιβλίου ''Επιτήρηση και τιμωρία: Η γέννηση της φυλακής''. Και ακολουθεί η συζήτηση. Η οποία είναι ενδιαφέρουσα και προσφέρει στον/στην αναγνώστη/ρια τη δυνατότητα να τραβήξει οτιδήποτε έχει διαθέσιμο. 

Αντιγράφω ένα απόσπασμα του αποσπάσματος από την ελληνική έκδοση. 

‘’[...] Πέντε ή έξι μέρες μετά την αρχή της καραντίνας αρχίζει η απολύμανση των σπιτιών, ένα πρός ένα. Οι κάτοικοι διατάζονται να βγουν στον δρόμο. Σε κάθε δωμάτιο ξεσηκώνονται ή κρεμιούνται «τα έπιπλα και τα εμπορεύματα»· ύστερα, χύνεται παντού αρωματισμένο απολυμαντικό και καίγεται, αφού κλειστούν ερμητικά πόρτες και παράθυρα, ακόμα και οι κλειδαρότρυπες, που γεμίζονται με κερί. Τέλος, κλείνεται το σπίτι ολόκληρο ώσπου νά διαλυθεί το άρωμα· όπως και κατά την είσοδό τους, οι απολυμαντές ερευνιόνται «παρουσία των ενοίκων για να εξακριβωθεί μήπως τυχόν, βγαίνοντας, έχουν κάτι που δεν το είχαν όταν έμπαιναν». Έπειτα από τέσσερες ώρες, επιτρέπεται στους κατοίκους να ξαναμπούν στα σπίτια τους. 

Ο κλειστός και τεμαχισμένος αυτός χώρος, που επιτηρείται σε όλα του τα σημεία, όπου τα άτομα τοποθετούνται σε μια συγκεκριμένη θέση, όπου κι οι παραμικρές κινήσεις ελέγχονται, όπου όλα τα γεγονότα καταγράφονται, όπου μια αδιάκοπη εργασία καταγραφής συνδέει το κέντρο με την περιφέρεια, όπου η εξουσία ασκείται αμέριστη, σύμφωνα με ένα μόνιμο ιεραρχικό πρότυπο, όπου το κάθε άτομο ακατάπαυστα επισημαίνεται, εξετάζεται και κατανέμεται ανάμεσα στους ζωντανούς, στους αρρώστους καί στους νεκρούς - όλα τούτα συνιστούν ένα συμπαγές πρότυπο τού πειθαρχικού συστήματος. Στον λοιμό απαντά η τάξη – ρόλος της είναι να διαλύει κάθε σύγχυση: σύγχυση προκαλούμενη από την αρρώστια που μεταδίνεται όταν σμίγουν τα σώματα· σύγχυση της νόσου που πολλαπλασιάζεται όταν ο φόβος και ο θάνατος καταλύουν τις απαγορεύσεις. Η τάξη ορίζει στον καθένα τη θέση του, στον καθένα το σώμα του, στον καθένα την ασθένειά του και τον θάνατο του, στον καθένα τα υπάρχοντά του - αυτό, με τη μεσολάβηση μιας πανταχού παρούσας και παντογνώστριας εξουσίας που και η ίδια υποδιαιρείται τακτικά καί αδιάλειπτα ώσπου τελικά νά προσδιορίσει στό άτομο όλα εκείνα που το χαρακτηρίζουν, εκείνα που τού ανήκουν, εκείνα που τού συμβαίνουν.

Ενάντια στον λοιμό που είναι σμίξιμο, η πειθαρχία κάνει χρήση τής δύναμης της που είναι η ανάλυση. Γύρω από τόν λοιμό άνθισε μια ολόκληρη λογοτεχνία πού τον παρουσιάζει σαν γιορτή: οι νόμοι καταργούνται, αίρονται οι απαγορεύσεις, υπάρχει κάτι σαν φρενίτιδα τού χρόνου που περνά, τα σώματα ανακατεύονται ασυγκράτητα, τα άτομα βγάζουν το προσωπείο, παραμερίζουν την καταστατική τους ταυτότητα και τη μορφή που χρησίμευε για να τα αναγνωρίζουν - αφήνουν να φανεί μια ολότελα διαφορετική αλήθεια. Υπήρξε όμως και ένα πολιτικό όνειρο του λοιμού πού ήταν ακριβώς το αντίστροφο: όχι η ομαδική γιορτή, αλλά οι αυστηρές μοιρασιές- όχι η παραβίαση τού νόμου, αλλά η διείσδυση τού κανονισμού ώς τις λεπτότερες πτυχές της ύπαρξης και με τη μεσολάβηση μιας τέλειας ιεραρχίας που εξασφαλίζει την παντού διεισδύουσα λειτουργία της εξουσίας· όχι τά προσωπεία που βάζει ή πού αφαιρει κανείς, αλλά η απόδοση στον καθένα του «αληθινού» του ονόματος, της «αληθινής» του θέσης, του «αληθινού» του σώματος καί της «αληθινής» του αρρώστιας. Ο λοιμός, ως μορφή ταυτόχρονα πραγματική και φαντασιακή τής αταξίας, έχει σαν ιατρικό και πολιτικό αντίστοιχο την πειθαρχία. Πίσω από τα πειθαρχικά συστήματα βλέπει κανείς τον εφιάλτη τής «μετάδοσης» τού λοιμού, των εξεγέρσεων, των εγκλημάτων, της αλητείας, της λιποταξίας, των ανθρώπων που εμφανίζονται και εξαφανίζονται, ζουν και πεθαίνουν μέσα στο χάος.’’

Η Σύγκρουση των Καπιταλισμών (το 7άρι το καλό): ΠΛΟΥΤΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ

Τί επιφυλάσσει το μέλλον για τις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες; 

Η απάντηση βρίσκεται στο αν ο φιλελεύθερος αξιοκρατικός καπιταλισμός καταφέρει να κινηθεί προς ένα πιο προχωρημένο στάδιο, προς αυτό που μπορεί να ονομαστεί ‘’καπιταλισμός του λαού’’, καπιταλισμός στον οποίο και οι δυο συντελεστές της παραγωγής, κεφάλαιο και εργασία, κατανέμονται με πιο εξισωτικό τρόπο. Αυτό θα απαιτούσε διεύρυνση της ουσιαστικής κεφαλαιουχικής ιδιοκτησίας πέρα από το τρέχον 10% του πληθυσμού και πρόσβαση στην υψηλή εκπαίδευση και στις υψηλα αμοιβόμενες θέσεις εργασίας ανεξάρτητα από οικογενειακό υπόβαθρο.

Για να επιτευχθεί περισσότερη ισότητα πρέπει τα κράτη να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν πολιτικές που θα δώσουν κίνητρο στη μεσαία τάξη να επενδύσει περισσότερα σε χρηματοοικονομικά προϊόντα, που θα υποχρεώσουν τις πλούσιες τάξεις να πληρώσουν μεγαλύτερους φόρους κληρονομιάς, που θα βελτιώσουν τη δημόσια παιδεία/εκπαίδευση και θεσπίσουν προεκλογικές εκστρατείες χρηματοδοτούμενες από το δημόσιο. Το σωρευτικό αποτέλεσμα αυτών των μέτρων θα είναι η διάχυση της ιδιοκτησίας και των ικανοτήτων. Ο καπιταλισμός του λαού θα μοιάζει με τον δημοκρατικό σοσιαλισμό στην προτεραιότητα που θα δίνει στην ισότητα, αλλά η ισότητα αυτή θα είναι άλλου είδους. Αντί να επικεντρώνει στην αναδιανομή του εισοδήματος, το μοντέλο αυτό θα επιδιώκει μεγαλύτερη ισότητα στην κατοχή χρηματοοικονομικών τίτλων και στην απόκτηση δεξιοτήτων. Αντίθετα με τον δημοκρατικό σοσιαλισμό, δεν θα επιδιώκει πιο ήπια αναδιανομή γιατί θα έχει εξασφαλίσει ήδη περισσότερη ισότητα.

Αν το φιλελεύθερο αξιοκρατικό καπιταλιστικό σύστημα δεν καταφέρει να διαχειριστεί το πρόβλημα της αυξανόμενης ανισότητας, ρισκάρει την επιλογή ενός άλλου δρόμου: όχι αυτόν του σοσιαλισμού αλλά αυτόν της πλουτοκρατικής σύγκλισης. Η οικονομική ελίτ της Δύσης θα απομονωθεί ακόμα πιο πολύ, θα διαχειρίζεται ανεμπόδιστα την εξουσία σε φαινομενικά δημοκρατικές κοινωνίες και θα θυμίζει όλο και περισσότερο την ελίτ της Κίνας. Όσο περισσότερο συγκλίνουν πολιτική και οικονομική ισχύς, ο φιλελεύθερος καπιταλισμός θα γίνεται περισσότερο πλουτοκρατικός, δανειζόμενος στοιχεία από τον κινεζικό πολιτικό καπιταλισμό. Στον τελευταίο, η πολιτική είναι ο δρόμος προς τον πλούτο. Στον πλουτοκρατικό καπιταλισμό ο πλούτος θα έχει κατακτήσει την πολιτική. Ο τελικός στόχος και των δυο συστημάτων είναι ο ίδιος: η εξυπηρέτηση των συμφερόντων της ελίτ και η αέναη μελλοντική αναπαραγωγή της.

Η Σύγκρουση των Καπιταλισμών (6): ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

Ο John Rawls, ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος του σύγχρονου φιλελευθερισμού, υποστήριξε ότι μια καλή κοινωνία πρέπει να δίνει την απόλυτα προτεραιότητα στις βασικές ελευθερίες έναντι του πλούτου και του εισοδήματος. Ωστόσο, η εμπειρία δείχνει ότι πολλοί άνθρωποι είναι διαθέσιμοι να διαπραγματευτούν τις δημοκρατικές ελευθερίες για μεγαλύτερο εισόδημα. Μπορεί, για παράδειγμα, να παρατηρήσει κανείς ότι στις εταιρίες η παραγωγή οργανώνεται με τον πιο ιεραρχικό τρόπο κι όχι με τον πιο δημοκρατικό τρόπο.

Οι εργάτες δεν έχουν γνώμη για αυτό που θα ήθελαν να παράγουν ούτε για το πόσο θα ήθελαν να παράγουν ούτε για το πώς θα ήθελαν να το παράγουν. Η ιεραρχία παράγει αποτελεσματικότερα και προσφέρει μεγαλύτερους μισθούς. ‘’Η Τεχνική είναι το όριο της Δημοκρατίας’’, έγραφε πριν μισό αιώνα και πάνω ο Γάλλος φιλόσοφος Jacques Ellul. '' Ό,τι κερδίζει η Τεχνική, το χάνει η Δημοκρατία. Αν είχαμε μηχανικούς που ήταν αρεστοί στους εργαζόμενους, θα ήμασταν αδαείς στα μηχανολογικά θέματα.’’ Το ίδιο φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί και στην κοινωνία: τα δημοκρατικά δικαιώματα εγκαταλείπονται πρόθυμα για μεγαλύτερες απολαβές.

Στον σημερινό εμπορευματοποιημένο και πυρετώδη κόσμο, οι πολίτες σπανίως έχουν τον χρόνο, τη γνώση ή την διάθεση να ασχοληθούν με πολιτικά θέματα, εκτός  αν τους αφορούν άμεσα. Στις ΗΠΑ, μια από τις παλαιότερες δημοκρατίες του κόσμου, η εκλογή του προέδρου, ο οποίος απολαμβάνει τα προνόμια ενός εκλεγμένου βασιλιά, δεν κρίνεται τόσο σημαντική ώστε να κινητοποιήσει περρισότερους από τους μισούς αμερικανούς πολίτες. Κι από αυτήν την άποψη, ο πολιτικός καπιταλισμός μπορεί να θεωρηθεί ανώτερος.

Το πρόβλημα είναι ότι για να αποδεικνύει την ανωτερότητά του, ο πολιτικός καπιταλισμός πρέπει να εξασφαλίζει σταθερά  υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Έτσι, ενὠ τα πλεονεκτήματα του φιλελεύθερου καπιταλισμού είναι φυσικά – με την έννοια ότι προέκυψαν άμεσα με την εγκαθίδρυση του συστήματος, τα πλεονεκτήματα του πολιτικού καπιταλισμού είναι οργανωτικά: πρέπει να επιδεικνύονται συνεχώς. Ο πολιτικός καπιταλισμός αντιμετωπίζει το πρόβλημα τού να αποδεικνύει την ανωτερότητα του εμπειρικά. Άλλα δυο προβήματά του είναι:

1. η τάση προς κακές πολιτικές με άσχημα κοινωνικά αποτελέσματα και η απροθυμία για διόρθωσή τους από τη μεριά του πολιτικού προσωπικού και
2. η πρόκληση λαϊκής δυσφορίας λόγω της συστημικής διαφθοράς και της επιλεκτικής εφαρμογής του νόμου.

Αντίθετα με τον φιλελεὐθερο καπιταλισμό, ο πολιτικός καπιταλισμός πρέπει να είναι πάντα ‘’στην πρίζα.’’ Όμως, το να είσαι συνεχώς ‘’στην πρίζα’’, μπορεί να θεωρηθεί ως πλεονέκτημα από την άποψη του κοινωνικού δαρβινισμού: λόγω της συνεχούς πίεσης για περισσότερα αποτελέσματα, ο πολιτικός καπιταλισμός βελτιώνει συνεχώς τη διαχείριση της οικονομικής σφαίρας και προσφέρει συνεχὠς περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες από τον φιλελεύθερο αντίπαλό του. Ότι με την πρώτη ματιά φαίνεται ως μειονέκτημα, μπορεί να αποδειχθεί πλεονέκτημα.

Από την άλλη μεριά, προκύπτουν επιπλέον ερωτήματα: Για πόσο ακόμα  χρονικό διάστημα θα συναινεί η νέα καπιταλιστική τάξη της Κίνας σε ένα σύστημα που περιορίζει (και ανά πάσα στιγμή μπορεί να καταργήσει) τα τυπικά της δικαιώματα; Ή, καθώς γίνεται ολοένα μεγαλύτερη και ισχυρότερη αυτή η τάξη, μήπως καταφέρει και πάρει την εξουσία στα χέρια της όπως έγινε στις ΗΠΑ και την Ευρώπη; Το Δυτικό Μονοπάτι, όπως σκιαγραφήθηκε από τον Καρλ Μαρξ, φαίνεται να έχει σιδερένια λογική: η οικονομική ισχύς τείνει προς την αυτοχειραφέτηση και την ιδιαίτερη φροντίδα ή/και επιβολή των συμφερόντων της. Μια παράδοση σχεδόν 2000 χρόνων, όπου το κράτος υπερισχύει την επιχειρηματικής τάξης, είναι το βασικότερο εμπόδιο της Κίνας στην πορεία της πάνω στο ίδιο μονοπάτι με αυτό της Δύσης.

Έτσι, το βασικό ερώτημα είναι αν οι Κινέζοι καπιταλιστές καταφέρουν να πάρουν τον έλεγχο του κράτους και, αν το πετύχουν, αν θα εφαρμόσουν το σύστημα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Οι Αμερικανοί κι οι Ευρωπαίοι καπιταλιστές χρησιμοποιούν αυτή τη θεραπεία με ιδιαίτερη προσοχή, εφαρμόζοντας της κατά το δοκούν: είτε προωθώντας την όταν η συμμετοχή στις εκλογές τείνει προς μείωση είτε περιορίζοντάς την όταν εμφανίζεται να απειλεί τα συμφερόντα της ιδιοκτήτριας τάξης (όπως στη Μ. Βρετανία αμέσως μετἀ τη Γαλλική Επανάσταση, όπου το δικαίωμα ψήφου περιορίστηκε σε μαγάλο βαθμό).

Η Κινεζική δημοκρατία, αν προκύψει, θα θυμίζει μάλλον αυτή της Δύσης με κάθε πολίτη να έχει δικαίωμα ψήφου. Αλλά το βάρος της ιστορίας και η περιορισμένη σε μέγεθος και ισχύ ιδιοκτήτρια τάξη της Κίνας, δεν προεξοφλούν κάτι τέτοιο. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία απέτυχε στο πρώτο μέρος του 20ου αιώνα, στην προσπάθεια που έγινε από την Δημοκρατία της Κίνας από το 1912 έως το 1949. Κι από ό,τι φαίνεται, με μεγάλη δυσκολία θα τα καταφέρει 100 χρόνια αργότερα.

Η Σύγκρουση των Καπιταλισμών (5): ΜΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Καθώς η Κίνα διευρύνει τον ρόλο της στη διεθνή σκηνή, ο καπιταλισμός της έρχεται σε σύγκρουση με τον φιλελεύθερο αξιοκρατικό καπιταλισμό της Δύσης. Κι ο πολιτικός καπιταλισμός θα μπορούσε σχετικά εύκολα να αντικαταστήσει το δυτικό μοντέλο σε πολλές χώρες του κόσμου.

Το πλεονέκτημα του φιλελεύθερου καπιταλισμού βρίσκεται στο πολιτικό σύστημα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Φυσικά, η δημοκρατία είναι επιθυμητή καθαυτή αλλά αποτελεί και ένα εργαλειακό πλεονέκτημα. Με το να ζητά σε σχετικά σταθερή βάση τη γνώμη του κόσμου, μπορεί και διορθώνει οικονομικές και κοινωνικές τάσεις που θα μπορούσαν να είναι καταστρεπτικές. Ακόμη και αν οι αποφάσεις του λαού οδηγούν κάποιες φορες σε πολιτικές που καθυστερούν την οικονομική ανάπτυξη, αυξάνουν τη ρύπανση ή μειώνουν το προσδόκιμο ζωής, η δημοκρατική διακυβέρνηση οφείλει να διορθώσει αυτές τις καταστάσεις μέσα σε σχτικά περιορισμένο χρόνο.

Ο πολιτικός καπιταλισμός, από τη μεριά του, υπόσχεται πιο αποτελεσματική διαχείριση της οικονομίας και υψηλότερους ρυθμούς ανἀπτυξης. Το γεγονός ότι η Κίνα ήταν η χὠρα που πέτυχε τα περισσότερα πράγματα στην οικονομία μέσα στον τελευταίο μισό αιώνα, τη νομιμοποιεί να θέλει να εξάγει το οικονομικό και πολιτικό της σύστημα. Το βασικό της εργαλείο γα την επίτευξη αυτού του στόχου είναι, προφανώς, η πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» (ΜΖΕΔ), ένα φιλόδοξο σχέδιο που ενώνει πολλές χώρες και λιμάνια με στόχο να μειώσει τον προστατευτισμό του εμπορίου και να αυξήσει τις διμερείς συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, με κέντρο την Κίνα. Η πρωτοβουλία είναι μια ιδεολογική πρόκληση του τρόπου με τον οποίο η Δύση διαχειρίστηκε την οικονομική ανάπτυξη του κόσμου. Εκεί που η Δύση επικέντρωνε στην εγκαθίδρυση θεσμών, η Κίνα επενδύει τα χρήματά της φτιάχνοντας πράγματα. Η ΜΖΕΔ θα βάλει τις συνεργαζόμενες χώρες στην κινεζική σφαίρα επιρροής

Δεν είναι λίγες οι χώρες που καλοβλέπουν την ΜΖΕΔ. Οι κινεζικές επενδύσεις θα δημιουργήσουν δρόμους, λιμάνια, σιδηρόδρομους και άλλες αναγκαίες υποδομές και χωρίς τις παρεμβάσεις που ακολουθούσαν τις επενδύσεις των Δυτικών. Η Κίνα δεν ενδιαφέρεται για την εσωτερική πολιτική των χωρών στις οποίες θα επενδύσει, αντίθετα δίνει έμφαση στην ισότητα αντιμετώπισης μεταξύ των παραλήπτριων χωρών. Κι αυτή είναι μια προσέγγιση που οι αξιωματούχοι των μικρών, ιδιαίτερα, χωρών, τη βλέπουν ιδιαίτερα ελκυστική. Επίσης, έχει δημιουργήσει υπερθνικούς θεσμούς όπως η Ασιατική Επενδυτική Τράπεζα Υποδομών, ακολουθώντας το παράδειγμα των ΗΠΑ, οι οποίες μετά τον 2ο Παγόσμιο Πόλεμο δημιούργησαν την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το Πεκίνο σχεδιάζει ακόμη και την επίλυση μελλοντικών επενδυτικών διαφορών και διαφωνιών από ένα κινεζικό δικαστήριο -η απόλυτη ανατροπή για μια χώρα της οποίας ‘’ο αιώνας της ταπείωσης’’ (ο 19ος αιώνας) καθορίστηκε από Αμερικανούς και Ευρωπαίους που αρνούνταν να υπακούσουν τους κινεζικούς νόμους.

Το Πεκίνο έχει ακόμη έναν λόγο να είμαι ελκυστικό στη διεθνή σκηνή. Αν η Κίνα δεν μπορούσε ή δεν ήθελε να προωθήσει στο εξωτερικό τους δικούς της θεσμούς, ενώ η Δύση προωθούσε στο εσωτερικό της τις αξίες του φιλελεύθερου καπιταλισμού, μεγάλα τμήματα του κινεζικού πληθυσμού θα έλκονταν ολοένα και περισσότερο από τους δυτικούς θεσμούς. Οι πρόσφατες διαδηλώσεις και ταραχές στο Χονγκ Κονγκ δεν γενικεύτηκαν αλλά δείχνουν τη δυσφορία που υπάρχει με την αυθαίρετη εφαρμογή του νόμου, δυσφορία που μπορεί να μην περιορίζεται στην πρώην βρετανική αποικία. Επίσης, η κραυγαλέα λογοκρισία του Διαδικτύου προκαλεί μεγάλη δυσαρέσκεια στους νέους και τους μορφωμένους.

Επιδεικνύοντας τα πλεονεκτήματα του πολιτικού του καπιταλισμού στο εξωτερικό, το Πεκίνο στοχεύει στη μείωση της γοητείας που ασκεί το δυτικό φιλελεύθερο μοντέλο σε ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού της. Οι διεθνείς δραστηριότητες είναι υψίστης σημασίας για την επιβίωση της Κίνας. Όποια μορφή κι αν πάρουν οι επίσημες ή ανεπίσημες σχέσεις που θα δημιουργήσει η Κίνα με τις χώρες που θα ενστερνιστούν τον πολιτικό καπιταλισμό, η ίδια είναι αναγκασμένη να ασκήσει πολιτική επιρροή σε διεθνείς θεσμούς που για τους δυο προηγούμενους αιώνες εξυπηρετούσαν αποκλειστικά τα δυτικά συμφέροντα.

Η Σύγκρουση των Καπιταλισμών (4): Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Στην Ασία, η παγκοσμιοποίηση δεν έχει την ίδια φήμη: σύμφωνα με δημοσκόπηση στο Βιετνάμ, για παράδειγμα, το 91% του πληθυσμού του τη βλέπει θετικά. Κατά ειρωνικό τρόπο, σε χώρες όπως η Κίνα και το Βιετνάμ, ήταν ο κομμουνισμός που έβαλε τα θεμέλια για τον τελικό καπιταλιστικό τους μετασχηματισμό. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα πήρε την εξουσία φέροντας εις πέρας δυο επαναστάσεις: μια εθνική (ενάντια στην ξένη κυριαρχία) και μια κοινωνική (ενάντια στον φεουδαλισμό). Επαναστάσεις που του επέτρεψαν να καθαρίσει όλες τις ιδεολογίες και τις συνήθειες που φαινόταν ότι επιβράδυναν την οικονομική ανάπτυξη και δημιουργούσαν τεχνητές κοινωνικές διαιρέσεις (αντίθετα, η πολύ λιγότερο ριζοσπαστική πάλη της Ινδίας δεν κατόρθωσε να εξαλείψει το σύστημα των καστών). Μακροπρόθεσμα, οι δυο αυτές επαναστάσεις ήταν η προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας εγχώριας καπιταλιστικης τάξης που θα ωθούσε την οικονομία προς τα εμπρός. Λειτουργικά, οι κομμουνιστικές επαναστάσεις στην Κίνα και στο Βιετνάμ, έπαιξαν τον ίδιο ρόλο που έπαιξε η ανερχόμενη αστική τάξη στην Ευρώπη του 19ου αιώνα.

Στην Κίνα, ο μετασχηματισμός από ένα οιονεί φεουδαλισμό προς τον καπιταλισμό έγινε γρήγορα, κάτω από τον έλεγχο ενός εξαιρετικά ισχυρού κράτους. Στην Ευρώπη, όπου οι φεουδαλικές δομές εξαθρώθηκαν αργά στη διάρκεια αιώνων, το κράτος έπαιξει πολύ λιγότερο σημαντικό ρόλο στην μετάβαση προς τον καπιταλισμό. Δοθείσης αυτής της ιστορίας, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι ο καπιταλισμός στην Κίνα, στο Βιετνάμ και οπουδήποτε αλλού στην περιοχή, είχε τόσο συχνά απολυταρχικό πρόσωπο.

Το σύστημα του πολιτικού καπιταλισμού έχει τρία ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Πρώτον, το κράτος διοικείται από μια τεχνοκρατική γραφειοκρατία, η οποία νομιμοποιείται στο όνομα της οικονομικής ανάπτυξης. Δεύτερον, αν και το κράτος έχει νόμους, αυτοί εφαρμόζονται αυθαίρετα και επιλεκτικά, συνήθως προς το συμφέρον των ελίτ. Οι οποίες μπορούν και να αποφεύγουν την εφαρμογή των νόμων όταν αυτοί δεν είναι βολικοί αλλά και να τους εφαρμόζουν με κάθε αυστηρότητα για να τιμωρήσουν αντιφρονούντες. Η αυθαιρεσία στην εφαρμογή των νόμων οδηγεί στο τρίτο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του πολιτικού καπιταλισμού: την αναγκαία αυτονομία του κράτους. Για να μπορεί το κράτος να δράσει αποφασιστικά, πρέπει να είναι ελεύθερο από νομικές δεσμεύσεις και περιορισμούς. Οι τάσεις που αναπτύσσονται μεταξύ του πρώτης και της δεύτερης αρχής (τεχνοκρατική γραφειοκρατία και χαλαρή εφαρμογή των νόμων), παράγουν διαφθορά, όχι ως ανωμαλία, αλλά ως βασικό εργαλείο του τρόπου που οργανώνεται το σύστημα του πολιτικού καπιταλισμού.

Το άλλο πρόσωπο της αστρονομικής ανάπτυξης της Κίνας είναι η μαζική αύξηση της ανισότητας. Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και μετά, τα χαρακτηριστικά αυτά υπερτροφοδότησαν την ανάπτυξη των φαινομενικά κομμουνιστικών χωρών της Ασίας. Για μια περίοδο 27 ετών (1990-2017), ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας ήταν 8% και του Βιετνάμ 6% - των ΗΠΑ ήταν 2%. Από το 1985 έως το 2010, ο συντελεστής Gini  πέταξε από το 0,30 κοντά στο 0,50 – υψηλότερος από αυτόν των ΗΠΑ και συγκρίσιμος με αυτόν της Λατινικής Αμερικής. Η ανισότητα αυξἠθηκε τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές και η μεγάλη διαφορά μεταξύ αυτών των περιοχὠν στην Κίνα είναι που αυξάνει τόσο τον Gini της χώρας. Η ανισότητα είναι ορατή σε κάθε εκδήλωση της ζωής: μεταξύ φτωχών και πλουσίων ανθρώπων, περιοχών, επαρχιών, εργατών, ανδρών και γυναικών και ανάμεσα στον e-τομέα και στον κρατικό τομέα.

Αξιοσημείωτη είναι, επίσης, η αύξηση του μεριδίου στου ιδιωτικού κεφαλαίου στο συνολικό εισοδημα, κεφαλαίου που είναι συγκεντρωμένο στα χέρια λίγων όπως ακριβώς και στις αναπτυγμένες οικονομίες της Δύσης. Μια νέα καπιταλιστική ελίτ έχει δημιουργηθεί στην Κίνα. Το 1988, οι εξειδικευμένοι κι οι ανειδίκευτοι εργάτες, το υπαλληλικό προσωπικό και κυβερνητικοί αξιωματούχοἶ αποτελούσαν το 80% αυτών που είχαν το υψηλότερο εισόδημα. Το 2013, το μερίδιο τους είχε μειωθει σχεδόν στο μισό, ενώ οι επιχειρηματίες (20%) και οι επαγγελματίες (33%).

Ένα ακόμη αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της νέας καπιταλιστικής τάξης στην Κίνα είναι ότι προέκυψε, κυριολεκτικά, μέσα από την αγροτική και τη χειρωνακτική εργασία. Τα 4/5 των μελών της δηλώνουν ότι οι πατεράδες τους ήταν είτε αγρότες είτε χειρώνακτες εργάτες. Αυτή η διαγενεακή κινητικότητα δεν αποτελεί έκπληξη αν λάβει κανείς υπόψη του την εξάλειψη της καπιταλιστικής τάξης μετά τη νίκη των Κομμουνιστών το 1949 και στη συνέχεια με την Πολιτιστική Επανάσταση στη δεκαετία του 1960. Αλλά αυτή η κινητικότητα δεν μπορεί να συνεχιστεί στο μέλλον όταν – δεδομένων: της συγκέντρωσης του πλούτου στα χέρια λίγων, του αυξανόμενου κόστους εκπαίδευσης και της σημασίας των οικογενειακών διασυνδέσεων – η διαγενεακή μεταβίβαση πλούτου και ισχύος αρχίσει να γίνεται κατά τον τρόπο που γίνεται στη Δύση.

Ωστόσο, συγκρινόμενη με τους Δυτικούς ανταγωνιστές της, η νέα αυτή καπιταλιστική τάξη της Κίνας φαίνεται να είναι να μια τάξη εκ του εαυτού της παρά μια τάξη για τον εαυτό της. Οι βυζαντινικές μορφές ιδιοκτησίας που κυριαρχούν στην Κίνα – οι οποίες τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο θολώνουν τις γραμμές μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού – δίνουν τη δυνατότητα στην πολιτική ελίτ να περιορίζει την κινητικότητα της καπιταλιστικής, οικονομικής ελίτ. Για χιλιάδες χρόνια, η Κίνα οργανωνόταν στη βάση ισχυρὠν και ισοδύναμων κρατών που πάντα φρόντιζαν να κρατούν περιορισμένη την εμπορική τάξη και να της στερούν τη δυνατότητα να γίνει ένα ανεξάρτητο πυρήνας εξουσίας. Σύμφωνα με τον γάλλο σινολόγο Jacques Gernet, οι πλούσιοι έμποροι της Δυναστείας Song του 13ο αιώνα, δεν κατάφεραν ποτέ να γίνουν μια αυτοδύναμη και ανεξάρτητη τάξη με κοινά συμφέροντα επειδή το κράτος ήταν πάντα παρόν και ήλεγχε ολοκληρωτικά την όποια επιρροή τους. Αν κι οι έμποροι συνέχισαν να ευδοκιμούν ως άτομα (όπως και η σημερινή νέα καπιταλιστική τάξη ) δεν κατάφεραν ποτέ να γίνουν μια συνεκτική τάξη με τη δική της πολιτική και οικονομική αντζέντα. Το σενάριο, σύμφωνα με τον Gernet ήταν πολύ διαφορετικό από το σενάριο που διαδραματίστηκε την ίδια εποχή στην Ιταλικές Δομοκρατίες και στις Κάτω Χώρες. Το μοτίβο αυτό, κατά το οποίο οι καπιταλιστές ενισχύουν τη θέση τους σε οικονομικούς όρους αλλά αποτυγχάνουν να ασκήσουν πολιτική επιρροή, μάλλον θα συνεχίζει να παίζει στην Κίνα και στις άλλες χώρες του πολιτικού καπιταλισμού.

Η Σύγκρουση των Καπιταλισμών (3): ΔΥΣΦΟΡΙΑ ΣΤΗ ΔΥΣΗ

Ενώ το τρέχον σύστημα έχει δημιουργήσει μια πιο ποικιλόμορφη ελίτ (σε όρους φύλου και φυλής), είχε ως άμεση συνέπεια την επιδείνωση της ανισότητας και τη συγκάλυψή της με το πέπλο της αξιοσύνης. Οι πλούσιοι σήμερα μπορούν να ισχυρίζονται, πιο πειστικά από τους προπάτορες τους της Χρυσής Εποχής, ότι ο πλούτος τους είναι καρπός της εργασίας τους, συσκοτίζοντας τα πλεονεκτήματα που απολαυάνουν από ένα συγκεκριμένο σύστημα και από συγκεριμένες κοινωνικές τάσεις που καθιστούν την κοινωνική κινητικότητα όλο και πιο δύσκολη. Τα τελευταία 40 χρόνια έχει δημιουργηθεί μια αδιαπέραση ανώτερη τάξη που συνεχώς αποξενώνεται από την υπόλοιπη κοινωνία. Στις ΗΠΑ το 10% των πλουσιότερων ανθρώπων κατέχει το 90% του συνολικού πλούτου. Η άρχουσα τάξη είναι ιδιαίτερα μορφωμένη, πολλά μέλη της εργάζονται και τα εισοδήματα που συγκεντρώνουν από την εργασία τους είναι υψηλά. Κι αυτοί πιστεύουν ότι αξίζουν την υψηλή θέση που απολαμβάνουν.

Οι ελίτ αυτἐς επενδύουν υπερβολικά τόσο στους απογόνους τους όσο και στη δημιουργία πολιτικού ελέγχου. Επενδύοντας στην εκπαίδευση των παιδιών τους θέλουν να εξασφαλίσουν και στις επόμενες γενιές τα υψηλά εισοδήματα και το κύρος που παραδοσιακά συνδέονται με τη γνώση και την εκπαίδευση. Επενδύοντας στην πολιτική επιρροή – εκλογές, δεξαμενές σκέψης, πανεπιστήμια κλπ – θέλουν να εξασφαλίσουν ότι θα είναι αυτοί που θα καθορίσουν τους κληρονομικούς νόμους, έτσι ώστε το οικονομικό κεφάλαιο να μπορεί εύκολα να περάσει στην επόμενη γενιά. Τα δυο αυτά εργαλεία οδηγούν στην αναπαραγωγή της άρχουσας τάξης.

Η δημιουργία μιας ισχυρής και ανθεκτικής άρχουσας τάξεως είναι αδύνατη χωρίς την εξάσκηση πολιτικού ελέγχου. Στο παρελθόν αυτό γινόταν με ‘’φυσικό τρόπο’’. Οι πολιτική τάξη συγκροτούνταν, ως επί το πλείστον, από τους πλούσιους και έτσι υπήρχε συμφωνία απόψεων και ταύτιση συμφερόντων ανάμεσα στους πολιτικούς και στους υπόλοιπους πλούσιους. Αυτό δεν ισχύει πιά: οι πολιτικοί προέρχονται από διάφορες κοινωνικές τάξεις και υπόβαθρα και πολλοί από αυτούς έχουν κοινωνιολογικώς λίγα, άν έχουν κάποιο, κοινά συμφέροντα με τους πλούσιους. Ο Μπιλ Κλιντον και ο Ομπάμα στις ΗΠΑ και η Μαργκαρετ Θάτσερ κι ο Τζον Μέιτζορ στο ΗΒ, προέρχονταν από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα αλλά έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν για να υποστηρίξουν τα συμφέροντα του 1%.

Στη σύγχρονη δημοκρατία, οι πλούσιοι χρησιμοποιούν τις πολιτικές τους επενδύσεις και τη χρηματοδότηση ἠ/και την άμεση κατοχή των δεξαμενών σκέψης και των μίντια για να πετύχουν οικονομικές πολιτικές που εξυπηρετούν τα συμφέροντα τους: χαμηλώτερη φορολογία στα υψηλά εισοδήματα, περισσότερες φοροαπαλλαγές,περισσότερες φοροελαφρύνσεις, λιγότερους κανονισμούς κίνησης κεφαλαίων και τα παρόμοια. Οι πολιτικές αυτές, με τη σειρά τους, αυξάνουν τις πιθανότητες παραμονής των πλουσίων στην κορυφή και δημιουργούν τον απόλυτο κρίκο στην σειρά των γεγονότων που θα οδηγήσουν σε μια αυτο-εξυπηρετούμενη ανώτερη τάξη. Ακόμη κι αν δεν προσπαθούσε να ελέγξει την πολιτική, η ανώτερη τάξη θα είχε πανίσχυρη θέση: ξοδεύοντας στις προεκλογικές εκστρατείες και δημιουργώντας τις δικές της δεξαμενές σκέψης, η θέση της είναι ακλόνητη.

Καθώς οι ελίτ του φιλελεύθερου αξιοκρατικοὐ καπιταλισμού αποκόπτονται από την κοινωνία, ο φθόνος και η πικρία της τελευταίας αυξάνονται. Η δυσφορία της Δύσης για την παγκοσμιοποίηση οφείλεται στο χάσμα που υπάρχει μεταξύ ενός μικρού αριθμού ελίτ και των μαζών, οι οποίες είδαν λίγα οφέλη από αυτήν και, δικαίως ή όχι, θεωρούν το παγκόσμιο εμπόριο και τη μετανάστευση ως τις κύριες αιτίες των παθών τους. Η κατάσταση θυμίζει την αποκαλούμενη ‘’αποδιάρθρωση’’ των κοινωνιών του Τρίτου Κόσμου στη δεκαετία του 1970 (π.χ., Βραζιλία, Νιγηρία και Τουρκία): μόλις οι αστικές τους τάξεις άρχισαν να δραστηροποιούνται στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, η πλειοψηφία της ενδοχώρας εγκαταλείφθηκε. Η ασθένεια που θεωρούνταν ότι πλήττει μόνο τις αναπτυσσὀμενες χώρες, φαίνεται ότι χτυπησε και τον παγκόσμιο Βορρά.

Η Σύγκρουση των Καπιταλισμών (2): ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΟ ΖΕΥΓΑΡΩΜΑ

Η παγκόσμια κυριαρχία του καπιταλισμού είναι μια από τις δυο εποχικές αλλαγές που βιώνει ο κόσμος. Η άλλη είναι η επανεξισορρόπηση της οικονομικής ισχύος μεταξύ Δύσης και Ασίας. Για πρώτη φορά από την Βιομηχανική Επανάσταση, τα εισοδήματα στην Ασία πλησιάζου αυτά της ΔυτικήςΕυρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Το 1970, η Δύση παρήγαγε το 56% του παγκόσμιου οικονομικού προϊὀντος και η Ασία (της Ιαπωνίας συμπεριλαμβανομένης) μόλις το 19%. Σήμερα, τρεις γενιές μόνο αργότερα, τα ποσοστά αυτά έχουν γίνει 37% και 43& αντίστοιχα – κυρίως λόγω της καταπληκτικής ανάπτυξης χωρών όπως η Κίνα και η Ινδία.

Ο καπιταλισμός στη Δύση δημιούργησε τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών οι οποίες ενεργοποίησαν ένα νέο κύμα παγκοσμιοποίησης στα τέλη του 20ου αιώνα, τηχρονική περίοδο όπου η Ασία άρχισε να μειώνει το χάσμα με τον ‘’Παγκόσμιο Βορρά’’. Στηριγμένη αρχικά στον πλούτο των δυτικών οικονομιών, η παγκοσμιοποίηση οδήγησε σε αναδιαμόρφωση ετοιμόρροπων δομών και σε μεγάλη ανάπτυξη πολλές χώρες της Ασίας. Η παγκόσμια εισοδηματική ανισότητα μειώθηκε σημαντικά από τη δεκαετία του 1990, όταν ο δείκτης Gini (ένα μέτρο της εισοδηματικής κατανομής, με το 0 να αντιστοιχεί στην απόλυτη ισότητα και το 1 στην απόλυτη ανισότητα) ήταν 0,70, ενὠ σήμερα είναι περίπου 0,60. Και θα συνεχίσει να μειώνεται όσο συνεχίσουν να αυξάνονται τα εισοδήματα στην Ασία.

Από την άλλη μεριά, ενώ η ανισότητα μεταξύ χωρών μειώθηκε, η ανισότητα μέσα στις χώρες – ειδικά στις χώρες της Δύσης – αυξήθηκε. Στις ΗΠΑ, ο συντελεστής Gini αυξήθηκε από 0,35 το 1979 σε 0,45 σήμερα. Αυτή η αύξηση της ανισότητας είναι, στον μεγαλύτερο βαθμό, αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης και των επιπτώσεων της στις πιο αναπτυγμένες οικονομίες της Δύσης: εξασθένιση των συνδιικάτων, η φυγή των εργασιακών θέσεων του κατασκευαστικού τομέα και στασιμότητα των μισθών.

Ο φιλελεύθερος αξιοκρατικός καπιταλισμός αναπτύχθηκε τα τελευταία 40 χρονια. Μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητός αν συγκριθεί με δυο άλλες εκδοχές: τον κλασσικό καπιταλισμό που ήταν κυρίαρχος κατά τον 19ο αιώνα και κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα και τον σοσιαλδημοκρατικό καπιταλισμό που δημιούργησε το κράτος πρόνοιας στη Δυτική Ευρώπη και στη Νότιο Αμερική από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο έως και τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Αντίθετα με τον κλασσικό καπιταλισμό του 19ου αιώνα όπου οι περιουσίες δημιουργούνταν από την ιδιοκτησία κι όχι από την εργασία, οι πλούσιοι στο παρόν σύστημα τείνουν να είναι πλούσιοι τόσο σε όρους κεφαλαίου όσο και σε όρους εργασίας – δηλ., δημιουργούν τα εισοδήματα τους τόσο από επενδύσεις όσο και από εργασία. Επίσης, έχουν την τάση να παντρεύονται και να κάνουν οικογένειες με άτομα παρόμοιου μορφωτικού και οικονομικού υποβάθρου, ένα φαινόμενο που οι κοινωνιολόγοι ονομάζουν ‘’ταξινομικό ζευγάρωμα’’.

Ενώ στον κλασσικό καπιταλισμό οι άνθρωποι στην κορυφή της εισοδηματικής κλίμακας ήταν πιστωτές, σήμερα υπάρχουν πολλοί που είναι υψηλά αμοιβόμενοι διευθυντές, Web σχεδιαστές, γιατροί, τραπεζίτες και άλλοι ελίτ επαγγελματίες. Οι άνθρωποι αυτοί εργάζονται για να κερδίσουν τους υψηλούς μισθούς τους αλλά, ταυτόχρονα, κερδίζουν και μεγάλα ποσά επενδύοντας τον πλούτο που έχουν κληρονομήσει ή δημιουργήσει από μόνοι τους σε χρηματοοικονομικά προϊόντα.

Στον φιλελεύθερο αξιοκρατικό καπιταλισμό, οι κοινωνίες είναι πιο ίσες σε σύγκριση με τις κοινωνίες του κλασσικού καπιταλισμού, οι γυναίκες κι οι μειονότητες μπορούν πιο εύκολα να βρούν εργασία και προσφέρονται  κοινωνικές παροχές  (μέσω της φορολογίας) σε μια προσπάθεια να μειωθούν  οι χειρότερες συνέπειες της έντονης συγκέντρωσης πλούτου και προνομίων. Ο φιλελεύθερος αξιοκρατικός καπιταλισμός κληρονόμησε αυτἀ τα μέτρα από τον άμεσο προκάτοχό του, τον σοσιαλδημοκρατικό καπιταλισμό. Το τελευταίο αυτό μοντέλο δομήθηκε πάνω στη βιομηχανική εργασία και με έντονη την παρουσία των συνδικάτων, τα οποία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη μείωση της ανισότητας. Ο σοσιαλδημοκρατικός καπιταλισμός κυριάρχησε σε μια εποχή που είδε μέτρα όπως το GI Bill (1944) και τη ‘’Συμφωνία του Ντιτρόιτ’’ (1950) στις ΗΠΑ και οικονομικές εκρήξεις στη Γαλλία και τη Γερμανία, όπου οι μισθοί απογειώθηκαν. Ο πλούτος μοιραζόταν αρκετά δίκαια, οι πληθυσμοί είχαν ευκολότερη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, στην κατοικία και στη φθηνή εκπαίδευση και περισσότερες οικογένειες μπορούσαν να ανέλθουν στην κοινωνική κλίμακα.

Αλλά η φύση της εργασίας άλλαξε σημαντικά με την παγκοσμιοποίηση και τον φιλελεύθερο αξιοκρατικό καπιταλισμό, ειδικά με το ξεσκαρτάρισμα της βιομηχανικής εργατικής τάξης και το αδυνάτισμα των συνδικάτων. Από τα τέλη του 20ου αιώνα, το μερίδιο του κεφαλαιουχικού εισοδήματος στο συνολικό εισόδημα έχει αυξηθεί - δηλ., ένα μεγάλο μέρος του ΑΕΠ οφείλεται στα κέρδη των μεγάλων εταιρειών και των ήδη πλούσιων. Αυτή η τάση είναι ιδιαίτερα ισχυρή στις ΗΠΑ αλλά παρατηρείται και σε όλες τις άλλες χώρες, ανεπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες. Το αυξανόμενο μερίδιο του κεφαλαιουχικού εισοδήματος στο συνολικό εισόδημα σημαίνει ότι το κεφάλαιο κι οι καπιταλιστές γίνονται πιο σημαντικοί από την εργασία και τους εργάτες και αποκτούν μεγαλύτερη οικονομική και πολιτική ισχύ. Σημαίνει, επίσης, και μεγαλύτερη ανισότητα αφού αυτοί που αντλούν μεγάλο μέρος των εισοδημάτων τους από το κεφάλαιο είναι μάλλον οι πλούσιοι.

(συνεχίζεται)

Η Σύγκρουση των Καπιταλισμών – Η Πραγματική Μάχη για το Μέλλον της Παγκόσμιας Οικονομίας

Καθώς έκανα πανάληψη τα κηρύγματα του Σύντροφου Σι Τζινπίνγκ, μού ‘ρθε ένα email που με τάραξε. Είναι οι απόψεις τους ανισοτητολόγου Branko Milanovic που χρησιμοποιώντας τον πιασάρικο τίτλο ‘’Η Σύγκρουση των Καπιταλισμών’’ (κοπιάροντας την ‘’Σύγκρουση των Πολιτισμών’’ Samuel Huntington), μας αφηγήται το μέλλον της οικονομίας του πλανήτη.

Το στόρι έχει ως εξής:

Η Σύγκρουση των Καπιταλισμών  (Branko Milanovic, μτφρ. cryingwolf)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο καπιταλισμός κυβερνάει τον κόσμο. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, όλος ο πλανήτης οργανώνει την οικονομική του παραγωγή με τον ίδιο τρόπο: η εργασία είναι εθελοντική, το κεφάλαιο είναι, ως επί το πλείστον, στα χέρια των ιδιωτών και η παραγωγή διευθύνεται με έναν αποκεντρωτικό τρόπο και κινητοποιείται από την προσδοκία κέρδους.

Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο αυτού του θριάμβου. Στο παρελθόν, ο καπιταλισμός – είτε κοιτάξουμε στη Μεσοποταμία του 6ο π.Χ. αιώνα είτε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είτε στις Ιταλικές πόλεις του Μεσαίωνα είτε στις Κάτω Χώρες της πρώιμης νεωτερικής εποχής – έπρεπε να συνυπάρχει με άλλους τρόπους οργάνωσης της παραγωγής. Οι εναλλακτικοί αυτοί τρόποι περιελάμβαναν κυνήγι και συλλογή τροφής, μικρής κλίμακας καλλιέργειες από ελεύθερους χωρικούς και δουλεία. Ακόμη και 100 χρόνια πριν, όταν εμφανίστηκε η πρώτη μορφή παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού με την ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής σε μεγάλη κλίμακα και του παγκόσμιου εμπορίου, υπήρχαν πολλοί από αυτούς τους εναλλακτικούς τρόπους οργάνωσης της παραγωγής. Τότε, ακολουθώντας τη Ρωσική Επανάσταση του 1917, ο καπιταλισμός μοιράστηκε τον κόσμο με τον κομμουνισμό, ο οποίος κυριάρχησε στο 1/3 σχεδόν του παγκόσμιου πληθυσμού. Σήμερα, ο καπιταλισμός είναι ο μόνος τρόπος παραγωγής που έχει μείνει ζωντανός.

Είναι πολύ συνηθισμένο να ακούμε διάφορους σχολιαστές στη Δύση να περιγράφουν την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων ως ‘’ύστερο καπιταλισμό’’,  σαν το οικονομικό αυτό σύστημα να είναι στο χείλος του αφανισμού. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο καπιταλισμός αντιμετωπίζει μια καινούργια απειλή από τον σοσιαλισμό. Αλλά η στυγνή αλήθεια είναι ότι ο καπιταλισμός είναι ζωντανός όσο ποτέ και χωρίς ανταγωνιστή. Όλες οι κοινωνίες του κόσμου έχουν υιοθετήσει το ανταγωνιστικό και υλιστικό/καταναλωτικό πνεύμα που διαπερνάει τον καπιταλισμό, χωρίς το οποίο τα εισοδήματα μειώνονται, η φτώχια αυξάνεται και η τεχνολογική πρόοδος επιβραδύνεται. Αντίθετα, η πραγματική μάχη δίνεται εντός του ίδιου του καπιταλισμού., ανάμεσα σε δυο μοντέλα που αντιμάχονται μεταξύ τους.

Είναι πολύ συχνό φαινόμενο στην ανθρώπινη ιστορία, ο θρίαμβος ενός συστήματος ή μιας θρησκείας να ακολουθείται από ένα σχίσμα ανάμεσα σε διαφορετικές εκδοχές της ίδιας ιδεολογίας. Μετά την εξάπλωση του Χριστιανισμού στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, ξέσπασαν άγριες ιδεολογικές διαμάχες, που τελικά οδήγησαν στο πρώτο θρησκευτικό σχίσμα ανάμεσα στην Ανατολική και τη Δυτική εκκλησία.

Τα ίδια έπαθε και το Ισλάμ, το οποίο μετά από την ιλλιγιώδη εξάπλωσή του διασπάστηκε ανάμεσα στον Σιιτικό και το Σουνιτικό κλάδο. Κι ο κομμουνισμός, ο αντίπαλος του καπιταλισμού κατα τον 20ο αιώνα διασπάστηκε στη Σοβιετική και την Μαοϊκλη εκδοχή. Υπό αυτή την έννοια, ο καπιταλισμός δεν διαφέρει: σήμερα δυο μοντέλα του, με διαφορετικούς πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς προσανατολισμούς, βρίσκονται σε απηνή αντιμαχία.

Στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής, όπως και σε μερικές άλλες χώρες όπως η Ινδία, η Ινδονησία και η Ιαπωνία, κυριαρχεί μια μορφή φιλελεύθερου αξιοκρατικού καπιταλισμού: ένα σύστημα στο οποίο το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής βρίσκεται στα χέρια του ιδιωτικού τομέα, που φαινομενικά επιτρέπει την άνθιση του ταλέντου και που προσπαθεί να εξασφαλίσει ευκαιρίες προς όλους μέσω μέτρων όπως η ελεύθερη εκπαίδευση και η φορολογία κληρονομιών. Δίπλα σ΄αυτό το σύστημα βρίσκεται το κρατικά καθοδηγούμενο πολιτικό μοντέλο του καπιταλισμού που εφαρμόζεται στην Κίνα και φαίνεται να αναδύεται και σε μερικές άλλες χώρες της Ασίας (Μιανμάρ, Σιγκαπούρη, Βιετνάμ) της Ευρώπης (Αζερμπαϊτζάν, Ρωσία) και της Αφρικής (Αλγερία, Αιθιοπία, Ρουάντα). Το σύστημα αυτό ευνοεί τη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και περιορίζει τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα.

Αυτοί οι δυο τύποι καπιταλισμού - με τις ΗΠΑ και την Κίνα αντίστοιχα να είναι τα ηγετικάπαραδείγματα – ανταγωνίζονται σταθερά ο ένας τον άλλο γιατί είναι στενά συνδεδεμένα. Η Ασία, η Δυτική Ευρώπη και η Βόρειος Αμερική, οι οποίες μαζί αποτελούν το70% του παγκόσμιου και συγκεντρώνουν το 80% του παγκόσμιας παραγωγής, βρίσκονται σε συνεχή επαφή μέσω του εμπορίου, των επενδύσεων, της μετακίνησης ανθρώπων, της μεταφοράς τεχνολογίας κκαι της ανταλλαγής ιδεών. Αυτές οι συνδέσεις και αντιπαραθέσεις έχουν εκθρέψει έναν ανταγωνισμό μεταξύ της Δύσης και μερών της Ασίας, ο οποίος γίνεται πιο έντονος λόγω των διαφορών που έχουν οι δυο τύποι καπιταλισμού . Και είναι αυτός ο ανταγωνισμός – όχι μια διαμάχη μεταξύ του καπιταλισμού και κάποιου εναλλακτικού οικονομικού συστήματος – που θα διαμορφώσει το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας.

Το 1978, σχεδόν το 100% του οικονομικού προϊόντος της Κίνας προερχόταν από τον δημόσιο τομέα, ενώ σήμερα το ποσοστό έχει πέσει κάτω από το 20%. Στη σύγχρονη Κίνα, όπως και στις πιο παραδοσιακές καπιταλιστικές χώρες της Δύσης, τα μέσα παραγωγής βρίσκονται σε χἐρια ιδιωτών, το κράτος δεν αποφασίζει για την παραγωγή και τις τιμές και οι περισσότεροι εργαζόμενοι είναι μισθωτοί. Η Κίνα είναι εξόχως καπιταλιστική εξεταζόμενη με τα τρία αυτά κριτήρια.

Ο καπιταλισμός μπορεί πλέον να μην έχει αντίπαλο, αλλά αυτά τα δυο μοντέλα δίνουν σημαντικά διαφοροποιημένους τροπους δόμησης της πολιτικής και οικονομικής ισχύος σε μια κοινωνία. Ο πολιτικός καπιταλισμός παρέχει μεγαλύτερη αυτονομία στις πολιτικές ελίτ υποσχόμενος μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης στους συνηθισμένους ανθρώπους. Η οικονομική επιτυχία της Κίνας αμφισνητεί τον ισχυρισμό της Δύσης ότι υπάρχει ένας ακατάλυτος δεσμός μεταξύ καπιταλισμού και φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Ο φιλελεύθερος καπιταλισμός έχει πολλά πλεονεκτήματα, με πιο σημαντικά τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Τα δυο αυτά χαρακτηριστικά του είναι αξίες καθεαυτά και ευνοούν τη γρηγορότερη οικονομική ανάπτυξη ευνοώντας την καινοτομία και την κοινωνική κινητικότητα. Αλλά το σύστημα αυτό αντιμετωπίζει μια τεράστια πρόκληση: την ανάδυση μιας αυτοδιαιωνιζόμενης ανώτερης τάξης μαζί με μια ολοένα και αυξανόμενη ανισότητα. Και αυτή η πρόκληση αποτελεί την μεγαλύτερη απεική για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του φιλελεύθερου καπιταλισμού.

Την ίδια στιγμή, οι κυβερνήσεις της Κίνας και των άλλων κρατών που ακολουθούν τον πολιτικό καπιταλισμό πρέπει να προσφέρουν συνεχώς οικονομική ανάπτυξη ώστε να νομιμοποιούν την κυριαρχία τους, ένας καταναγκασμός του οποίου η εκπλήρωση γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να επιτευχθεί. Τα κράτη του πολιτικού καπιταλισμού πρέπει ακόμη να προσπαθήσουν να περιορίσουν τη διαφθορά που είναι εγγενής στο σύστημα και το αποτέλεσμα της που είναι η καλπάζουσα ανισότητα. Το μοντέλο τους θα δοκιμαστεί με βάση την ικανότητα τους να περιορίσουν την ανάπτυξη μιας καπιταλιστικής τάξης που συχνά διαμαρτύρεται για την αλαζονική εξουσία της κρατικής γραφεοκρατίας.

Καθώς και άλλα μέρη του κόσμου (ιδιαίτερα οι αφρικανικές χώρες) προσπαθούν να μετασχηματίσουν τις οικονομίες τους και αρχίσουν να αναπτύσσονται, οι αντιθέσεις μεταξύ των δυο μοντέλων θα πάρουν αιχμηρότερη μορφή. Ο ανταγωνισμός Κίνας – ΗΠΑ αναλύεται συνήθως με όρους γεωπολιτικής, αλλά στην ουσία του, είναι σαν την τριβή μεταξύ δυο τεκτονικών πλακών, το αποτέλεσμα της οποίας θα καθορίσει την πορεία του καπιταλισμού αυτόν τον αιώνα.
 

(συνεχίζεται)

Γιατί η ποίηση έχει (ή δεν έχει) νόημα (58): I know words, I know the best words...

[...] It’s a carnage! 
When our soldiers lie silent under subsidized tombstones
while the trapped trillions tunnel underground toward unrealized urban streets
long wind-swept by nuclear winter ...
It’s a carnage! [...]

Δύσκολα μπορεί αν αρνηθεί κανείς το ότι ο Ντόβναλ Τράμβιος εἰναι ο πιο ‘’ωραίος’’ πρόεδρος των ΗΠΑ. Ένα από τα πολλά που έχει προσφέρει στην πατρίδα του και στην ανθρωπότητα είναι κι η ώθηση που έδωσε, με τον τρόπο του, στην αμήχανη ποίηση του 21ου αιώνα. Ο χιουμορίστας συγγραφέας/ποιητής Rob Sears,  εφάρμοσε τη μέθοδο του κολάζ και έφτιαξε ξεκαρδιστικά ποιηματάκια με λεγόμενα και γραφόμενα του Τράμβιου. To βιβλίο που προέκυψε ήταν το The Beautiful Poetry of Donald Trump.

Τα reviews των αναγνωστών του amazon είναι μοιρασμένα (45% μιλάει για αριστούργημα), ενώ υπάρχουν και κριτικοί που θεωρούν ότι ο Τράμβιος πήγε πιο πέρα κι από τον Σαίξπηρ και δημιούργησε τη δική του γλώσσα, το Trumpspeak=ένα στομφώδες και ναρκισιστικό ύφος, με το οποίο, ο/η ποιητής/ρια υμνεί τον ευατό του/της ‘’δημιουργώντας’’ αμνησία σχετικά με κάθε αποτυχία.

Δείγματα μπορείτε να διαβάσετε εδώ, και τα 3 μέρη του καταπληκτικού ‘’It's a Carnage!’’, εδώ

Άγιος Tom, ο Ερημίτης του Λορέτο

‘’Ο Πρόεδρος Τραμπ, όχι μόνο ικανοποίησε αλλά ξεπέρασε όλες τις προσδοκίες μας στην αναζωογόνηση της οικονομίας, στην ανασυγκρότηση του στρατού μας, στον σεβασμό των βετεράνων μας και στην αποκατατάσταση της μεγαλύτερης μας ελευθερίας, της ελεύθερης άσκησης της πίστης μας. Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει κάνει για την θρησκευτική ελευθερία περισσότερα από κάθε άλλον πρόεδρο στην ιστορία των ΗΠΑ. Και του είμαστε ευγνώμονες για αυτό’’ (Πάστορας Τζέφρις, στο Stephen Strang ‘’God and Donald Trump’’ (2017))

Πριν λίγο καιρό, ο Τραμπ προσκάλεσε σε μια συνάντηση στον Λευκό Οίκο, τους γνωστότερους δεξιούς συνομωσιολόγους των ΗΠΑ, τις γνωστότερες right-wing internet personalities και τους γνωστότερους δεξιούς δημιουργούς μιμιδίων. Θέμα της συνάντησης τα social media κι η λογοκρισία που επιβάλλουν στους παραπάνω (εδώ, εδώ, εδώ).

Ο Τραμπ και άλλοι ρεπουμπλικανοί έχουν αρχίσει εδώ και καιρό να επιτίθενται στα social media για άδικη λογοκρισία προς στους συντηρητικούς netizens και με τη συνάντηση αυτἠ φαίνεται να θέλουν να νομιμοποιήσουν τα ψηφιακά καμώματα τους. Οι ερευνητές της παραπληροφόρησης μιλούν για νομιμοποίηση της παραπληροφόρησης, του τρολαρίσματος και της παρενόχλησης. 

Και δεν έχουν άδικο: 2 βδομάδες μετά τη συνάντηση, το Twitter κοινό των 15 προσκεκλημένων internet personalities αυξήθηκε κατά 197000 ακόλουθους και το όλο τουϊτάρισμα κατά 6300 φορές.

Οι internet personalities ανταπόδωσαν και χρησιμοποίησαν όλη αυτήν την αύξηση για την προώθηση των μηνυμἀτων του Τραμπ και το κράξιμο των αντιπάλων του.

Εν τω μεταξύ, πριν κλείσουν 2 χρόνια από τα 2 πρόσφατα αριστουργήματα της πνευματικής αγιογραφίας (spiritual hagiography) (το ‘’God and Donald Trump’’  του Stephen Strang από όπου και ο πρόλογος του πόστ και το  ‘’Choosing Donald Trump: God, Anger, Hope, and Why Christian Conservatives Supported Him ‘’ του Stephen Mansfield  (2017)), τα εκατομμύρια των αμερικανών που πιστεύουν ότι ο Τραμπ είναι η τελευταία ευκαιρία που δίνει ο Θεός στους Αμερικανούς κα ξανακάνουν την Αμερική μεγάλη, αυξάνονται.

Και έχουν βρεί και τον άγιο: Είναι ο Ερημίτης του Λορέτο, κατά κόσμο Tom Zimmer, αμερικανός που τα παράτησε όλα και πήγε στο Λορέτο για να μονάσει. O Tom Zimmer, λένε οι αμερικανοί πιστοί, εμυστηρεύτηκε σε έναν φίλο του ψυχίατρο ότι στα τέλη της δεκαετίας του 1980 είχε ένα όραμα, στο οποίο ο Ιησούς του είπε ότι υπήρχε ένας άνδρας που θα οδηγούσε την Αμερική ξανά στον Θεό. Κι Αυτός ο Άνδρας λέγεται Ντόναλντ Τραμπ.

‘’Ο εκατομμυριούχος play boy;’’, ρώτησε έκπληκτος ο ψυχίατρος,

‘’Ναι’’, απάντησε ο Άγιος Tom. 

Ο καφές είναι μια παγκόσμια γλώσσα

Εισαγωγή
1.Ο καφές φαίνεται να είναι ο αυτοκράτορας του 21ου αιώνα.

2.Αν εξαιρέσουμε το σεξ και τον έρωτα όπου φαίνεται ότι είμαστε αχτὐπητοι, και τη  γνωστή μανία μας με το τσιγάρο, το τρίτο καλύτερο σκορ που πετυχαίνουμε σε παγκόσμιο επίπεδο το πετυχαίνουμε στην κατανάλωση καφέ, καταλαμβάνοντας την 17η θέση στον κόσμο (Βλ Πίνακα 1).

3.Να σημειωθεί ότι πολύ καλά τα πάει κι η Κύπρος καταλαμβάνοντας την 20η θέση.

4.Το πιο ωραίο με τον καφέ, είναι ότι αποτελεί το πιο ωραίο παράδειγμα του τί είναι ο ιμπεριαλισμός στον σύγχρονο κόμο-ένας μπανάλ όρος που μόνο ο ΓΓ Κούτσι κι κάποιοι άλλοι σύντροφοι χρησιμοποιούν ακόμη

Πίνακας 1. Διάφορα σκορ τού Έθνους - Κράτους μας

Κυρίως Θέμα

1.Τα coffee shops είναι τα καταστήματα πώλησης τροφίμων, ποτών και αφεψημάτων με την μεγαλύτερη αύξηση σε πωλήσεις ξεπερνώντας τα fast foods σ' όλον τον κόσμο

2.H μεγαλύτερη αύξηση αναμένεται (κατά τα αναμενόμενα) στην Κίνα (και γενικότερα στην Ασία) , όπου και εκτιμάται ότι τα coffee shops θα συνεισφέρουν περαιτέρω στη σινικοποίηση του μαρξισμού ή/και στην μαρξοποίηση της σινικότητας.

3.Παράλληλα με τις παραπάνω εξελίξεις, η νεο-φιλελέ-μαρξιστική διαλεκτική του coffee shop απειλεί την προαιώνια διαλεκτική της tea wisdom.

4.Και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει, τί θα ξημερώσει ένα εμφύλιος πόλεμος των αφεψημάτων.

5.Και βλέπεις την μια πραγματικότητα:

6. Σε μας εδώ πέρα, και παρά τις αναποδιές του ελληνικού καπιταλισμού την ελευταία  10ετία,  η σύνολη βιονηχανία του καφέ είχε έσοδα που πλησιάσαν το 1 δις  το 2018 και αναμένεται να το ξεπεράσουν το 2019

7. Ζωντανό παράδειγμα καλοκαιρινών διακοπών: αφού ξυπνήσεις μέσα σε ένα γαμημένο hang over, κι αφού κάνεις τα πρωινά σου καθήκοντα (προσευχή/καφέ/χέσιμο/πλύσιμο δοντιών), βγαίνεις από το ενοικιαζόμενο σου (youth hostel, δίκλινο με κοινό μπανιο, δίκλινο σε τριών αστέρων, σουίτα πολυτελείας κλπ, η ταξικότητα υπάρχει παντού και μόνο με τον θάνατο (και πάντα μετά την κηδεία), μπορεί, πιθανώς ,να εξαλείφεται.

8.Και πας στο γαμάτο coffee shop των διακοπών σου.

9.Παραγγέλνεις το καφέ, κόστος= €3 και σκέφτεσαι τον καλλιεργητή/γεωργό παππού σου. 

10.Και βλέπεις την άλλη πραγματικότητα:

Συμπέρασμα
Nespresso is an example of how neither Nestlé, Nespresso nor the European parliament understand the true meaning of trading “partnership ή το ότι ο άνθρωπος είναι οι σχέσεις του.

Σι Τζινπίνγκ: Λόγος Τιμητικός για τη Δισεκατονταετηρίδα της Γέννησης του Μαρξ (Μέρος 3a): Η Γραμμή των Μαζών

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του κινέζικου κομμουνισμού είναι ότι οι κομμουνιστικές ιδέες κατέκτησαν τους αγρότες (που ήταν η κύρια δύναμη της επανάστασης) και τους εργάτες (που ήταν η πρωτοπόρος δύναμη της) αφού ανατροφοδοτήθηκαν από αυτούς. ‘’Η γραμμή των μαζών’’, αν και εγγενής στη μαρξιστική θεωρία, εφαρμόστηκε ως συστηματικό εργαλείο προωήθησης των συμφερόντων των μαζών για πρώτη φορά από τον Μάο. Είναι μια επαναληπτική μέθοδος δοκιμής και σφάλματος 5 βημάτων (κοινωνική μηχανική), κατα την οποία:

1.Συλλέγονται ποικίλες ιδέες από τις μάζες.

2.Ακολουθεί συγκέντρωση και επεξεργασία αυτών των ιδεών υπό το φως του επαναστατικού μαρξισμού και της επιστμονικής ανάλυσης της παρούσας συνθήκης.

3.Αξιολογούνται οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των ιδεών αυτών με βἀση τα τελικά συμφέροντα των μαζών (τα οποία, κατά καιρούς, οι μάζες μόνο αμυδρώς αντιλαμβάνονται).

4.Το συμπύκνωμα αυτών των ιδεών επιστρέφει στις μάζες με τη μορφή πολιτικής γραμμής, η οποία και αναμένεται να προωθήσει την πάλη για την επίτευξη της κομμουνιστικής κοινωνίας.

5.Στο τέλος του προγράμματος εφαρμογής της πολιτικής γραμμής, αξιολογούνται τα αποτελέσματα, ενημερώνονται σχετικά οι μάζες και εκφράζουν νέες και ποικίλες ιδέες και φτού απ’την αρχή. 

Οι φιλοσοφικές, πολιτισμικές, οικονομικές, κ.λπ. επεκτάσεις και επιπτώσεις τη μεθοδολογίας είναι προφανείς  και ο/η καθένας/μιά μπορεί να τις σκεφτεί κάνοντας ένα απλό mind experiment. Ta αποτελέσματα της εφαρμογής της 70 χρόνια τώρα είναι μετρήσιμα, τρομακτικά κι ανεπανάληπτα.  

Στο τρίτο και σημαντικότερο μέρος του λόγου του, ο Σι μιλάει για τον μαρξισμό, τη μελέτη του και εφαρμογή του στην Κίνα, αρχίζοντας από τη ‘’γραμμή των μαζών’’.

Σύντροφοι,

Ο Ένγκελς είπε κάποτε ότι ‘’Ένα έθνος που θέλει ν’ ανέλθει στις κορυφές της επιστήμης, δεν μπορεί να το κάνει χωρίς θεωρητική σκέψη.’’ Αν εμείς οι Κινέζοι, θέλουμε να επιτύχουμε την εθνική μας αναγέννηση, δεν μπορούμε να το κάνουμε χωρίς θεωρητική σκέψη. Ο μαρξισμός είναι και θα παραμείνει η θεωρία που καθοδηγεί το Κόμμα μας και το έθνος μας. Είναι ένα αξεπέραστο θεωρητικό εργαλείο το οποίο χρησιμοποιούμε για να κατανοήσουμε την κίνηση του κόσμου και τα υποκείμενα μοτίβα της, να αναζητήσουμε την αλήθεια και να επηρεάσουμε το αποτέλεσμα. 

Οι μαρξιστικές ιδέες είναι ευρύτατες και βαθυστόχαστες και διατηρούν στενή σχέση με τον κόσμο μας. Στη νέα εποχή, οι Κινέζοι κομμουνιστές πρέπει να συνεχίσουν να μελετούν τον μαρξισμό, να τον μελετούν και να τον εφαρμόζουν και να αντλούν συνεχώς γνώση και ιδέες απ’ αυτὀν. Με αυτόν τον τρόπο, θα αναπτύξουμε περαιτέρω τον Κινέζικο Σοσιαλισμό στη νέα εποχή με περισσότερη αποφασιστικότητα, αυτοπεποίθηση και σοφία και θα προωθήσουμε τη συντεταγμένη πρόοδο του γενικού ‘’Πενταδικού Σχεδίου’’ και της στρατηγικής των ‘’Τεσσάρων Καθολικοτήτων’’, ώστε να εξασφαλίσουμε την σταθερή πορεία μας προς την εθνική αναγέννηση καθώς διασχίζουμε τα κύματα και αρμενίζουμε προς τα μπρος.

H μελέτη του Μαρξ απαιτεί τη μελέτη και εφαρμογή της μαρξιστικής σκέψης στα υποκείμενα μοτίβα της ανάπτυξης της ανθρώπινης κοινωνίας. Ο Μαρξ με την έρευνα του αποκάλυψε τη γενική και ασταμάτητη τάση της ανθρώπινης κοινωνίας προς τον Κομμουνισμό. Ο Μαρξ κι ο Ένγκελς πίστευαν ακράδαντα ότι για την μελλοντική κοινωνία ‘’[...] έρχεται μια ένωση, όπου η ελεύθερη ανάπτυξη του καθενός είναι η προϋπόθεση για την ελεύθερη ανάπτυξη όλων’’ κι ότι ‘’Οι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν τίποτε άλλο, εκτός από τις αλυσίδες τους. Έχουν να κερδίσουν έναν κόσμο ολόκληρο.’’ (Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, Σύγχρονη Εποχή, 1994, σ. 63). Ο Μαρξ πίστευε ακράδαντα ότι το ρεύμα της ιστορίας θα προχωρήσει προς τα μπρος μόνο όταν ο λαός γίνει κύριος του εαυτού του, όταν γίνει κοινωνία και ανθρώπινη ανάπτυξη και, έτσι, τα ιδανικά του κομμουνισμού θα πραγματοποιηθούν βαθμιαία και στον βαθμό που επιτρἐπουν οι υφιστάμενες συνθήκες της συνεχούς μεταβολής. Ο μαρξισμός έβαλε τα θεωρητικά θεμέλια των ακλόνητων ιδανικών και της αποφασιστικότητας των κομμουνιστών. Πρέπει να κατοχυρώσουμε μια άριστη γνώση των κοσμοθεάσεων και των μεθοδολογιών του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού και να κατανοήσουμε ότι ο κομμουνισμός είναι μια ιστορική διεργασία που προχωράει βήμα -βήμα επιτυγχάνοντας επιμέρους ορόσημα. Πρέπει να συνταιριάξουμε τα ευγενή ιδανικά του κομμουνισμού με τα κοινά ιδανικά του Κινέζικου Σοσιαλισμού και οι προσπάθειες που καταβάλουμε τώρα παραμένουν πιστές στο δρόμο, τη θεωρία, το σύστημα και την κουλτούρα του Κινέζικου Σοσιαλισμού και είναι θεμελιωμένες στα ιδανικά και στα πιστεύω των Κινέζων Κομμουνιστών.

H μελέτη του Μαρξ απαιτεί τη μελέτη και εφαρμογή της μαρξιστικής σκέψης στην υποστήριξη και προώθηση της θέσης και της θέλησης του λαού. Η συμπάθεια και η προτίμηση για τον λαό είναι πιο ξεχωριστό χαρακτηριστικό του μαρξισμού. Σύμφωνα με τον Μαρξ, ιστορική δράση είναι η δράση των μαζών. Σκοπός της ζωής του ήταν να βοηθήσει τους ανθρώπους να πετύχουν τη χειραφέτηση τους. Και πρέπει πάντα να επιβεβαιώνουμε ότι η βασική μας θέση είναι η θέση του λαού, ότι ο αγώνας μας για την ευημερία των ανθρώπων είναι η θεμελιώδης αποστολή μας, ότι παραμένουμε αφοσιωμένοι στη θεμελιώδη αρχή τού να υπηρετούμε τον λαό με όλο μας το είναι και ότι υλοποιούμε την Γραμμή των Μαζών.

Πρέπει επίσης να σεβαστούμε τη βασική θέση του λαού και τη δημιουργικότητά του, να διατηρούμε στενές σχέσεις μαζί του, να τον προστατεύουμε κτίζοντας γύρω του ένα αδιεπέραστο μεγάλο τείχος και να τον κρατούμε ενωμένο καθώς καθοδηγεί την ιστορία προς τα μπρος. Είναι μια επιλογή αναπόφευκτη μπροστά στην κίνηση τής ιστορίας και είναι καθήκον μας ημών των κομμουνιστών να μείνουμε πιστοί στην πρωτοβουλία που υπήρξε η ιδρυτική αποστολή μας. 

(συνεχίζεται)

Σι Τζινπίνγκ: Λόγος Τιμητικός για τη Δισεκατονταετηρίδα της Γέννησης του Μαρξ (Μέρος 2c)

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Σύντροφοι, 

Μετά τη δημιουργία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, οι Κινέζοι κομμουνιστές συνταίριαξαν τις αρχές του μαρξισμού με τις πρακτικές δυνατότητες της κινέζικης επανάστασης και της εξέλιξης της. Συνένωσαν τον κινέζικο λαό και τον οδήγησαν, μέσα από έναν παρατεταμένο αγώνα, στην επίτευξη της δημοκρατικής και σοσιαλιστικής επανάστασης, στην ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας και στη διερεύνηση των δυνατοτήτων της σοσιαλιστικής ανάπτυξης. Έτσι, επέφεραν έναν άνευ προηγουμένου μετασχηματισμό μετατρέποντας την Κίνα από ‘’μεγάλο ασθενή της Ανατολικής Ασίας’’ σε ανεξάρτητο κράτος. 

Μετά τις μεταρρυθμίσεις και το άνοιγμα της οικονομίας στα τέλη της δεκαετίας του 1970, οι Κινέζοι κομμουνιστές έχουν προσπαθήσει να συνταιριάξουν τις αρχές του μαρξισμού με τις πρακτικές δυνατότητες των μεταρρυθμίσεων και του ανοίγματος της οικονομίας. Καθοδήγησαν τον λαό προς στη δημιουργία του νέου μεγάλου σοσιαλιστικού εγχειρήματος με κινέζικα χαρακτηριστικά, δίνοντας τη δυνατότητα στην Κίνα να κάνει τους μεγάλους βηματισμούς που χρειάζονται για να ακολουθήσει τους καιρούς. Έτσι, επέφεραν έναν άνευ προηγουμένου μετασχηματισμό μετατρέποντας την Κίνα από ανεξάρτητο κράτος σε κράτος με συνεχώς αυξανόμενο πλούτο. Ο μετασχηματισμός αυτός αποτελεί μιαν ισχυρή απόδειξη του ότι μόνο ο σοσιαλισμός με κινέζικα χαρακτηριστικά μπορούσε να οδηγήσει την Κίνα στην ανάπτυξη. 

Σήμερα, οι Κινέζοι Κομμουνιστές συνταιριάζουν τις αρχές του μαρξισμού με τις πρακτικές δυνατότητες της νέας εποχής της Κίνας. Καθοδηγούν τον λαό να παλέψει στον μεγάλο αγώνα, να εξελίξει το μεγάλο μας σχέδιο, να προωθήσει τον μεγάλο μας στόχο και να πραγματοποιήσει το μεγάλο μας όνειρο, αναπτύσσοντας και προωθώντας τα σχέδια του Κόμματος και της κυβέρνησης, έτσι ώστε να φτάσει έγκαιρα σε ιστορικά επιτεύγματα που θα είναι πρωτοποριακά και καθολικά και να επιφέρει ριζικές ιστορικές αλλαγές. Ο κινέζικος λαός βρίσκεται στο μέσο ενός μεγάλου μετασχηματισμού από την ευπορία στην ισχύ. Ο μετασχηματισμός αυτός αποτελεί μιαν ακόμη ισχυρή απόδειξη του ότι μόνο υποστηρίζοντας και αναπτύσσοντας περαιτέρω τον σοσιαλισμό με κινέζικα χαρακτηριστικά μπορούσε να πετύχουμε την αναγέννηση του κινέζικου έθνους. 

Η εμπειρία έχει δείξει ότι ο μαρξισμός έδωσε στην επανάσταση της Κίνας, στην ανάπτυξη της και στη μεταρρύθμιση της, ένα ισχυρό θεωρητικό εργαλείο, με το οποίο, η Κίνα, ένα αρχαίο έθνος της Ανατολής, κατόρθωσε να πετύχει ένα θαύμα ανάπτυξης χωρίς προηγούμενο στην ανθρώπινη ιστορία. Είναι αλήθεια πως η ιστορία κι ο λαός επέλεξαν τον μαρξισμό, όπως είναι αλήθεια ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας έχει τον μαρξισμό ως λάβαρό του. Κι όπως είναι αλήθεια ότι συνεχίζουμε να συνταιριάζουμε τις αρχές του μαρξισμού με τις πρακτικές δυνατότητες της Κίνας και προσαρμόζουμε τον μαρξισμό στις συνθήκες της σύγχρονης 

Ο Μαρξ θα ήταν ευχαριστημένος αν γνώριζε ότι ο μαρξισμός καθοδήγησε επιτυχώς την Κίνα στο δρόμο προς την ανάπτυξη της σε μια μεγάλη και σύγχρονη σοσιαλιστική χώρα. Ως πιστοί ακόλουθοι και αφοσιωμένοι πρακτικοί του μαρξισμού, οι Κινέζοι κομμουνιστές κάνουν μεγάλες και συνεχείς προσπάθειες για την περαιτέρω ανάπτυξη και επικύρωσή του.

Σι Τζινπίνγκ: Λόγος Τιμητικός για τη Δισεκατονταετηρίδα της Γέννησης του Μαρξ (Μέρος 2b)

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Σύντροφοι,

Έχουν περάσει 170 χρόνια από τη δημοσίευση του Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος και κατά τη διάρκειά τους ο μαρξισμός εξαπλώθηκε σ’όλον τον κόσμο. Σ’ όλη την πνευματική ιστορία του ανθρώπου, δεν υπήρξε σύστημα σκέψης που να άσκησε τόσο βαθιά και μεγάλη επίδραση στην ανθρωπότητα όσο ο μαρξισμός. 

Υπό την προσωπική καθοδήγηση του Μαρξ και του μαρξισμού, ιδρύθηκαν η ‘’Πρώτη Διεθνής’’ κι άλλες διεθνείς εργατικές οργανώσεις, οι οποίες σε διάφορες εποχές καθοδήγησαν και προώθησαν την ενότητα και τους αγώνες των εργατικών κινημάτων σ’ όλο τον κόσμο. Υπό την επίδραση του μαρξισμού, ιδρύθηκαν και αναπτύχθηκαν, ξεφυτρώνοντας παντού στον κόσμο σαν μανιτάρια, τα μαρξιστικά κόμματα. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που οι άνθρωποι, γινόμενοι οι ίδιοι μια θεμελιώδης πολιτική δύναμη που θα εκπληρώσει την χειραφέτησή τους και τη χειραφέτηση όλης της ανθρωπότητας, γίνονται κύριοι της μοίρας τους. 

Όταν ο Λένιν οδήγησε την Οκτωβριανή Επανάσταση (1917) στη νίκη, ο σοσιαλισμός μετασχηματίστηκε από θεωρία σε πράξη και διέσπασε την παγκόσμια καπιταλιστική τάξη. Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο δημιουργήθηκαν ορισμένες σοσιαλιστικές χώρες και ειδικότερα η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, η οποία ενίσχυσε ιδιαίτερα τη δυναμική του διεθνούς σοσιαλισμού. Κι αν ο διεθνής σοσιαλισμός έχει παρουσιάσει ορισμένες σημαντικές επιπλοκές κατά την εξέλιξή του, η γενική τάση στην ανθρώπινη εξέλιξη δεν έχει αλλάξει κι ούτε θα αλλάξει. 

Ο Μαρξ κι ο Έκγκελς υποστήριξαν ενεργά τον αγώνα για χειραφέτηση των καταπιεσμένων λαών και εθνών. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, οι μαρξιστές, με σημαντικότερο τον Λένιν, ανέπτυξαν περαιτέρω τις μαρξιστικές θεωρίες περί εθνοτήτων, θεωρίες που καθοδήγησαν και υποστήριξαν τα εθνικο-απελευθερωτικά κινήματα στις αποικιακές και ημιαποικιακές χώρες. Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο πρόεκυψε ένας μεγάλος αριθμός ανεξάρτητων και χειραφετημένων εθνικών κρατών που αποξήλωσαν το ιμπεριαλιστικό αποικιακό σύστημα. Τα γεγονότα αυτά έδωσαν ελπιδοφόρες προοπτικές για ισότιμη συνεργασία και κοινή ανάπτυξη μεταξύ των εθνών του κόσμου. 

Σήμερα ο μαρξισμός συμβάλλει σταθερά στην πρόοδο του ανθρώπινου πολιτισμού. Συνεχίζει να παρέχει θεωρητικά και εννοιολογικά συστήματα ανάλυσης με σημαντική διεθνή επίδραση κι ο Μαρξ συνεχίζει να αναγνωρίζεται ως ο σημαντικότερος διανοητής της χιλιετίας. 

Σύντροφοι, 

Ο μαρξισμός δεν μετασχημάτισε ριζικά μόνο τον κόσμο αλλά και την Κίνα. Κατά τη διάρκεια των χιλιάδων χρόνων της ιστορίας του, το κινέζικο έθνος έδωσε την υπέροχη κινέζικη κουλτούρα και είχε βαρύνουσα επίδραση στην πρόοδο του ανθρὠπινου πολιτισμού. Μετά τον 1ο Πόλεμου του Οπίου (1840), οι Δυτικές δυνάμεις εξαπέλυσαν ένα βαύνασο κύμα πυρός προς την Κίνα με τα πλοία τους και τα κανόνια τους, βυθίζοντας το κινέζικο έθνος μέσα σε μια τραγική κατάσταση εγχώριου χάους και ξένης επιθετικότητας. 

Η βάρβαρη ιμπεριαλιστική επέμβαση και τα βάσανα του κινέζικου λαού τράβηξαν την προσοχή του Μαρξ. Κατά τη διάρκεια του 2ου Πολέμου του Οπίου (1856-60), έγραψε πάνω από μια ντουζίνα άρθρα στα οποία αποκάλυπτε στον κόσμο τα γεγονότα σχετικά με την επέμβαση στην Κίνα και ήταν πρωτοπόρος στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων του κινέζικου λαού. Ο Μαρξ κι ο Ένγκελς αναγνώρισαν την συνεισφορά του κινέζικου πολιτισμού στον ανθρώπινο πολιτισμό και δια της επιστημονικής ανάλυσης προέβεψαν τον ‘’κινέζικο σοσιαλισμό.’’ Μάλιστα, με το μυαλό τους, τού έδωσαν κι ένα κομψό όνομα – ‘’Η Κινέζικη Δημοκρατία.’’ 

Στους σύγχρονους καιρούς, ιστορική αποστολή του κινέζικου λαού έγινε η επιδίωξη της εθνικής ανεξαρτησίας και ελευθερίας, η δημιουργία μιας ισχυρής και εὐπορης χὠρας κι η αναζήτηση της δικής του ευτυχίας. Οι πόλεμοι των χωρικών έγιναν χωρίς αποτέλεσμα, τα μεταρρυθμιστικά κινήματα και οι προσπάθειες αυτοβελτίωσης που δεν άγγιξαν τα θεμέλια του φεουδαλικού συστήματος απορρίφθηκαν και καταπολεμήθηκαν, ενώ οι αστικές επαναστάσεις κι άλλες προσπάθειες σύμπλευσης με τον Δυτικό καπιταλισμό κατέληξαν σε απόλυτη αποτυχία. Και μετά απ’όλα αυτά, ήταν η έκρηξη της Οκτωβριανής Επανάστασης που έφερε τον μαρξισμό-λενινισμό στην Κίνα, δείχνοντας τον δρόμο προς τα εμπρός και προσφέροντας μια νέα επιλογή στον κινέζικο λαό που αναζητούσε ένα τρόπο για να σώσει την Κίνα από την υποδούλωση. 

Και σ΄αυτήν την παλίρροια της ιστορίας, ήταν ένα μαρξιστικό κόμμα που ανέλαβε το ηρωικό καθήκον της εθνικής αναγέννησης της Κίνας κα της καθοδήγησης του κινέζικου λαού προς τη δημιουργία ενός θαύματος για την ανθρωπότητα – το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας.

(συνεχίζεται)

Σι Τζινπίνγκ: Λόγος Τιμητικός για τη Δισεκατονταετηρίδα της Γέννησης του Μαρξ (Μέρος 2a)

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Σύντροφοι,

Η πιο σημαντική και επιδραστική κληρονομιά που μάς άφησε ο Μαρξ είναι η θεωρία που έχει πάρει το όνομά του – ο μαρξισμός. Η θεωρία αυτἠ είναι σαν ένα υπέροχο ξημέρωμα που φωτίζει τον δρόμο με τον οποίο η ανθρωπότητα διερευνά τα μοτίβα της ιστορίας και αναζητεί τη χειραφέτησή της.



Όπως λέει η διάσημη ρήση του Μαρξ, ‘’Αναμφίβολα, το όπλο της κριτικής δεν μπορεί να αντικαταστήσει την κριτική των όπλων, η υλική δύναμη δεν μπορεί να νικηθεί παρά μόνο από την υλική δύναμη, αλλά και η θεωρία γίνεται κι αυτή δύναμη αφότου κατακτήσει τις μάζες’’ (Κριτική της εγελιανής φιλοσοφίας του κράτους και του δικαίου, μτφρ. Μπ. Λυκούδης, εκδ Παπαζήση, 1978, σ.24). Ο μαρξισμός, κατά κύριο λόγο, αποτελείται από τρία μέρη: φιλοσοφία, πολιτική οικονομία και επιστημονικό σοσιαλισμό. Θεωρώντας τα ξεχωριστά, τα μέρη αυτά κατἀγονται από τη γερμανική κλασική φιλοσοφία, από τη βρετανική πολιτική οικονομία και από τον γαλλικό ουτοπικό σοσιαλισμό. 

Ωστόσο, ο βασικός λόγος που αυτά τα μέρη μετουσιώθηκαν σε μαρξισμό ήταν οι διεισδυτικές παρατηρήσεις που έκανε ο Μαρξ πάνω στον κόσμο και στην εποχή που έζησε και η εμβιθής εκ μέρους του κατανόηση των μοτίβων που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Όπως έγραψε κι ο ίδιος, ‘’ Οι θεωρητικές θέσεις των κομμουνιστών δεν στηρίζονται καθόλου σε ιδέες, σε αρχές, που εφευρέθηκαν ή ανακαλύφθηκαν από τούτον ή εκείνον τον αναμορφωτή του κόσμου. Οι θέσεις τους αποτελούν μονάχα τη γενική έκφραση πραγματικών σχέσεων της υπάρχουσας πάλης των τάξεων, της ιστορικής κίνησης που συντελείται μπρος στα μάτια μας.’’ (Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, Σύγχρονη Εποχή, 1994, σ. 33.)

Μόνο μελετώντας τη μακρά πορεία της ανθρώπινης ιστορίας μπορούμε να σχηματίσουμε μια ουσιαστική άποψη των κινήσεων της ιστορίας και την πορεία των σύγχρονων εξελίξεων. Με την επιστημονική του έρευνα, ο Μαρξ, όπως το έχει θέσει ο Λένιν, ‘’Επεξεργάστηκε κριτικά, ό,τι δημιούργησε η ανθρώπινη κοινωνία, χωρίς να παρακάμψει ένα σημείο. Ξαναδούλεψε, κριτικάρισε και έλεγξε μέσα στο εργατικό κίνημα, ό,τι δημιούργησε η ανθρώπινη κοινωνία και έβγαλε τέτοια συμπεράσματα, που δεν μπορούσαν να βγάλουν άλλοι άνθρωποι, που ήταν περιορισμένοι μέσα στα αστικά πλαίσια ή δεμένοι με τις αστικές προκαταλήψεις’’ (ΒΙ Λένιν, Τα καθήκοντα της ενώσεως της νεολαίας, στο ‘’Για την Λογοτεχνία και την Τέχνη’’, μτφρ. Αλέξης Αυγερινός, εκδ. Φιλοσοφία, 1973, σ. 170.) Οι ιδέες κι οι θεωρίες του Μαρξ έλκουν την καταγωγή τους από εκείνους τους καιρούς αλλά, ταυτόχρονα, τους υπερβαίνουν. Οι ιδέες κι οι θεωρίες του αποτελούσαν τόσο την αποθέωση του πνεύματος των καιρών όσο και την επιτομή του πνεύματος του λαού.

Ο μαρξισμός είναι μια επιστημονική θεωρία. Με μαεστρία αποκαλύπτει τα μοτίβα που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ιστορίας. Οι ουτοπικοί σοσιαλιστές εμφανίστηκαν πολύ καιρό πριν ο Μαρξ εκφράσει τις ιδέες του για τον επιστημονικό σοσιαλισμό. Παραπανιόντουσαν για τα κακώς κείμενα της κοινωνίας κι είχαν πολύ γοητευτικές ιδέες για την ιδανική κοινωνία. Ωστόσο, καθώς δεν είχαν κατανοήσει τα μοτίβα που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ιστορίας, δεν κατάφεραν να βρουν έναν αποτελεσματικό τρόπο για να πραγματοποιήσουν τα ιδανικά τους και, κατά συνέπεια, οι ιδέες τους δεν άσκησαν κάποια ουσιαστική επίδραση στην ανάπτυξη της κοινωνίας.  Ο ιστορικός υλισμός και η θεωρία της υπεραξίας που επινόησε ο Μαρξ, φωτίζουν τα γενικά μοτίβα που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ιστορίας και αποκαλύπτουν τους ιδιαίτερους νόμους που καθορίζουν την καπιταλιστική δράση. Οι ανακαλύψεις αυτές φώτισαν τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει το ανθρώπινο είδος για να μεταβεί από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας, όπως και το μονοπάτι που πρέπει να ακολουθήσει για να κατακτήσει την ελευθερία του και τη χειραφέτηση του

Ο μαρξισμός είναι μια θεωρία που πηγάζει από τον  λαό και απευθύνεται στον λαό. Ήταν το πρώτο σύστημα σκέψης που θεμελιώθηκε πάνω στην πεποίθηση ότι οι άνθρωποι μπορούν να πετύχουν την αυτο-χειραφέτησή τους. Αν και είναι πολύπλευρος και εμβριθής, μπορεί να συνοψιστεί σε μια πρόταση – η επιδίωξη της χειραφέτησης του ανθρώπου. Πριν τον Μαρξ, οι κυρίαρχες κοινωνικές θεωρίες ήταν εκείνες που υπηρετούσαν τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Ο μαρξισμός ήταν η πρώτη θεωρία που επιδίωξε την ελευθερία και τη χειραφέρηση του ανθρώπου από την πλευρά του ίδιου του ανθρώπου. Χρησιμοποίησε επιστημονικές θεωρίες για να υποδείξει τον δρόμο προς τη δημιουργία μιας ιδανικής κοινωνίας, στην οποία δεν θα υπάρχει καταπίεση και εκμετάλλευση και οι άνθρωποι θα είναι ίσοι κι ελεύθεροι. Η επίδραση του Μαρξ διαπερνάει τον χρόνο και τα σύνορα γιατί βασίζεται στον λαό και δείχνει ότι το μονοπάτι που πρέπει να βαδίσει το ανθρώπινο είδος είναι αυτό με το οποίο ο λαός ωθεί προς τα μπρός την κίνηση της ιστορίας.

Ο μαρξισμός είναι μια θεωρία της πράξης. Καθοδηγεί τον λαό στην προσπάθεια του να αλλάξει τον κὀσμο. Ο Μάρξ έγραψε κάποτε ότι ‘’Η κοινωνική ζωή είναι, κατ’ουσία, πρακτική’’ (Θέσεις για τον Φόιερμπαχ, Θέση 8) κι ότι “Οι φιλόσοφοι μονάχα ερμηνεύουν με διάφορους τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα, όμως, είναι να τον αλλάξουμε (Θέση 11). Πράξη και ύπαρξη είναι οι δυό βασικές θέσεις τις μαρξικής επιστημολογίας και η πρακτικότητά της είναι το χαρακτηριστικό που τη διαφοροποιεί από τις άλλες θεωρίες. Ο μαρξισμός δεν είναι ένα σύνολο γνώσεων που προορίζονται να περιοριστούν στα πλαίσια μιας μελέτης αλλά που προορίζονται ν’αλλάξουν το πεπρωμένο των ανθρώπων στην ιστορία.

O μαρξισμός είναι μια ανοιχτή και συνεχώς εξελισσόμενη θεωρία. Κι είναι πάντα στην πρώτη γραμμή. Ο Μαρξ επέπληττε τους εργάτες και υπενθύμιζε σε αυστηρό ύφος ότι ο μαρξισμός δεν είναι δόγμα αλλά οδηγός προς πράξη που πρέπει να εξελίσσεται κατά την πράξη. Η ιστορία της εξέλιξης του μαρξισμού είναι η ιστορία της συνεχούς του εξέλιξης στα χέρια του Μαρξ, του Ένγκελς και των επιγόνων τους, πάντα σε συνάρτηση με την εξέλιξη του κόσμου μέσα στον χρόνο, την εξέλιξη της πράξης και την εξέλιξη της γνώσης. Είναι η ιστορία μιας πορείας συνεχούς αυτοδιόρθωσης μέσω απορρόφησης όλων των μεγάλων πολιτιστικών και πνευματικών επιτευγμάτων της ανθρώπινης ιστορίας. Κι έτσι, μπορεί και να διατηρεί τη γοητευτική νεανικότητά του, να διερευνά τα νέα προβλήματα των σύγχρονων εξελίξεων και να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. 

(συνεχίζεται)