Με το που μπήκαν στον πόλεμο οι ΗΠΑ επιστράτευσαν όλα τα όπλα τους. Έτσι, μπήκε στο «παιχνίδι» και ο κόσμος του βιβλίου. Βιβλιοπώλες, εκδότες, βιβλιοθηκάριοι, συγγραφείς και πάει λέγοντας συνέστησαν την «Επιτροπή Βιβλίων εν Καιρώ Πολέμου», μια μη κερδοσκοπική, μη κυβερνητική οργάνωση που θα βοηθούσε με τα βιβλία στην πολεμική υπόθεση (όπλα στον πόλεμο των ιδεών, κατά το μότο της επιτροπής). Στην προσπάθεια αυτή, μια θυγατρική της επιτροπής, οι «Εκδόσεις των Ενόπλων Δυνάμεων» πούλησε μαζικά στον αμερικανικό στρατό 123 εκατομμύρια τόμους – προς 6 σεντς τον τόμο.
Λίγο αργότερα (1944), το βασικό προπαγανδιστικό εργαλείο των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του πολέμου, το United States Office of War Information (OWI), άρχισε να σχεδιάζει την αποκαλούμενη «προπαγάνδα εδραίωσης» με στόχους:
2. την αποναζιστικοποίηση
3. την εξήγηση του τί έκαναν οι ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του πολέμου
Με τα έργα του 20ου αιώνα και ιδιαίτερα με τα νεοτερικά έργα, οι επιτροπές συνάντησαν δυσκολίες αφού πολλά τέτοια έργα δεν ταίριαζαν με τη γενικότερη εικόνα της αμερικάνικης ζωής που θέλανε να αναδείξουν – για μην πούμε ότι πολλά από αυτά επιτίθεντο σ’ αυτήν.
Η «προπαγάνδα εδραίωσης» χρησιμοποίησε το ραδιόφωνο, τον κινηματογράφο και τις εφημερίδες για τους στόχους αυτούς αλλά το βιβλίο ήταν σημαντικότερο: στόχευε όχι στην επηρεασμό των μαζών αλλά στον επηρεασμό αυτών που διάβαζαν βιβλία, δηλαδή των διαμορφωτών της κοινής γνώμης. Έτσι, «Επιτροπή Βιβλίων εν Καιρώ Πολέμου» και OWI δημιούργησαν τις Overseas Editions και πούλησαν πάνω από 70 τίτλους σε περισσότερα από 4 εκατομμύρια αντίτυπα σε 5 γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά και ολλανδικά) (για την όλη εκδοτική δραστηριότητα στη διάρκεια του πολέμου, βλ εδώ)
Το πρότζεκτ, όπως ήταν φυσικό, συνεχίστηκε και μετά το τέλος του πολέμου, στον λεγόμενο ψυχρό πόλεμο. Φυσικά, τα πράγματα τώρα ήταν πιο περίπλοκα, αφού ο πόλεμος ήταν ξεκάθαρα ιδεολογικός. Και τα βιβλία, ακόμη πιο αποτελεσματικά όπλα.
Έτσι, Τρούμαν και Αϊζενχάουερ συνέστησαν ειδικές επιτροπές από κυβερνητικούς γραφειοκράτες και ειδικούς του ιδιωτικού τομέα με εντολή να βρουν τα κατάλληλα βιβλία που θα αναδείκνυαν και θα προωθούσαν την κατάλληλη εικόνα των ΗΠΑ. Τα πρώτα βιβλία ήταν έργα σημαντικών μορφών της πρώιμης αμερικανικής λογοτεχνίας (Μέλβιλ, Χόθορν), έργα συγγραφέων του ύστερου 19ου αιώνα (Ουίτμαν, Ντίκινσον, Τουέν) και ιστορίες της αμερικανικής λογοτεχνίας.
Με τα έργα του 20ου αιώνα και ιδιαίτερα με τα νεοτερικά έργα, οι επιτροπές συνάντησαν δυσκολίες αφού πολλά τέτοια έργα δεν ταίριαζαν με τη γενικότερη εικόνα της αμερικάνικης ζωής που θέλανε να αναδείξουν – για μην πούμε ότι πολλά από αυτά επιτίθεντο σ’ αυτήν.
Η λύση βρέθηκε με το να παρουσιαστούν αυτά τα έργα ως αποτέλεσμα της ίδιας της ουσίας των ΗΠΑ: ως απότοκα του φιλελευθερισμού και του ατομικισμού που ήταν τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του πολιτισμού της χώρας.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, μια εξέχουσα μορφή των αμερικανικών γραμμάτων: ο αγρότης που γούσταρε να λέει ιστορίες, ο Γουίλιαμ Φώκνερ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου