Ο Κορώνας κι οι Φιλόσοφοι - Ασκήσεις Πανοπτισμού ή/& Αυνανισμού

Μέσα στα αποσπασματικά αναγνώσματα των Ημερών του Κορώνα είναι και το ‘’Επιτήρηση και Τιμωρία. Η Γέννηση της Φυλακής’’ του Μ Φουκώ. Οδηγήθηκα στο κείμενο μέσα από τη γενικότερη προσπάθεια αυτοβοήθειας που καταβάλλω τις ‘’έγκλειστες’’ τούτες μέρες. Που, εκτὀς των άλλων, με οδήγησε και σε μια συζήτηση μεταξύ κάποιων φιλοσόφων για τον Κορώνα. 

Εκτεταμένη προμετωπίδα της συζήτησης, ένα απόσπασμα από το κεφάλαιο_Γ (Πειθαρχία)-υποκεφ_3 (Ο Πανοπτισμός) του βιβλίου ''Επιτήρηση και τιμωρία: Η γέννηση της φυλακής''. Και ακολουθεί η συζήτηση. Η οποία είναι ενδιαφέρουσα και προσφέρει στον/στην αναγνώστη/ρια τη δυνατότητα να τραβήξει οτιδήποτε έχει διαθέσιμο. 

Αντιγράφω ένα απόσπασμα του αποσπάσματος από την ελληνική έκδοση. 

‘’[...] Πέντε ή έξι μέρες μετά την αρχή της καραντίνας αρχίζει η απολύμανση των σπιτιών, ένα πρός ένα. Οι κάτοικοι διατάζονται να βγουν στον δρόμο. Σε κάθε δωμάτιο ξεσηκώνονται ή κρεμιούνται «τα έπιπλα και τα εμπορεύματα»· ύστερα, χύνεται παντού αρωματισμένο απολυμαντικό και καίγεται, αφού κλειστούν ερμητικά πόρτες και παράθυρα, ακόμα και οι κλειδαρότρυπες, που γεμίζονται με κερί. Τέλος, κλείνεται το σπίτι ολόκληρο ώσπου νά διαλυθεί το άρωμα· όπως και κατά την είσοδό τους, οι απολυμαντές ερευνιόνται «παρουσία των ενοίκων για να εξακριβωθεί μήπως τυχόν, βγαίνοντας, έχουν κάτι που δεν το είχαν όταν έμπαιναν». Έπειτα από τέσσερες ώρες, επιτρέπεται στους κατοίκους να ξαναμπούν στα σπίτια τους. 

Ο κλειστός και τεμαχισμένος αυτός χώρος, που επιτηρείται σε όλα του τα σημεία, όπου τα άτομα τοποθετούνται σε μια συγκεκριμένη θέση, όπου κι οι παραμικρές κινήσεις ελέγχονται, όπου όλα τα γεγονότα καταγράφονται, όπου μια αδιάκοπη εργασία καταγραφής συνδέει το κέντρο με την περιφέρεια, όπου η εξουσία ασκείται αμέριστη, σύμφωνα με ένα μόνιμο ιεραρχικό πρότυπο, όπου το κάθε άτομο ακατάπαυστα επισημαίνεται, εξετάζεται και κατανέμεται ανάμεσα στους ζωντανούς, στους αρρώστους καί στους νεκρούς - όλα τούτα συνιστούν ένα συμπαγές πρότυπο τού πειθαρχικού συστήματος. Στον λοιμό απαντά η τάξη – ρόλος της είναι να διαλύει κάθε σύγχυση: σύγχυση προκαλούμενη από την αρρώστια που μεταδίνεται όταν σμίγουν τα σώματα· σύγχυση της νόσου που πολλαπλασιάζεται όταν ο φόβος και ο θάνατος καταλύουν τις απαγορεύσεις. Η τάξη ορίζει στον καθένα τη θέση του, στον καθένα το σώμα του, στον καθένα την ασθένειά του και τον θάνατο του, στον καθένα τα υπάρχοντά του - αυτό, με τη μεσολάβηση μιας πανταχού παρούσας και παντογνώστριας εξουσίας που και η ίδια υποδιαιρείται τακτικά καί αδιάλειπτα ώσπου τελικά νά προσδιορίσει στό άτομο όλα εκείνα που το χαρακτηρίζουν, εκείνα που τού ανήκουν, εκείνα που τού συμβαίνουν.

Ενάντια στον λοιμό που είναι σμίξιμο, η πειθαρχία κάνει χρήση τής δύναμης της που είναι η ανάλυση. Γύρω από τόν λοιμό άνθισε μια ολόκληρη λογοτεχνία πού τον παρουσιάζει σαν γιορτή: οι νόμοι καταργούνται, αίρονται οι απαγορεύσεις, υπάρχει κάτι σαν φρενίτιδα τού χρόνου που περνά, τα σώματα ανακατεύονται ασυγκράτητα, τα άτομα βγάζουν το προσωπείο, παραμερίζουν την καταστατική τους ταυτότητα και τη μορφή που χρησίμευε για να τα αναγνωρίζουν - αφήνουν να φανεί μια ολότελα διαφορετική αλήθεια. Υπήρξε όμως και ένα πολιτικό όνειρο του λοιμού πού ήταν ακριβώς το αντίστροφο: όχι η ομαδική γιορτή, αλλά οι αυστηρές μοιρασιές- όχι η παραβίαση τού νόμου, αλλά η διείσδυση τού κανονισμού ώς τις λεπτότερες πτυχές της ύπαρξης και με τη μεσολάβηση μιας τέλειας ιεραρχίας που εξασφαλίζει την παντού διεισδύουσα λειτουργία της εξουσίας· όχι τά προσωπεία που βάζει ή πού αφαιρει κανείς, αλλά η απόδοση στον καθένα του «αληθινού» του ονόματος, της «αληθινής» του θέσης, του «αληθινού» του σώματος καί της «αληθινής» του αρρώστιας. Ο λοιμός, ως μορφή ταυτόχρονα πραγματική και φαντασιακή τής αταξίας, έχει σαν ιατρικό και πολιτικό αντίστοιχο την πειθαρχία. Πίσω από τα πειθαρχικά συστήματα βλέπει κανείς τον εφιάλτη τής «μετάδοσης» τού λοιμού, των εξεγέρσεων, των εγκλημάτων, της αλητείας, της λιποταξίας, των ανθρώπων που εμφανίζονται και εξαφανίζονται, ζουν και πεθαίνουν μέσα στο χάος.’’