Σι Τζινπίνγκ: Λόγος Τιμητικός για τη Δισεκατονταετηρίδα της Γέννησης του Μαρξ (Μέρος 2a)

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Σύντροφοι,

Η πιο σημαντική και επιδραστική κληρονομιά που μάς άφησε ο Μαρξ είναι η θεωρία που έχει πάρει το όνομά του – ο μαρξισμός. Η θεωρία αυτἠ είναι σαν ένα υπέροχο ξημέρωμα που φωτίζει τον δρόμο με τον οποίο η ανθρωπότητα διερευνά τα μοτίβα της ιστορίας και αναζητεί τη χειραφέτησή της.



Όπως λέει η διάσημη ρήση του Μαρξ, ‘’Αναμφίβολα, το όπλο της κριτικής δεν μπορεί να αντικαταστήσει την κριτική των όπλων, η υλική δύναμη δεν μπορεί να νικηθεί παρά μόνο από την υλική δύναμη, αλλά και η θεωρία γίνεται κι αυτή δύναμη αφότου κατακτήσει τις μάζες’’ (Κριτική της εγελιανής φιλοσοφίας του κράτους και του δικαίου, μτφρ. Μπ. Λυκούδης, εκδ Παπαζήση, 1978, σ.24). Ο μαρξισμός, κατά κύριο λόγο, αποτελείται από τρία μέρη: φιλοσοφία, πολιτική οικονομία και επιστημονικό σοσιαλισμό. Θεωρώντας τα ξεχωριστά, τα μέρη αυτά κατἀγονται από τη γερμανική κλασική φιλοσοφία, από τη βρετανική πολιτική οικονομία και από τον γαλλικό ουτοπικό σοσιαλισμό. 

Ωστόσο, ο βασικός λόγος που αυτά τα μέρη μετουσιώθηκαν σε μαρξισμό ήταν οι διεισδυτικές παρατηρήσεις που έκανε ο Μαρξ πάνω στον κόσμο και στην εποχή που έζησε και η εμβιθής εκ μέρους του κατανόηση των μοτίβων που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Όπως έγραψε κι ο ίδιος, ‘’ Οι θεωρητικές θέσεις των κομμουνιστών δεν στηρίζονται καθόλου σε ιδέες, σε αρχές, που εφευρέθηκαν ή ανακαλύφθηκαν από τούτον ή εκείνον τον αναμορφωτή του κόσμου. Οι θέσεις τους αποτελούν μονάχα τη γενική έκφραση πραγματικών σχέσεων της υπάρχουσας πάλης των τάξεων, της ιστορικής κίνησης που συντελείται μπρος στα μάτια μας.’’ (Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, Σύγχρονη Εποχή, 1994, σ. 33.)

Μόνο μελετώντας τη μακρά πορεία της ανθρώπινης ιστορίας μπορούμε να σχηματίσουμε μια ουσιαστική άποψη των κινήσεων της ιστορίας και την πορεία των σύγχρονων εξελίξεων. Με την επιστημονική του έρευνα, ο Μαρξ, όπως το έχει θέσει ο Λένιν, ‘’Επεξεργάστηκε κριτικά, ό,τι δημιούργησε η ανθρώπινη κοινωνία, χωρίς να παρακάμψει ένα σημείο. Ξαναδούλεψε, κριτικάρισε και έλεγξε μέσα στο εργατικό κίνημα, ό,τι δημιούργησε η ανθρώπινη κοινωνία και έβγαλε τέτοια συμπεράσματα, που δεν μπορούσαν να βγάλουν άλλοι άνθρωποι, που ήταν περιορισμένοι μέσα στα αστικά πλαίσια ή δεμένοι με τις αστικές προκαταλήψεις’’ (ΒΙ Λένιν, Τα καθήκοντα της ενώσεως της νεολαίας, στο ‘’Για την Λογοτεχνία και την Τέχνη’’, μτφρ. Αλέξης Αυγερινός, εκδ. Φιλοσοφία, 1973, σ. 170.) Οι ιδέες κι οι θεωρίες του Μαρξ έλκουν την καταγωγή τους από εκείνους τους καιρούς αλλά, ταυτόχρονα, τους υπερβαίνουν. Οι ιδέες κι οι θεωρίες του αποτελούσαν τόσο την αποθέωση του πνεύματος των καιρών όσο και την επιτομή του πνεύματος του λαού.

Ο μαρξισμός είναι μια επιστημονική θεωρία. Με μαεστρία αποκαλύπτει τα μοτίβα που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ιστορίας. Οι ουτοπικοί σοσιαλιστές εμφανίστηκαν πολύ καιρό πριν ο Μαρξ εκφράσει τις ιδέες του για τον επιστημονικό σοσιαλισμό. Παραπανιόντουσαν για τα κακώς κείμενα της κοινωνίας κι είχαν πολύ γοητευτικές ιδέες για την ιδανική κοινωνία. Ωστόσο, καθώς δεν είχαν κατανοήσει τα μοτίβα που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ιστορίας, δεν κατάφεραν να βρουν έναν αποτελεσματικό τρόπο για να πραγματοποιήσουν τα ιδανικά τους και, κατά συνέπεια, οι ιδέες τους δεν άσκησαν κάποια ουσιαστική επίδραση στην ανάπτυξη της κοινωνίας.  Ο ιστορικός υλισμός και η θεωρία της υπεραξίας που επινόησε ο Μαρξ, φωτίζουν τα γενικά μοτίβα που χαρακτηρίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ιστορίας και αποκαλύπτουν τους ιδιαίτερους νόμους που καθορίζουν την καπιταλιστική δράση. Οι ανακαλύψεις αυτές φώτισαν τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει το ανθρώπινο είδος για να μεταβεί από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας, όπως και το μονοπάτι που πρέπει να ακολουθήσει για να κατακτήσει την ελευθερία του και τη χειραφέτηση του

Ο μαρξισμός είναι μια θεωρία που πηγάζει από τον  λαό και απευθύνεται στον λαό. Ήταν το πρώτο σύστημα σκέψης που θεμελιώθηκε πάνω στην πεποίθηση ότι οι άνθρωποι μπορούν να πετύχουν την αυτο-χειραφέτησή τους. Αν και είναι πολύπλευρος και εμβριθής, μπορεί να συνοψιστεί σε μια πρόταση – η επιδίωξη της χειραφέτησης του ανθρώπου. Πριν τον Μαρξ, οι κυρίαρχες κοινωνικές θεωρίες ήταν εκείνες που υπηρετούσαν τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Ο μαρξισμός ήταν η πρώτη θεωρία που επιδίωξε την ελευθερία και τη χειραφέρηση του ανθρώπου από την πλευρά του ίδιου του ανθρώπου. Χρησιμοποίησε επιστημονικές θεωρίες για να υποδείξει τον δρόμο προς τη δημιουργία μιας ιδανικής κοινωνίας, στην οποία δεν θα υπάρχει καταπίεση και εκμετάλλευση και οι άνθρωποι θα είναι ίσοι κι ελεύθεροι. Η επίδραση του Μαρξ διαπερνάει τον χρόνο και τα σύνορα γιατί βασίζεται στον λαό και δείχνει ότι το μονοπάτι που πρέπει να βαδίσει το ανθρώπινο είδος είναι αυτό με το οποίο ο λαός ωθεί προς τα μπρός την κίνηση της ιστορίας.

Ο μαρξισμός είναι μια θεωρία της πράξης. Καθοδηγεί τον λαό στην προσπάθεια του να αλλάξει τον κὀσμο. Ο Μάρξ έγραψε κάποτε ότι ‘’Η κοινωνική ζωή είναι, κατ’ουσία, πρακτική’’ (Θέσεις για τον Φόιερμπαχ, Θέση 8) κι ότι “Οι φιλόσοφοι μονάχα ερμηνεύουν με διάφορους τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα, όμως, είναι να τον αλλάξουμε (Θέση 11). Πράξη και ύπαρξη είναι οι δυό βασικές θέσεις τις μαρξικής επιστημολογίας και η πρακτικότητά της είναι το χαρακτηριστικό που τη διαφοροποιεί από τις άλλες θεωρίες. Ο μαρξισμός δεν είναι ένα σύνολο γνώσεων που προορίζονται να περιοριστούν στα πλαίσια μιας μελέτης αλλά που προορίζονται ν’αλλάξουν το πεπρωμένο των ανθρώπων στην ιστορία.

O μαρξισμός είναι μια ανοιχτή και συνεχώς εξελισσόμενη θεωρία. Κι είναι πάντα στην πρώτη γραμμή. Ο Μαρξ επέπληττε τους εργάτες και υπενθύμιζε σε αυστηρό ύφος ότι ο μαρξισμός δεν είναι δόγμα αλλά οδηγός προς πράξη που πρέπει να εξελίσσεται κατά την πράξη. Η ιστορία της εξέλιξης του μαρξισμού είναι η ιστορία της συνεχούς του εξέλιξης στα χέρια του Μαρξ, του Ένγκελς και των επιγόνων τους, πάντα σε συνάρτηση με την εξέλιξη του κόσμου μέσα στον χρόνο, την εξέλιξη της πράξης και την εξέλιξη της γνώσης. Είναι η ιστορία μιας πορείας συνεχούς αυτοδιόρθωσης μέσω απορρόφησης όλων των μεγάλων πολιτιστικών και πνευματικών επιτευγμάτων της ανθρώπινης ιστορίας. Κι έτσι, μπορεί και να διατηρεί τη γοητευτική νεανικότητά του, να διερευνά τα νέα προβλήματα των σύγχρονων εξελίξεων και να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.