Μισός αιώνας: Το Καλοκαίρι του Έρωτα – Μεταπροεόρτια (10): Ο Ντύλαν αρνείται να μπεί στο τιμόνι

Πάπας της Νέας Αριστεράς ήταν ο γερμανοεβραίος θεωρητικός Χέρμπερτ Μαρκούζε, πασίγνωστος σ’ όλο τον κόσμο για την ιδιόρυθμη κριτική που ασκούσε στην καπιταλιστική κοινωνία – τα βιβλία του «Έρως και Πολιτισμός»(1955, Ελλ. Μτφρ. 1981) και «Ο Μονοδιάστατος Άνθρωπος» (1964,Ελλ. Μτφρ. 1971) ήταν απαραίτητα αναγνώσματα για κάθε ψαγμένο φοιτητή των σίξτις και σέβεν-τις (και στην Ελλάδα ως και το πρώτο μισό των έιτις).





Ο Μαρκούζε υιοθέτησε τη μαρξιστική αρχή ότι η αντικειμενοποίηση (ή εξαντικειμενισμός ή και πραγμοποίηση), δηλ. το κοινωνικό φαινόμενο που ορίζεται από τη συγκεκριμένη μορφή και ποιότητα που παίρνουν οι σχέσεις ατομικής ιδιοκτησίας - εργασίας στα πλαίσια του καπιταλισμού, οδηγεί στην αλλοτροίωση, και την πήγε ορισμένα χιλιόμετρα παραπέρα: οι εργαζόμενοι βλέπουν τους εαυτούς τους ως επέκταση των αντικειμένων που παράγουν.

Η πρώτη παράγραφος από το «Ο Μονοδιάστατος Άνθρωπος» είναι χαρακτηριστική:

"Η άνεση, η άποτελεσματικότητα,  η λογική και η ελλειψη ελευθερίας μέσα σ' ενα δημοκρατικό  πλαίσιο, να τι χαρακτηρίζει τον προχωρημένο βιομηχανικό πολιτισμό και συνηγορεί για τήν τεχνική πρόοδο. Πραγματικά, δεν είναι λογικώτατο νά μηχανοποιηθούν οι κοινωνικά αναγκαίες εργασίες, πού είναι κοπιαστικές γιάτό άτομο, εστω και μέ τόν παραμερισμό της ατομικότητας; νά συγκεντρωθούν οί μικρές επιχειρήσεις σέ άποτελεσματικώτερες και παραγωγικότερες μονάδες; νά ύπαχθει σέ κανόνες ό ελεύθερος άνταγωνισμός, πού στό κάτω - κάτω γίνεται ανάμεσα σέ άτομα άνισης δύναμης; νά περιορισθούν οί έθνικές πλειοδοσίες καί κυριαρχίες πού φρενάρουν τήν παγκόσμια οργάνωση των οικονομικών συναλλαγών ; "Αν λοιπόν αυτό τό τεχνολογικό έπίπεδο απαιτεί μιά άνάλογη πολιτική και πνευματική έναρμόνιση, τότε εχουμε μιά λυπηρή βέβαια αλλά απαραίτητη έπίπτωση του πράγματος."

Κι αν ένας νέος και ευαίσθητος άνθρωπος ζούσε στο κλίμα καθημερινής Αποκάλυψης που επικρατούσε στα μισά των σίξτις (κλιμάκωση του πολέμου στο Βιετνάμ, δολοφονία Κέννεντι και Μάλκομ Χ, αποτυχημένη επέμβαση 20000 πεζοναυτών των ΗΠΑ στη Δομινικανή Δημοκρατία, εξέγερση στο Γουάτς του Λος Άντζελες), είχε πολλές πιθανότητες να στήσει αυτί και να ακούσει τέτοια πράγματα. Έτσι μπήκαν στο παιχνίδι και τα μίντια, οι πρωτοσέλιδοι τίτλοι και, κατά συνέπεια, αρκετός κόσμος. Το καθήκον της Νέας Αριστεράς έπαιρνε ιστορικές διατάσεις.

Ο πόλεμος στο Βιετνάμ (ο πρώτος τηλεοπτικός πόλεμος στην ιστορία του ανθρώπινου είδους) ήταν το γεγονός που ριζοσπαστικοποίησε μεγάλο αριθμό ανθρώπων και τους σήκωσε από τον καναπέ. Οι Students for a Democratic Society (SDS), διοργάνωσαν μια πορεία διαμαρτυρίας που είχε αναπάντεχη επιτυχία (πάνω από 30000 κόσμος) και εκτεταμένη κάλυψη από τα μίντια. Η μεγαλη επιτυχία της πορείας ερέθισε τον Κεν Κέισι και την παρέα του και όλοι μαζί πήγαν σε μια αντιπολεμική εκδήλωση στο Μπέρκλεϊ – μέρος της πρώτης International Days of Protest, όπου 15000 κόσμος άκουγαν τραγουδιστές της φολκ και αντιπολεμικές διασημότητες όπως ο Γκίνσμπερκ και ο Λόρενς Φερλινγκέτι. Για την περίσταση, το λεωφορείο FURTHUR είχε βαφτεί κόκκινο και ήταν γεμάτο με σβάστικες, σφυροδρέπανα, τον αμερικάνικο αετό και άλλα σύμβολα.

Εκεί ήταν και ο Bob Dylan κι οι οργανωτές έστειλαν τον Γκίνσμπερκ να τον πείσει να ηγηθεί της διαδήλωσης. Αλλά ο Dylan μάλλον δεν ενδιαφερόταν για κάτι τέτοιο. Μισό και κάτι αίωνα πριν το σύστημα τον αποζημιώσει για τη συνέπειά του, ο τροβαδούρος δήλωνε:

«Δεν υπάρχουν η αριστερά και η δεξιά. Υπάρχουν μόνο το πάνω και το κάτω.»

Και θα συμφωνούσε να ηγηθεί της διαδήλωσης μόνο αν τα πλακάτ είχαν φωτογραφίες με λεμόνια ή καρπούζια ή λέξεις όπως «πορτοκάλι» και «αυτοκίνητο».

Ειρωνεία, ή ό,τι νά ΄ναι; Δατ ιζ δι κουέστιον.