Tον τελευταίο καιρό μπορεί να διακρίνει κανείς μια επανερχόμενη αναφορά στο διάσημο μοντέλο της Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος (εδώ και αναλυτικότερα εδώ) σχετικά με τα στάδια που διέρχεται ο ψυχισμός του ετοιμοθάνατου:
1. Άρνηση, 2. Θυμός, 3. Διαπραγμάτευση, 4. Κατάθλιψη, 5. Αποδοχή
Το μοντέλο δείχνει να επαρκεί για την ερμηνεία της συμπεριφοράς της ελληνικής κοινωνίας, η οποία αφού διέτρεξε τα 4 πρώτα στάδια με διαφορετικούς ρυθμούς (άρνηση και θυμός 4 χρόνια, διαπραγμάτευση 6 μήνες, κατάθλιψη 3 μήνες), έχει μπει στο τελευταίο στάδιο, αυτό της αποδοχής, και περιμένει το τέλος της «διασκεδάζοντας» με τις ασυναρτησίες του γόητος πρωθυπουργού της.
Πέρα από την ψυχορραγούσα Ελλάδα, το μοντέλο φαίνεται να εξηγεί και τη συμπεριφορά της Ευρώπης απέναντι το κύμα μετανάστευσης που έχει εκδηλωθεί τους τελευταίους μήνες.
Προς το παρόν, φαίνεται να είναι στο στάδιο 3, της διαπραγμάτευσης, αν και δεν είναι λίγοι αυτοί που καταθλιπτικά ομιλούν περί «Γιουροστάν». Ο Κ Στούπας του capital, για παράδειγμα, ο οποίος φαίνεται να προχωρεί πιο πέρα και να διασχίζει το γεφύρι που ενώνει στάδιο 4 και στάδιο 5:
"Το σημαντικότερο ζήτημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, δεν είναι η ελληνική χρεοκοπία, οι σκελετοί στα ντουλάπια του τραπεζικού συστήματος, το υψηλό χρέος και η διαφαινόμενη ύφεση λόγω ανάγκης αποδανειοποίησης της οικονομίας. Είναι η δημογραφική της γήρανση σε συνδυασμό με τη δημογραφική έξαρση του μουσουλμανικού τόξου που την περιβάλει"
Αν γκουγκλάρει κάποιος πάνω στο θέμα, θα βρει ένα σωρό θέσεις και αντιθέσεις χωρίς η σύνθεση δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Ή, μήπως, φαίνεται;
Δεν με εξέπληξε που βρήκα και άρθρο του Σ Ζίζεκ πάνω στο θέμα (The Non-Existence of Norway).
Ξεκινάει με τα γνωστά, τις ροές των μεταναστών που κατευθύνονται προς το βορρά. Οι πεινασμένοι δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία. Θέλουν να πάνε στις πλούσιες βόρειες χώρες.
Αναλύει την κατάσταση των πραγάτων με το σχήμα της Κιούμπλερ-Ρος και συζητάει τη διχοτόμηση σε φιλελεύθερους και προστατευτικούς που διαπερνάει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Οι πρώτοι μιλάνε για την ανάγκη «ανοιχτότητας» από τη μεριά της Ευρώπης, οι δεύτεροι για την ανάγκη «κλειστότητας». Ποιοι είναι χειρότεροι;
Παίζοντας φραστικά με «ατάκες» του Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς κατά την αγαπημένη του συνήθεια, ο Ζίζεκ απαντά:
«Κι οι δυο τους είναι χειρότεροι»
Και οι δυο έχουν άδικο: οι μεν πρώτοι γνωρίζουν ότι το άνοιγμα των συνόρων και η ελεύθερη εισροή των μεταναστών γρήγορα θα οδηγήσει σε εξεγέρσεις, οι δεύτεροι γνωρίζουν ότι οι χώρες της Αφρικής και της Μ. Ανατολής που εγκαταλείπονται μαζικά δεν μπορούν να λύσουν μόνες τους τα προβλήματα αυτά.
Γιατί τα προβλήματα αυτά δημιουργήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την ίδια τη Δύση: η επέμβαση της δύσης στη Λιβυή ήταν αυτή που έριξε τη χώρα στο χάος. Ποια η βαθύτερη αιτία της δημιουργίας του Ισλαμικού Κράτους αν όχι η επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ. Ο εμφύλιος στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία μεταξύ χριστιανικού νότου και μουσουλμανικού βορρά, μήπως οφείλεται στο πετρέλαιο που ανακαλύφτηκε στο βορρά; Ή μήπως η καταστροφική μεγαλομανία των πολέμαρχων του Κογκό δεν τρέφεται από την εξίσου ακόρεστη δίψα της Δύσης (και της Κίνας) για κοβάλτιο, διαμάντια, χαλκό κλπ. Ή, για να πάμε λίγο πιο πίσω, υπάρχει είς σοβαρός παρατηρητής που να μην βλέπει ότι τα «αποτυχημένα κράτη» της Μ Ανατολής ήταν καταδικασμένα να αποτύχουν λόγω των συνόρων που χάραξαν για λογαριασμό τους η Αγγλία και η Γαλλία μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο;
Ο Σ Ζίζεκ πιστεύει ότι τα προσφυγικά κύματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι το τίμημα που πληρώνουμε για μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία που επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων αλλά όχι των ανθρώπων. Πρώτα απ’ όλα, πιστεύει ότι το πρόβλημα της μετανάστευσης θα γενικευτεί (οικονομικές κρίσεις, εμφύλιες διαμάχες, κλιματική αλλαγή κλπ) και θα αποτελέσει τη μελλοντική ανθρώπινη κατάσταση. Και αν δεν αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την έννοια της εθνικής κυριαρχίας, η μόνη εναλλακτική είναι μια νέα μορφή βαρβαρότητας.
Δεύτερο, θεωρεί ότι είναι αναγκαία η αλλαγή του τρόπου κατανόησης της εθνικής κυριαρχίας από μέρους των οικοδεσποτών, η οποία πρέπει να συνοδευτεί από αποδοχή εκ μέρους των φιλοξενούμενων βασικών πολιτιστικών αξιών των χωρών που τους δέχονται.
Τρίτο, χρειάζεται «επεμβατική» καινοτομία, νέος σχεδιασμός στρατιωτικών επεμβάσεων που θα αποφεύγουν τα λάθη του παρελθόντος.
Τέταρτο, πιο δύσκολο και σημαντικό, πιστεύει ότι πρέπει να αλλάξουμε τις συνθήκες που προκαλούν τη μετανάστευση. Θεωρεί ότι αν δεν μετασχηματιστεί το παγκόσμιο οικονομικό-κοινωνικό πλέγμα που διαμορφώθηκε με την ολοκλήρωση της κυριαρχίας του καπιταλισμού σε πλανητικό επίπεδο, οι μη ευρωπαίοι πρόσφυγες θα αποκτήσουν παρέα από την Ελλάδα και άλλες φτωχές χώρες της ΕΕ.
Και κλείνει την παρέμβασή του στην ''ριζοσπαστική'' επιθεώρηση “London Review of Books”, 11 μέρες πριν ο ελληνικός λαός δώσει λευκή επιταγή στον κολλητό του Αλέξη να εφαρμόσει τις ιδέες του περί παραλληλίας (εδώ δεν μπορώ να μη θυμηθώ την παρέμβαση του στις 23 Ιουλίου, 18 μέρες μετά το ηρωικό δημοψήφισμα, όπου με τα πολλά, φαντασιώνεται μια μεταλλαγή του «συντάγματος» (με τη σημασία που έχει στη γλωσσολογία=η διαδοχή στα στοιχεία της ομιλίας) σε «παράδειγμα» (η δομή που υποστηρίζει αυτή τη διαδοχή) και εμπνεόμενος από το κουράγιο του απελπισμένου βρίσκει τη λύση στη συνέχιση του υπομονετικού αντάρτικου εναντίον της οικονομικής κατοχής):
«Όταν ήμουν νέος, αυτήν την οργανωμένη προσπάθεια ρύθμισης την ονομάζαμε κομμουνισμό. Ίσως πρέπει να τον «επαναπλάσουμε». Ίσως, μακροπρόθεσμα, να είναι η μόνη λύση».
Θα μπορούσε να τελειώνει και με το:
«Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος»
Εγώ, σαν καλός κι υπομονετικός αντάρτης, μαζεύω χρήματα για την επόμενη δόση του ΕΝΦΙΑ. Και προσδοκώ τομή παραλλήλων και τις αντίστοιχες εντός, εκτός και επί τα αυτά γωνίες.
Πέρα από την ψυχορραγούσα Ελλάδα, το μοντέλο φαίνεται να εξηγεί και τη συμπεριφορά της Ευρώπης απέναντι το κύμα μετανάστευσης που έχει εκδηλωθεί τους τελευταίους μήνες.
Προς το παρόν, φαίνεται να είναι στο στάδιο 3, της διαπραγμάτευσης, αν και δεν είναι λίγοι αυτοί που καταθλιπτικά ομιλούν περί «Γιουροστάν». Ο Κ Στούπας του capital, για παράδειγμα, ο οποίος φαίνεται να προχωρεί πιο πέρα και να διασχίζει το γεφύρι που ενώνει στάδιο 4 και στάδιο 5:
"Το σημαντικότερο ζήτημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, δεν είναι η ελληνική χρεοκοπία, οι σκελετοί στα ντουλάπια του τραπεζικού συστήματος, το υψηλό χρέος και η διαφαινόμενη ύφεση λόγω ανάγκης αποδανειοποίησης της οικονομίας. Είναι η δημογραφική της γήρανση σε συνδυασμό με τη δημογραφική έξαρση του μουσουλμανικού τόξου που την περιβάλει"
Αν γκουγκλάρει κάποιος πάνω στο θέμα, θα βρει ένα σωρό θέσεις και αντιθέσεις χωρίς η σύνθεση δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Ή, μήπως, φαίνεται;
Δεν με εξέπληξε που βρήκα και άρθρο του Σ Ζίζεκ πάνω στο θέμα (The Non-Existence of Norway).
Ξεκινάει με τα γνωστά, τις ροές των μεταναστών που κατευθύνονται προς το βορρά. Οι πεινασμένοι δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία. Θέλουν να πάνε στις πλούσιες βόρειες χώρες.
Αναλύει την κατάσταση των πραγάτων με το σχήμα της Κιούμπλερ-Ρος και συζητάει τη διχοτόμηση σε φιλελεύθερους και προστατευτικούς που διαπερνάει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Οι πρώτοι μιλάνε για την ανάγκη «ανοιχτότητας» από τη μεριά της Ευρώπης, οι δεύτεροι για την ανάγκη «κλειστότητας». Ποιοι είναι χειρότεροι;
Παίζοντας φραστικά με «ατάκες» του Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς κατά την αγαπημένη του συνήθεια, ο Ζίζεκ απαντά:
«Κι οι δυο τους είναι χειρότεροι»
Και οι δυο έχουν άδικο: οι μεν πρώτοι γνωρίζουν ότι το άνοιγμα των συνόρων και η ελεύθερη εισροή των μεταναστών γρήγορα θα οδηγήσει σε εξεγέρσεις, οι δεύτεροι γνωρίζουν ότι οι χώρες της Αφρικής και της Μ. Ανατολής που εγκαταλείπονται μαζικά δεν μπορούν να λύσουν μόνες τους τα προβλήματα αυτά.
Γιατί τα προβλήματα αυτά δημιουργήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την ίδια τη Δύση: η επέμβαση της δύσης στη Λιβυή ήταν αυτή που έριξε τη χώρα στο χάος. Ποια η βαθύτερη αιτία της δημιουργίας του Ισλαμικού Κράτους αν όχι η επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ. Ο εμφύλιος στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία μεταξύ χριστιανικού νότου και μουσουλμανικού βορρά, μήπως οφείλεται στο πετρέλαιο που ανακαλύφτηκε στο βορρά; Ή μήπως η καταστροφική μεγαλομανία των πολέμαρχων του Κογκό δεν τρέφεται από την εξίσου ακόρεστη δίψα της Δύσης (και της Κίνας) για κοβάλτιο, διαμάντια, χαλκό κλπ. Ή, για να πάμε λίγο πιο πίσω, υπάρχει είς σοβαρός παρατηρητής που να μην βλέπει ότι τα «αποτυχημένα κράτη» της Μ Ανατολής ήταν καταδικασμένα να αποτύχουν λόγω των συνόρων που χάραξαν για λογαριασμό τους η Αγγλία και η Γαλλία μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο;
Ο Σ Ζίζεκ πιστεύει ότι τα προσφυγικά κύματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι το τίμημα που πληρώνουμε για μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία που επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων αλλά όχι των ανθρώπων. Πρώτα απ’ όλα, πιστεύει ότι το πρόβλημα της μετανάστευσης θα γενικευτεί (οικονομικές κρίσεις, εμφύλιες διαμάχες, κλιματική αλλαγή κλπ) και θα αποτελέσει τη μελλοντική ανθρώπινη κατάσταση. Και αν δεν αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την έννοια της εθνικής κυριαρχίας, η μόνη εναλλακτική είναι μια νέα μορφή βαρβαρότητας.
Δεύτερο, θεωρεί ότι είναι αναγκαία η αλλαγή του τρόπου κατανόησης της εθνικής κυριαρχίας από μέρους των οικοδεσποτών, η οποία πρέπει να συνοδευτεί από αποδοχή εκ μέρους των φιλοξενούμενων βασικών πολιτιστικών αξιών των χωρών που τους δέχονται.
Τρίτο, χρειάζεται «επεμβατική» καινοτομία, νέος σχεδιασμός στρατιωτικών επεμβάσεων που θα αποφεύγουν τα λάθη του παρελθόντος.
Τέταρτο, πιο δύσκολο και σημαντικό, πιστεύει ότι πρέπει να αλλάξουμε τις συνθήκες που προκαλούν τη μετανάστευση. Θεωρεί ότι αν δεν μετασχηματιστεί το παγκόσμιο οικονομικό-κοινωνικό πλέγμα που διαμορφώθηκε με την ολοκλήρωση της κυριαρχίας του καπιταλισμού σε πλανητικό επίπεδο, οι μη ευρωπαίοι πρόσφυγες θα αποκτήσουν παρέα από την Ελλάδα και άλλες φτωχές χώρες της ΕΕ.
Και κλείνει την παρέμβασή του στην ''ριζοσπαστική'' επιθεώρηση “London Review of Books”, 11 μέρες πριν ο ελληνικός λαός δώσει λευκή επιταγή στον κολλητό του Αλέξη να εφαρμόσει τις ιδέες του περί παραλληλίας (εδώ δεν μπορώ να μη θυμηθώ την παρέμβαση του στις 23 Ιουλίου, 18 μέρες μετά το ηρωικό δημοψήφισμα, όπου με τα πολλά, φαντασιώνεται μια μεταλλαγή του «συντάγματος» (με τη σημασία που έχει στη γλωσσολογία=η διαδοχή στα στοιχεία της ομιλίας) σε «παράδειγμα» (η δομή που υποστηρίζει αυτή τη διαδοχή) και εμπνεόμενος από το κουράγιο του απελπισμένου βρίσκει τη λύση στη συνέχιση του υπομονετικού αντάρτικου εναντίον της οικονομικής κατοχής):
«Όταν ήμουν νέος, αυτήν την οργανωμένη προσπάθεια ρύθμισης την ονομάζαμε κομμουνισμό. Ίσως πρέπει να τον «επαναπλάσουμε». Ίσως, μακροπρόθεσμα, να είναι η μόνη λύση».
Θα μπορούσε να τελειώνει και με το:
«Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος»
Εγώ, σαν καλός κι υπομονετικός αντάρτης, μαζεύω χρήματα για την επόμενη δόση του ΕΝΦΙΑ. Και προσδοκώ τομή παραλλήλων και τις αντίστοιχες εντός, εκτός και επί τα αυτά γωνίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου