Ιδεολογίες του πίνειν – το προσκήνιο τού σχίσματος_3

συνέχεια από το προηγούμενο

«Εμπρός ξανά, με τόσο/Πάταγο και ξεφωνητά/ας μην επιδιδόμαστε/να μεθοκοπούμε όπως οι Σκύθες,/αλλά να πίνουμε λίγο-λίγο με τη συνοδεία/ωραίων ύμνων» - Ανακρέων, μελικό άσμα 12

«Δεν μιλώ γενικώς περί πόσεως οίνου ή όχι, αλλά περί της ιδίας της μέθης, αν πρέπει να την χρησιμοποιούμεν όπως οι Σκύθες κι οι Πέρσες, κι οι Καρχηδόνιοι κι οι Κελτες κι οι Ίβηρες κι οι Θράκες,που όλοι τους είναι πολεμικές φυλές, όπως και σεις. Διότι εσείς, καθώς είπες, εντελώς αποφεύγετε τον οίνο, οι Σκύθες όμως κι οι Θράκες τον πίνουν εντελώς άκρατον κι οι γυναίκες τους κι οι ίδιοι, και τον χύνουν στα ενδύματά τους και νομίζουν ότι εκτελούν έντιμη και αξιομακάριστη ασχολίαν (καλόν και εύδαιμον επιτήδευμα επιτηδεύειν νενομίκασι)» - Πλάτων, Νόμοι, Βιβλιο 1, 637d-638a (όπου ο ανώνυμος Αθηναίος μιλαει προς τον Σπαρτιάτη Μέγγιλο)

Ο  Πλάτων σκεφτόταν διαφορετικά από το μαθητή του Αριστοτέλη και η αξιωματική του θεώρηση δεν ενδιαφερόταν για τις εμπειρικές «ανοησίες» του Αριστοτέλη και για το προς τα που γέρνει ο κάθε μεθυσμένος. Για τον Πλάτωνα, που μπορούσε να περιμένει αιώνες μέχρις ότου βασιλέψουν οι φιλόσοφοι και φιλοσοφήσουν οι βασιλιάδες και ησυχάσει ο κόσμος, σημασία είχαν άλλα πράγματα.

Και πάνω απ’ όλα ο έλεγχος του πίνειν και της μέθης από το κράτος.

Έτσι, στο ελληνικό συμπόσιο έχουμε το συμποσιάρχη που καθορίζει, με βάση την αρχή του μέτρου, το ρυθμό με τον οποίο πίνουν οι συμποσιαζόμενοι και έτσι εκπαιδεύονται στην εγκράτεια και στον έλεγχο/διαχείριση της ηδονής, του πόνου και του πόθου. Ακόμη, ο Πλάτων στους Νόμους του, λίγο αργότερα από το παραπάνω απόσπασμα, βάζει τον ανώνυμο Αθηναίο να προτείνει ολοσχερή απαγόρευση του πίνειν για τους κάτω από 18 χρονών και απαγόρευση της μέθης για τους κάτω απο 30 χρονών. Κι οι άνω των 30 μπορούσαν να μεθύσουν μόνο κατα τη διάρκεια των Μεγάλων Διονυσίων.

Η όλη θεώρηση του Πλάτωνα τον βοήθησε να κάνει και τη διχοτόμηση μεταξύ των δυο τρόπων πίνειν:
· Τον κτηνώδη τρόπο των Σκυθών, με υπερκατανάλωση άκρατου (μη αραιωμένου με νερό, ά + -κράτος < κεράννυμι «αναμειγνύω») οίνου και μπουγέλωμα. Η συνήθεια.
· Τον μετρημένο τρόπο των Ελλήνων με νομοθέτηση της περιστασιακής μέθης. Το ιδανικό.

Η δύναμη του ιδανικού ήταν τέτροια που ακόμη κι o Ανακρέοντας, ο «μεθυσμένος ποιητής», τραγουδούσε για το πίνειν με μέτρο.  Aλλά εξίσου δυνατή και η δύναμη της συνήθειας.

Γιατί όμως όλα αυτά; (συνεχίζεται)