Στην Αργεντινή η εκπαίδευση που ακολουθούσε κάποιος για να γίνει λακανικός αναλυτής ήταν διαφορετική και λιγότερο τυπική από την εκπαίδευση που ακολουθούσε για να γίνει φροϋδικός ή γιουνγκιανός αναλυτής και το ΚΦΑΕ εφάρμοζε ένα πιο συμβατικό πρόγραμμα, ώστε οι απόφοιτοι του να γίνονται πιο εύκολα αποδεκτοί από τα διάφορα σώματα που ήλεγχαν την ψυχοθεραπεία στη Βρετανία. Έτσι, ενώ στην Αργεντινή, έχοντας πάρει το δίπλωμά μου από το πανεπιστήμο του Μπουένος Άιρες και έχοντας συμμετάσχει σε διάφορα σεμινάρια, θεωρούμουν ήδη λακανικός αναλυτής, το ΚΦΑΕ επέμενε ότι έπρεπε να ξεκινήσω τα μαθήματα απο την αρχή. Κι έτσι έκανα.
Κατά τα επόμενα δυο χρόνια ήμουν απασχολημένος με την εκπαίδευσή μου στο ΚΦΑΕ και ταυτόχρονα συνέχιζα την προσωπική μου ανάλυση με έναν Γάλλο ψυχαναλυτή στο Παρίσι. Κάθε μήνα ταξίδευα στο Παρίσι και συμπίεζα 6-7 συνεδρίες σε 2-3 μέρες. Την ίδια εποχή ολοκλήρωνα και το μεταπτυχιακό μου στις Ψυχαναλυτικές Σπουδές στο πανεπιστήμιο του Κέντ στο Κάντερμπερι και συνέχιζα να εργάζομαι πάνω στο λεξικό της λακανικής ορολογίας. Όλα κυλούσαν ήρεμα και ήμουν σίγουρος ότι σε λίγο καιρό θα έκανα το επόμενο βήμα και θα γινόμουν ένας πρακτικός λακανικός ψυχαναλυτής. Κι ότι αυτό θα ήταν αυτό που θα έκανα για την υπόλοιπη ζωή μου.
Αλλά, κάτω από την επιφάνεια, άρχισαν να δημιουργούνται ορισμένες αμφιβολίες. Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς άρχισα να αμφισβητώ σοβαρά τις θεμελιώδεις αρχές της λακανικής κοσμοθεώρησης. Σίγουρα δεν υπήρξε κάποια εκτυφλωτική έκλαμψη διορατικότητας ή κάποια φρικτή στιγμή κατά την οποία συνειδητοποίησα ότι θα αφιέρωνα τη ζωή σε μια πρακτική και σε μια θεωρία που ήταν κι δυό τους εντελώς λανθασμένες. Επρόκειτο μάλλον για μια βαθμιαία διαδικασία, κατά την οποία οι αντιφάσεις της λακανικής θεωρίας και οι κίνδυνοι της λακανικής θεραπείας άρχισαν σιγά σιγά να μου φανερώνονται καθώς η κατανόηση μου ολοκληρωνόταν.
Όσον αφορά στη θεωρία, ήταν η διαδικασία γραψίματος του λεξικού που ήταν και η κύρια υπεύθυνη για τον αυξανόμενο σκεπτικισμό μου. Καθώς εξοικειωνόμουν περισσότερο με τη διδασκαλία του Λακάν, άρχισαν να φανερώνονται οι εσωτερικές της αντιφάσεις και η έλλειψη εξωτερικής επιβεβαίωσης. Και καθώς προσπαθούσα να βγάλω νόημα από την περίεργη ρητορική του, άρχισα να καταλαβαίνω ότι η περίπλοκη γλώσσα του δεν έκρυβε κάποιο βαθύτερο νόημα αλλά ήταν μια άμεση εκδήλωση της σύγχυσης που ήταν εγγενής στη σκέψη του. Έτσι, εκεί όπου οι σχολιαστές του Λακάν προτιμούσαν να μιμούνται το στυλ του δασκάλου και να διαιωνίζουν την ασάφεια, εγώ θέλησα να διαλύσω τη θολούρα και να εκθέσω στο φως ό,τι κρυβόταν από κάτω – ακόμη κι αν αυτό σήμαινε ότι ο αυτοκράτορας ήταν γυμνός. Στην εισαγωγή του λεξικού έγραψα ότι:
- Η ασάφεια [των περισσότερων λακανικών γραπτών] έχει ειδωθεί και ως μια συνειδητή προσπάθεια επιβεβαίωσης του ότι ο λακανικός λόγος παραμένει αποκλειστικό προνόμιο μιας μικρής πνευματικής ελίτ αλλά και ως προσπάθεια προστασίας του από την κριτική. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, το λεξικό αυτό αποτελεί μια κίνηση προς την αντίθετη κατεύθυνση. Είναι μια προσπάθεια ανοίγματος του λακανικού λόγου προς τον εξονυχιστικό έλεγχο και την κριτική διερεύνηση.
Την ίδια εποχή που γινόμουν ολοένα και περισσότερο σκεπτικός απέναντι στη λακανική θεωρία, μεγάλωναν κι οι αμφιβολίες μου σχετικά με τους ισχυρισμούς της λακανικής πρακτικής. Η προσωπική μου ανάλυση στο Παρίσι είχε αποδειχτεί πολλή διαφορετική από την ανάλυση μου στο Μπουένος Άιρες, και λιγότερο ικανοποιητική. Μου φαινόταν ότι η προσωπικότητα του αναλυτή έπαιζε πολύ μεγαλύτερο ρόλο από τη θεωρία στην οποία υποτίθεται ότι βασιζόταν. Την ίδια αίσθηση σχημάτισα κι απ’ την εκπαίδευσή μου για να γίνω αναλυτής. Το 1996 είδα τους πρώτους μου ασθενείς, τόσο ιδιωτικά όσο και στο ψυχιατρικό τμήμα ένος κρατικού νοσοκομείου στο Νότιο Λονδίνο.
8 χρόνια μετά, η δουλειά μου ως συμβούλου ψυχικής υγιεινής στον δημόσιο τομέα της υγείας στη Βρετανία είναι μια πηγή θαυμάσιων αναμνήσεων. Τότε ήταν που, κλεισμένος σε μικρά δωμάτια, πρόσωπο με πρόσωπο με ξένους ανθρώπους που μου εξομολογούνταν τα βαθύτερα μυστικά τους, έμαθα διάφορα πράγματα σχετικά με την ανθρώπινη φύση. Και δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να τα μάθω με κάποιον άλλο τρόπο. Ήταν μια αφυπνιστική, βαθυστόχαστη και, μερικές φορές, οδυνηρή εμπειρία. Και υπήρξαν ορισμένες φορές που, νομίζω, βοήθησα πραγματικά κάποιους ανθρώπους. Όμως υπήρξαν και φορές, το γνωρίζω, που η επίδρασή μου ήταν ουδέτερη και, πιθανώς, επιζήμια. Αλλά καθώς πάλευα με τα διλήμματα με τα οποία και τόσοι άλλοι θεραπευτές έχουν παλέψει, ένα πράγμα μου έγινε ξεκάθαρα σαφές. Όποτε κατάφερνα να βοηθήσω κάποιον, αυτό γινόταν πάντα όταν άφηνα στην άκρη την λακανική θεωρία και ανταποκρινόμουν στον ασθενή με βάση τη διαίσθησή μου, την ενσυναίσθηση και την κοινή λογική. Αντίθετα, όταν έκανα αυτό που έπρεπε να κάνω με βάση τη λακανική μου εκπαίδευση, σπάνια κατάφερνα κάτι καλό. Στην πραγματικότητα, άφηνα τους ανθρώπους μπερδεμένους και αναστατωμένους.
Όταν συζητούσα με τους συναδέλφους μου στο φαγητό και στις εβδομαδιαίες εποπτικές συνεδρίες, ερχόμουν αντιμέτωπος με ένα συνονθύλευμα διαφορετικών προσεγγίσεων, η καθεμία εκ των οποίων είχε τη δική της ορολογία και κλινική τεχνική. Ο καθένας ήταν πεισμένος ότι η δική του προσέγγιση ήταν η καλύτερη, αν και κάτι τέτοιο δεν υποστηριζόταν από τα θεραπευτικά αποτελέσματα. Μιλούσαμε διαφορετικές γλώσσες και χωρίς ένα κοινό μέτρο σύγκρισης με βάση το οποίο θα μπορούσαν να αξιολογηθούν οι διαφορετικές προσεγγίσεις. Ήταν ξεκάθαρο ότι τόσο η ψυχοθεραπεία όσο κι ψυχανάλυση βρίσκονταν σε δύσκολη θέση. Και συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα να εξασκώ οποιουδήποτε είδους ψυχοθεραπεία ή ψυχανάλυση. Πίστευα, και το πιστεύω και σήμερα, ότι δεν είναι σωστό και ηθικό για τον οποιουδήποτε είδους θεραπευτή, να θεραπεύει ασθενείς με μια μέθοδο για την οποία έχει αμφιβολίες. Για αυτό, αλλά και για διάφορους λόγους, εγκατέλειψα σιγά σιγά την κλινική εργασία και αποφάσισα να ξεκαθαρίσω τους λογαριασμούς μου και τις αμφιβολίες μου μέσα από τον λιγότερο προκατειλημμένο χώρο της ακαδημαϊκής έρευνας. Θα έκανα διδακτορικό.
(συνεχίζεται με τον Λακάν στις ΗΠΑ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου