Οι καλύτερες ταινίες όλων των εποχών και η Chantal Akerman

Το φαινόμενο του αλεξιπτωτισμού μπορεί να παρατηρηθεί σε διάφορες εκδηλώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας. Έτσι, εδώ το είδαμε να εκδηλώνεται στην περίπτωση της ανανεωτικής αριστεράς με αλεξιπτωτιστή τον Στ. Κασσελάκη. Μια εξίδου ενδιαφέρουσα περίπτωση αλεξιπτωτισμού είναι και η βελγίδα σκηνοθέτιδα Chantal Akerman (1950-2015), η οποία ξεπέρασε Orson Welles (Citizen Kane-1941) και Alfred Hitchcock (Vertigo – 1958) με την ταινία της ''’Jeanne Dielman, 23 quai du Commerce, 1080 Bruxelle '' (1975) η οποία φιγουράρει πλέον στην κορυφή της λίστας του περιοδικού Sight and Sound του British Film Institute, μιας λίστας που δημοσιεύεται κάθε 10 χρόνια εδώ και 70 χρόνια  (από το 1952). Η λίστα βασίζεται στη γνώμη κριτικών, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει και δημοσιεύεται και μια λίστα σκηνοθετών.

Την ταινία της  Chantal Akerman μπορείτε να τη δείτε εδώ

Για την ιστορία, έκανα μια ανάλυση των 8 λιστών λαμβάνοντας υπόψη τις 10 πρώτες ταινίες – αδικώ ορισμένες που ισοβαθμούν στην 10η θέση αλλά η τελική εικόνα δεν αλλάζει  - και στο διάστημα των 70 χρόνων η κατάταξη των 35 συνολικά ταινιών που εμφανίζονται φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, ενώ στη συνέχεια δίνω και τους πίνακες με τη 10άδα κάθε χρονιάς. Διάφορα μπορεί να πεί κάποιος στη βάση αυτών των λιστών αλλά το σίγουρο είναι η χρονική απόσταση των καλών ταινιών από την εκάστοτε χρονιά δημοσίευσης της λίστας όλο και μεγαλώνει έως το 2012. Το 2022 παρατηρείται μια μείωση στα 55 χρόνια. Επίσης, το 2022 είναι η πρώτη φορά που στη 10άδα εμφανίζονται γυναίκες (πέρα από την Chantal Akerman,  η Claire Denis με την ταινία Beau travail (1998-99)

Είναι σημείο καμπής το 2022;

Γιατί η ποίηση έχει (ή δεν έχει) νόημα (68): H Συνύπαρξη με την ΤΝ

 Όπως όλα τα επαγγέλματα, έτσι κι αυτό του ποιητή και της ποιήτριας ‘’κινδυνεύει’’ από την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ). Κι έτσι, όπως οι γιατροί, οι δικηγόροι, οι λογιστές οι μηχανικοί και όλοι άλλοι οι λοιποί, αναρωτιούνται για το πώς θα μετασχηματιστεί και για το ποιά μορφή θα πάρει, το επάγγελμα τους, έτσι κι οι ποιητές κι οι ποιήτριες.

Για να δούνε τί παίζει με την ποίηση και την ΤΝ διάφοροι ερευνητές κάνουν διάφορα πειράματα. Ο παρακάτω πίνακας συνοψίζει τα έως τώρα αποτελέσματα.

(*): ΑΕΝΒ = Άνθρωπος ΕΝτός βρόχου  & ΑΕΚΒ =Άνθρωπος ΕΚτός βρόχου . Το πρώτοη δεν απαιτούσε ανθρώπινη παρέμβαση κατά την επιλογή στοιχείων από ποιήματα που δημιουργούσε η ΤΝ, ενώ το δεύτερο απαιτούσε την παραγωγή ερεθισμάτων από την ΤΝ και την επιλογή τους από τον άνθρωπο.  

Σε μια πιο πρόφατη εργασία του Ινστιτούτου για το Μέλλον της Ανθρώπινης Κοινωνίας στο Κυότο, οι ερευνητές προσπάθησαν να δουν τί παίζει με το χαϊκού, που γενικά έχει σαφείς κανόνες  όπως η σταθερή μορφή των 5-7-5 συλλαβών τοποθετημένων σε τρεις στίχους για έμφαση ή σε έναν χωρισμένο με κενά και η συμπερίληψη εποχικών λέξεων που ονομάζονται "κίγκο". Αυτοί οι κανόνες το καθιστούν διαφορετικό από άλλες μορφές ποίησης με πιο ιδιαίτερο την αφάφεια: δεδομένου ότι ο αριθμός των χαρακτήρων στα χαϊκού είναι μικρός, η έκφραση είναι διφορούμενη και οι αναγνώστες πρέπει να συμπληρώσουν και να ερμηνεύσουν τη σκηνή από τις λίγες πληροφορίες που έχουν στη διάθεσή τους.

Δεύτερο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του χαϊκού είναι ότι η εντύπωση που προκαλούν εξαρτάται από μία ή δύο νοητικές εικόνες. 

Βασιζόμενοι στα πιο πρόσφατα ευρήματα της νευροαισθητικής που υποδεικνύουν την αισθητική κατάσταση / εμπειρία ως ένα κύκλωμα αισθητικοκινητικών συστημάτων, συστημάτων συναισθηματικής αποτίμησης και συστημάτων  νοήματος-γνώσης, προσπαθούν να προσδιορίσουν τα γενικά χαρακτηριστικά τής εμπειρίας τής ομορφιάς χρησιμοποιώντας 19 ‘’φιλοσοφικές ‘’ και ‘’ψυχολογικές’’ διαστάσεις: 

1. Ευχαρίστηση

2. Επιθυμία να συνεχιστεί η εμπειρία,

3. Αίσθημα ζωντάνιας, 

4. Αίσθημα ότι η εμπειρία είναι όμορφη για όλους,

5. Άριθμός αισθητών συνδέσεων με την εμπειρία,

6. Λαχτάρα 

7. Aίσθημα απαλλαγής από την επιθυμία

8. Περιπλάνηση του νου

9. Έκπληξη

10. Επιθυμία να κατανοήσουμε περισσότερο την εμπειρία

11. Aίσθημα ότι η εμπειρία αφηγείται μια ιστορία

12. Πολυπλοκότητα

13. Διέγερση ή ενθουσιασμός,

14. Μάθηση από την εμπειρία,

15. Επιθυμία κατανόησης,

16. Αρμονία στην ποικιλία,

17. Νοηματοδότηση,

18. Τπέρβαση των προσδοκιών

19. Ενδιαφέρον

Το δείγμα τους ήταν από 322 ανθρώπους  που διάβασαν 40 ανθρώπινα χαϊκού από επαγγελματίες ποιητές και το top 500 από τα 624130 χαϊκού που δημιούγησε η ΤΝ

Στις περιπτώσεις ΑΕΝΒ, καλύτερα τα πήγανε τα ΤΝ χαϊκού, ειδικά στο κριτήριοτης ομορφιάς. Με τα πολλά, βρήκανε ότι οι συμμετέχοντες είχαν δυσκολίες να διακρίνουν μεταξύ ανθρώπινου χαϊκού και χαϊκού ΤΝ. Επίσης, βρήκανε ότι η ποιότητα της τέχνης της ΤΝ έχει φτάσει σε ένα επίπεδο που είναι συγκρίσιμο με αυτό των ανθρώπων και η συνεργασία μεταξύ ανθρώπων και ΤΝ μπορεί να παράγει πιο δημιουργικά έργα τέχνης.

. 

Οι φωτιές, ο Ταγίπ και το Κεφάλαιο

 Αυτονόητα, και ειδικά στην περίπτωση που δεν έχουμε ανθρώπινες απώλειες, το πιο ενδιαφέρον μέρος στο θρίλερ των πυρκαγιών είναι το whodunit.

Στην Ελλάδα δυο είναι οι κυρίαρχες θεωρίες και έχουν έντονο ιδεολογικό χρώμα.Από το κέντρο, ας πούμε, και με μεγαλύτερη ένταση έως την άκρα δεξιά, πίσω από τιςφωτιές είναι οι Τούρκοι κι ο Ταγίπ. Από το κέντρο έως την άκρα αριστερά είναι το ιδιωτικό κεφάλαιο, το οποίο πέρα από αιμοβόρο είναι και ‘’δασοβόρο’’ ή δασοκτόνο, αν προτιμάτε.

Μπορούμε να δούμε ποιός έχει δίκιο;

Το όλο θέμα θα μπορούσε να το δει κανείς ως ‘’εφαρμογή’’ του ''δόγματος''  ''η ιστορία επαναλαμβάνεται.'' Κι όχι μόνο  δυο  φορές όπως αφήνεται να εννοηθεί από την περίφημη ατάκα του Μαρξ από την ‘’18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη’’ (την πρωτη φορα ως τραγωδία, τη δεύτερη ως φαρσα), αλλά αενάως.

Έτσι, αν αρχίσουμε να μετράμε από το 1981 και μετά, έχουμε για την πατρίδα:

Ενώ οι κρίσιμες χρονιές γι όλες τις χώρες της σχετικής ζώνης είναι: 

Από ό,τι φαίνεται η Τουρκία έχει το καλύτερο σκορ, ενώ εμείς και ειδικά η Πορτογαλία έχουμε το μεγαλύτερο πρόβλημα. Το κεντρο/ακροδεξιό σενάριο που θέλει τον Ταγίπ να βάζει πακιστανούς ''να το μπουμπουνάνε'' πρέπει να εξηγήσει και το ζήτημα της Πορτογαλίας (εκτός αν οι αυτοκρατορικές φαντασιώσεις του Ταγίπ φτάνουν ως εκεί).

Τα ίδια πάνω κάτω συμπεράσματα βγαίνουν κι από τις εικόνες που δείχνουν τις τάσεις

Ενω οι αναλύσεις για τις αιτίες:

δείχνουν ότι το σύνολο σχεδόν των πυρκαγιών οφείλονται σε ανθρωπογενείς αιτίες. Ελλάδα και Πορτογαλία είναι οι ''κολασμένες'' χώρες ενώ πάλ καλύτερα τα πάει η Τουρκία.

Επομένως, μπορεί να πεί κανείς ότι έχουμε σύμπραξη Tαγιπ και Κεφαλαίου με στόχο την Πορτογαλία και την Ελλάδα. Αν δεν συμφωνείτε μ' αυτόν τον φονιά, μπορείτε να συνεχίσετε το ψάξιμο

Πηγές:

The Mediterranean burns 2019

FIRE AND FOREST FIRES IN THE MEDITERRANEAN

A Review of the Main Driving Factors of Forest Fire Ignition Over Europe

Μια τεχνολογική καινοτομία και ο γιος του Ιησού

 Από την ιστορία φαίνεται ότι οι επιστημονικοτεχνολογικές καινοτομίες, όταν φτάνουν στα χέρια των χρηστών, αποκτούν ιδιαίτερες, μυστικές σχεδόν, δυνάμεις. Το βιώνουμε καθημερινά με τα δεκάδες προϊόντα που μας κατακλύζουν κι ειδικά με τα προϊόντα της ιντερνετικής και επικοινωνιακής/πληροφορικής τεχνολογίας. 

Παλιότερα, όταν οι άνθρωποι κατασκεύασαν τα πρώτα ψυγεία και τους πρώτους καταψύκτες και έφεραν την ‘’επανάσταση της διατήρησης των τροφίμων’’ (καθόλου αυτονόητη), οι πόρτες τους κλείναν με μάνταλα. Αποτέλεσμα: πολλά παιδιά που έπαιζαν κρυφτό παγιδεύονταν και πνίγονταν σε εγκαταλελειμμένα ψυγεία και καταψύκτες. Και μόνο μετά την κατακραυγή των μέσων ενημέρωσης οι μηχανικοί παρακινήθηκαν να τοποθετήσουν μαγνήτες. Το παιχνίδι των αντιβιοτικών είναι ακόμη πιο ύπουλο, αφού η υπερκατανάλωση τους καλλιέργησε επικίνδυνα νέα και ανθεκτικά βακτηριακά στελέχη που απειλούν τη ζωή των ασθενών. Ακόμη κι η πιο σημαντική καινοτομία του αιώνα σύμφωνα με τον Vaclav Smil (Πώς λειτουργεί πραγματικά ο κόσμος), η βιομηχανική παρασκευή της αμμωνίας (Haber–Bosch process) που είναι η βασική ένωση για την παρασκευή όλων των συνθετικών αζωτούχων λιπασμάτων και έκανε/κάνει δυνατή την διατροφή των ανθρώπων και την αύξηση του πληθυσμού (για την τελευταία βλ.εδώ), εφευρέθηκε από τους ίδιους επιστήμονες και μηχανικούς που στα αμέσως επόμενα χρόνια κατασκεύασαν τα δηλητηριώδη αέρια του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου. Και δεν μού έγινε ποτέ σαφές, για ποιο από τα 2 επίτευγματα η ανθρωπότητα στη συνέχεια τους βράβευσε με Νόμπελ. Το διαδίκτυο εκδημοκράτησε/διευκόλυνε  την πληροφόρηση, την επικοινωνία και τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά από την άλλη επέτρεψε την εύκολη παρακολούθηση, διευκόλυνε το έγκλημα, μετάλλαξε τις ανθρώπινες σχέσεις (τραυματικά ενίοτε) και απειλεί με ριζική απώλεια της ιδιωτικής ζωής.

Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα κι αυτό απασχόλησε επιστήμονες και φιλόσοφος κι ο χημικός και φιλόσοφος David Collingridge διατύπωσε το λεγόμενο ‘’δίλημμα Collingridge’’: όταν μια τεχνολογία είναι νέα, η κατεύθυνση της ανάπτυξης της μπορεί ακόμη να επηρεαστεί. Στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης, ωστόσο, δεν μπορούμε ακόμη να γνωρίζουμε τις μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες: απλώς δεν έχουν ακόμη λάβει χώρα-ή δεν θεωρούνται ακόμη προβληματικές. Αντίθετα, όταν αυτή η τεχνολογία έχει ωριμάσει, οι αρνητικές συνέπειές της έχουν υλοποιηθεί. Μέχρι τότε, ωστόσο, η αλλαγή της τεχνολογίας είναι εξαιρετικά δύσκολη και δαπανηρή: τα πρότυπα έχουν ήδη καθοριστεί, τα εργοστάσια και οι γραμμές εφοδιασμού έχουν δημιουργηθεί, οι εργαζόμενοι έχουν προσληφθεί και εκπαιδευτεί και οι αγορές έχουν αναπτυχθεί. Οι χρήστες μπορεί να έχουν οικοδομήσει την καθημερινή τους ζωή γύρω από τη νέα τεχνολογία, και μπορεί να κερδίζουν τα προς το ζην στα εργοστάσια που παράγουν την τεχνολογία, για παράδειγμα.

Έτσι και με την ηρωίνη (1874, Charles Romley Alder Wright). Χαιρετίστηκε ως θαυματουργό φάρμακο και έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους ιατρούς. Γρήγορα έγιναν γνωστές οι επιβλαβείς επιδράσεις του φαρμάκου.  Παρόλο που οι περισσότεροι γιατροί σταμάτησαν να τη συνταγογραφούν και προειδοποίησαν για τις συνέπειες, οι δυνάμεις της αφοράς είχαν πιάσει δουλειά. Από το 1925 έως το 1931, ως αποτέλεσμα των αυστηρών κανονισμών, η παραγωγή και η εκμετάλλευση ηρωίνης παρουσίασαν σημαντική μείωση, αλλά μετά το 1931 και οι επίγειες αγοραίες δυνάμεις αντικαταστάθηκαν από τις δίδυμες τους υπόγειες δυνάμεις. Ο υπόκοσμος άκουσε την αγορά που κραύγαζε για ηρωίνη και άρχισε την παράνομη παραγωγή και διακίνηση. Ένα μέτρο της κατάστασης μας δίνει το γεγονός ότι από 1970 έως σήμερα, η ποσότητα της κατασχεθείσας ηρωίνης έχει 10πλασιαστεί. Από τους 1.000 περίπου τόνους που ήταν η παγκόσμια παραγωγή οπίου το 1980, το 2006 άγγιξε τους 9.000 τόνους, παρουσίασε μια σχετική κάμψη στη συνέχεια, ενώ σήμερα βρίσκεται στούς 7.500 τόνους με το Αφγανιστάν να καλύπτει το 85% του συνόλου και τους Ταλιμπάν να μελετούν νέες τεχνικές για περαιτέρω αύξηση. O συνολικός κύκλος εργασιών εκτιμάτε στα 120 δις δολάρια. 





Με ονοματολογία που διατρέχει όλη σχεδόν την ανθρώπινη φαντασία (Πρέζα, Χιόνι, Πούδρα, Χιονάτη, Νυφίτσα, Σφαλιάρα, Άλογο, Ήτα, Πίσσα, Ζάχαρη, Σκουπίδι, Σαβούρα, Πατσαβούρα, Λάσπη, Δράκος, Ντόπα, Άσπρη, Ασπρούλα, Διαμάντι, Αρρωστιάρα, Μυρμηγκιάρα, Μαυραετός, Αστέρι, Λευκή Κινέζα, Ελένη και Κρυστάλλω, πιθανώς κι άλλα που χάνω), ρομαντικοποίηθηκε από την ροκ κουλτούρα (ειδικά στα 1970s και στα 1990s) και μας έδωσε μερικά από τα αριστουργήματα αυτής της μουσικής (I'm Waiting for the Man, Heroin & Sister Ray-VU, Dead Flowers & Brown Sugar-RS, The Needle And The Damage Done & Tonight's the Night-Neil Young). Διάσημα θύματά της (μένοντας μόνο στη ροκ μουσική): Jim Morrison, Janice Joplin, John Belushi, Kurt Cobain  και αμέτρητοι λιγότερο γνωστοί.

Είναι η τεχνολογική καινοτομία που έβαλε τον Lou Reed να γράψει τον τρομερό στίχο:

And I feel just like Jesus' son

.

«Η Δημοκρατία δεν χρειάζεται ούτε επιστήμονες ούτε χημικούς. H απονομή της δικαιοσύνης δεν μπορεί να καθυστερήσει»

Έχω διαβάσει/ακούσει διάφορες αναλύσεις για τα φετινά της Γαλλίας – και τα ασφαλιστικά / συνταξιοδοτικά  και τα πρόσφατα μετά τον θάνατο ενός 17χρονου.  Και καθώς βαδίζουμε προς την 234η επέτειο από την Κατάληψη της Βαστίλης, η  φράση του Μελανσόν, «Εμείς δεν ζητάμε ηρεμία, ζητάμε δικαιοσύνη» μού θύμισε τις φράσεις του τίτλου. 

Οι «τρομερές» αυτές φράσεις ακούστηκαν στις 08/05/1794 (20 ή 21 Ανθεστηριώνος) και αποδίδονται στον Ιακωβίνο δικηγόρο και δικαστή Ζαν Μπατίστ Κοφινάλ .Αν και μπαλαμούτι μάλλον,  έκαναν καλά τη δουλειά τους στη γενικότερη αντιεπαναστατική προπαγάνδα που συνεχίζεται από τα χρόνια εκείνα έως σήμερα με αμείωτο ρυθμό. Πιο κοντά στην πραγματικότητα φαίνεται να είναι η φράση που αποδίδεται στον μαθηματικό Ζοζέφ Λουί Λαγκράνζ: «Τους πήρε μόνο μια στιγμή για να κόψουν αυτό το κεφάλι, αλλά η Γαλλία μπορεί να μην παράγει άλλο παρόμοιο ακόμα και σ’ έναν αιώνα». 

Όπως και νά’ χει, η βία, ως μαμή της Ιστορίας, είχε πιάσει για τα καλά δουλειά και κεφάλια αριστοκρατών και κάθε λογής προνομιούχων αλλά και κεφάλια επαναστατών και ριζοσπαστών, κυλούσαν με το κιλό στους δρόμους του Παρισιού. Την προηγούμενη μέρα ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος είχε δημοσιεύσει το μανιφέστο του περί «Θρησκευτικών και Ηθικών Ιδεών και Δημοκρατικών Αρχών» κι η Συμβατική είχε αναγνωρίσει την ύπαρξη του Ανώτατου Όντος. 

Κι ενώ είναι γενικά γνωστός ως ιδρυτής/πατέρας της Χημείας, η τραγική κατάληξη του Αντουάν Λαβουαζιέ, δεν είναι και τόσο γνωστή. Και μιας κι είναι ένας από τους αγαπημένους μου σταρ της επανάστασης - οι προσωπικές μου αντιφάσεις στο συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός (Γαλλική Επανάσταση) εκδηλώνονται με μια ισόμετρη συμπάθεια  προς τον κατασυκοφαντημένο Ιακωβίνο Ροβεσπιέρο, τον δοξασμένο χημικό Λαβουαζιέ και την ...Μαρία Αντουανέτα – είπα να γράψω δυο πράγματα. 

[Κατά μια περίεργη τύχη, η αγαπημένη μου τριάδα είναι μέσα στους 4 πρώτους σταρ της επανάστασης  (ο Λουδοβίκος μού τα χαλάει), με βάση τον Revolutionary Index που έχω κατασκευάσει στηριζόμενος, όχι στη ριζοσπαστικότητα/επαναστατικότητα των προσώπων αλλά στην ποσότητα/συχνότητα αναφοράς  σημαντικού αριθμού προσωπικοτήτων που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο έπαιξαν ρόλο στην επανάσταση σε διάφορες διαδικτυακές πηγές (από wiki & google έως scientific journals). Ανηγμένο το σκορ του καθενός στο 100 του Ροβεσπιέρου που αρίστευσε, δίνει τον ακόλουθο Revolutionary Index.

Ομολογώ ότι η Μαρία Αντουανέτα με εξέπληξε με την εμφάνισή της και έπαθα κάτι σαν αυτό που έπαθαν οι Συριζαίοι όταν είδαν την διαφορά από τη ΝΔ. Κι έτσι, παρέα με την «Νέα Ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης» της Annie Jourdan (η οποία, αν και όχι συγκλονιστική στην αφήγησή της, αξίζει να διαβαστεί από φίλους και εχθρούς της επανάστασης – δεδηλωμένος στόχος της συγγραφέως είναι η αποκατάσταση της δημόσιας εικόνας της επανάστασης στο γαλλικό αναγνωστικό κοινό, εικόνα που τη βρίσκει αρνητική), διάβασα και τη «Μαρία Αντουανέτα» του Στέφαν Τσβάιχ. Σαν τον άτυχο δικηγόρο και δικαστή  Ζαν Μπατίστ Κοφινάλ που τού ‘μεινε η ρετσινιά για την απόρριψη της επιστήμης στο όνομα της δικαιοσύνης, έτσι κι Μαρία Αντουανέτα έμεινε με τη ρετσινιά του παντεσπανίου, εξίσου μπαλαμούτι. Η πραγματικά ιστορική φράση που είπε ήταν, «Συγχωρήστε με, κύριε. Δεν το έκανα επίτηδες», όταν ανεβαίνοντας στο ικρίωμα της γκιλοτίνας σκόνταψε στο πόδι κάποιου. Και δεν μπορώ να κρύψω ότι η πρώτη και δεύτερη θέση της λίστας Revolutionary Index, μού φέρνει στο μυαλό μια ερωτική νύχτα μεταξύ της τσαχπίνας Μαρίας Αντουανέτας και του ενάρετου (και κατά μία θεωρία, ανέραστου Ροβεσπιέρου – οι θεωρίες για την προσωπικότητα/σεξουαλικότητα του Ροβεσπιέρου ποικίλουν από το αγάμητος έως το κρυφογαμιάς, από το απωθητικός έως το πολύ ελκυστικός, από τη συναισθηματική ψυχρότητα στη συγγραφή ερωτικών (και δή γλυκανάλατων) ποιημάτων. Οι ψυχαναλυτές αναγνωρίζουν έναν ναρκισσιστή ασκητή, του οποίου η αυτοταύτιση με την Επανάσταση ήταν μια κλασική περίπτωση φροϋδικής «εκτοπισμένης λίμπιντο». Άλλοι πάλι το παραγαμάνε, βρίσκοντας ότι ένα ορθογραφικό λάθος του Ροβεσπιέρου σε ένα προεκλογικό φυλλάδιο για το όνομα ενός υποδηματοποιού Lantillette ως Languillette ("μωρό χέλι") δείχνει μια λαχτάρα για την αποκοπή του πέους. Για τον ψυχαναλυτή Jean Artarit που ανακάλυψε αυτό το ορθογραφικό λάθος, ο Ροβεσπιέρος ήταν ένας καταπιεσμένος ομοφυλόφιλος με σύμπλεγμα ευνουχισμού, μισογύνης και παθολογικός ναρκισσιστής που αναζητούσε συνεχώς έναν καλό πατέρα και μια δυναμική μητέρα. Διαβάζοντας όλα αυτά, λέω να ξαναβάλω και τον Μαρκήσιο ντε Σαντ στην κουβέντα]

Αλλά ας αφήσω τη Μαρία Αντουανέτα και την υποθετική ερωτική συνεύρεσή της με τον Μαξιμιλιανό, κι ας γυρίσω στον Λαβουαζιέ. Πέρα από τους μύθους  για αντιδιανοουμενισμό κι αντιπνευματικότητα του ιακωβίνικου τρόμου κι άλλα παρόμοια χαζά, η αλήθεια πίσω από τον αποκεφαλισμό του Λαβουαζιέ είναι απλή: το ταξικό μίσος. 

Ο Λαβουαζιέ γεννήθηκε σε πλούσια οικογένεια, μεγάλωσε στη ζάχαρη (με εξαίρεση την απώλεια της μητέρας του σε νεαρή ηλικία, όπως και στην περίτωση του Ροβεσπιέρου) κι η ιδιοφύια του αναπτύχθηκε και εκδηλώθηκε σε ένα περιβάλλον ‘’τέλειου’’ κόσμου. Ενός κόσμου του οποίου η τελειότητα σταματούσε στους τοίχους των διαμερισμάτων που έζησε, των εργαστηρίων που πειραματίστηκε και των αιθουσών όπου δίδαξε και παρουσίασε τα ευρήματα του – τα οποία, αν και δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι κάναν τον κόσμο καλύτερο, σίγουρα τον κάναν ανετότερο. 

Ο ιδιοφυής αυτός άνδρας πρέπει να  αντιλήφθηκε την παράνοια αυτού του ‘’τέλειου’’ κόσμου του και προσπάθησε να βοηθήσει τα πράγματα ως οπαδός της συνταγματικής μοναρχίας και της πολιτικής μετριοπάθειας. Η συνεισφορά του στα δημόσια οικονομικά του πρώτου και μετριοπαθούς επεισοδίου του γαλλικού επαναστατικού δράματος ήταν σημαντική. Η ικανότητά του για ‘’συστηματοποίηση’’ ήταν ανεπανάληπτη.

Αλλά όταν, λίγο αργότερα, η Τρομοκρατία πήρε το κουμάντο στα χέρια της, συμπυκνώνοντας χρονικά ταξικό μίσος αιώνων – εκφρασμένο με ‘’έξαλλο’’ τρόπο μέσω ‘’Λυσσασμένων’’, ‘’Ξεβράκωτων’’ και λοιπών εξαγριωμένων φτωχών και πιο διανοουμενίστικα μέσω Ιακωβίνων – ο Λαβουαζιέ μπήκε στη «λίστα». Είχε διατελέσει μέλος της ferme générale, ήταν δηλ., φοροεισπράκτορας – η ferme générale ήταν ένας οργανισμός που αποτελείτο από ιδιώτες, οι οποίοι, μέσω ιδιωτικών εξαετών συμβάσεων με τον βασιλιά, αναλάμβαναν την επιβολή δασμών και την είσπραξη φόρων με ταυτόχρονη παχυλότατη προσωπική αμοιβή. Zάχαρη γι’ αυτούς, πίκρα για όλους τους άλλους (για το λαό βασικά, αφού οι παπάδες (Πρώτη Ταξη, 100.000 άνθρωποι) κι οι αριστοκράτες/ευγενείς (Δεύτερη Τάξη, 400.000 άνθρωποι) είχαν προνόμια και ‘’άκρες’’. Οι υπόλοιποι 27,5 εκατομ. άνθρωποι ήταν η Τρίτη Τάξη. Εννοείται ότι (ενδο)ταξική διάκριση και ετερογένεια υπήρχε και μέσα στις 3 Τάξεις και μάλιστα έντονη). 

O Λαβουαζιέ ισχυρίστηκε πως είχε χρόνια να εξασκήσει το επάγγελμα του φοροεισπράκτορα έχοντας αφοσιωθεί στην επιστήμη αλλά  το επαναστατικό δικαστήριο δεν είχε αυτιά για τέτοιους ισχυρισμούς. Απέναντί του δεν είχε έναν ιδιοφυή επιστήμονα αλλά έναν φοροεισπράκτορα ανάμεσα σε άλλους 27. Έπρεπε να πεθάνουν όλοι για να εκτονωθεί αυτό το συμπιεσμένο μίσος. Γιατί να εξαιρεθεί ο Λαβουαζιέ; 

Και για να πούμε την αλήθεια, ούτε οι φοβίες του Ζοζέφ Λουί Λαγκράνζ βγήκαν αληθινές, αφού η Γαλλία έδωσε κι άλλα μυαλά σαν τον Λαβουαζιέ. 

Αυτό που μένει στο δικό μου μυαλό είναι η εικόνα της γλυκύτατης και ευφυέστατης και κατά 15 χρόνια νεαρότερης, Μαρί Άν Λαβουαζιέ,  να παρακαλεί το λαϊκό δικαστήριο για απόδοση χάριτος στον σύζυγό της. ''Γιατί να εξαιρεθεί ο σύζυγός σας;'', ρωτάει ο Ζαν Μπατίστ Κοφινάλ την κυρία Λαβουαζιέ. ''Στο όνομα της επιστήμης'', απαντάει η Μαρί Άν με δάκρυα στα μάτια.

Το άλλο ερώτημα παραμένει: είμαστε με την ηρεμία ή με τη δικαιοσύνη;

Τί θά κάνουμε χωρίς Παιδί Αλεξίπτωτο;

Σκέφτομαι να γίνω βιογράφος του Παιδιού Αλεξιπτώτου. Τα θυμάμαι όλα καλά γιατί μπορώ και επισκέφτομαι τις σελίδες του ημερολογίου μου. Ο Δεκέμβριος του 1990 ήταν η εποχή που άρχισα να γράφω ημερολόγιο. Σημερα είναι η 11886η μέρα ενός ημερολογίου που οι μέρες τους απλώνονται από μερικές δεκάδες λέξεις έως και αρκετές σελίδες. Οι πρώτες μέρες κι πρώτες σελίδες του ημερολογίου είναι αρκετά μακροσκελείς, αφού τότε ήμουν ξαπλωμένος ήδη για 6 μήνες σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου όπου και ξεπλήρωνα τα πρώτα και βαρύτερα τοκοχρεωλύσιά μου στο ροκ εν ρολ. Η σχέση μου με τον μαρξισμό ήταν στα πρώτα της βήματα (ως φοιτήτης του πολυτεχνείου, είχα πάρει ως μαθήμα επιλογής την Κοινωνιολογία κι ήμουν ο μόνος φοιτητής που εμφανίστηκε στο γραφείο του αείμνηστου Ζήση Παπαδημητρίου, καθηγητή της  Γενικής Κοινωνιολογίας στη Νομική του ΑΠΘ τότε (1987)). Ο Παπαδημητρίου είχε σπουδάσει αρχικά ηλεκτρολόγος μηχανικός και στη συνέχεια κοινωνιολογία όπου και ειδικεύτηκε. Δεν θα μιλήσω για τις συζητήσεις μας στο εξάμηνο εκείνο που κατέληξε στην κατάκτηση του  Ευρωμπάσκετ 1987,  θα πώ μόνο ότι το βιβλίο που μού έδωσε για να μελετήσω και να εξεταστώ ήταν η ‘’Κοινωνιολογία’’ του Τ.Β. Bottomore (μτφ. Δ.Γ. Τσαούσης, Gutenberg, 1973), ήταν βιβλίο με σαφή μαρξιστική προσέγγιση σχετικά με τη σπουδή της κοινωνίας. Με τον λενινισμό η σχέση μου ήταν απλά ‘’ακουστική’’. Κα εκείνο τον καιρό τα ενδιαφέροντά μου, και παρά τα ανωτέρω τοκοχρεωλύσιά και φλέρτ μου με τον θάνατο, ήταν ο ‘’Εχθρός του Ποιητή’’ του Γ Χειμωνά και ο ‘’Good Son’’ του N. Cave. Τον πρώτο τον διάβαζα και τον ξαναδιάβαζα, τον είχα μάθει σαν το ‘’Πάτερ ημών’’ και σήμερα ακόμη ηχεί στ’ αυτιά μου η προμετωπίδα του βιβλίου: ‘’Θάνατος εξημέρωσεν ογλήγορα και κάμε’’ (Η Προφητεία του Γκουένκ Χλαν). Το δεύτερο τον άκουνα και τον ξανάκουγα  σε κασέτα με walkman για κρεβατωμένους.

Τον Τσίπρα τον μάθαμε το 1990, την εποχή των καταλήψεων (11/1990 -01/1991) επί υπουργίας Βασίλη Κοντογιαννόπουλου με το «Πολυνομοσχέδιο τη Ποδιάς» και τον τραγικό θάνατο – δολοφονια του Νίκου Τεμπονέρα. 

Κατά κάποιον τρόπο δηλ., τον Τσίπρα τον έβαλε στο παιχνίδι ο πατήρ Μητσοτάκης. Ήταν η πρώτη ιστορικά θεσμική προσπάθεια επιβολής νεοφιλελεύθερων ιδεών και πρακτικών στην παιδεία: 

• στην τρτοβάθμια εκπαίδευση κατάργηση της παροχής δωρεάν πανεπιστημιακών συγγραμμάτων και περικοπές κοινωνικών παροχών, όπως στη δωρεάν σίτιση και στέγαση
• στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατάργηση των αδικαιολόγητων απουσιών (!!!), την επιβολή ομοιόμορφης ενδυμασίας, επέκταση του πειθαρχικού ελέγχου ακόμα και στην καθημερινή εξωσχολική ζωή των μαθητών, κατάργηση των σχολικών περιπάτων και εκδρομών, θέσπιση γραπτών εισαγωγικών εξετάσεων από το γυμνάσιο στο λύκειο χωρίς τη δυνατότητα επανεξέτασης. 

Την εποχή εκείνη, οι τινέιτζερς ήταν χωρισμένοι σε δυο ομάδες:  στους μακρυμάλληδες με τα φουλάρια και σ’ αυτούς που ασχολούνταν με τον αθλητισμό παίζοντας κυρίως μπάσκετ. Έτσι μας λέει ο δημοσιογράφος του gossip-tv.gr και συμμαθητής του Τσίπρα Γιώργος Καραμέρος, ο οποίος μάλιστα ισχυρίζεται ότι είναι αυτός που πρότεινε τον Τσίπρα για την τηλεόραση. Ο Τσίπρας ανήκε στην πρώτη ομάδα, ήταν μέλος της ΚΝΕ και προφανώς γοητευμένος από τη μαρξιστική/λενινιστική ιδεολογία/φιλοσοφία – δηλ. τις έννοιες του επιστημονικού σοσιαλισμού και την επέκτασή τους στις έννοιες του αντιιμπεριαλισμού, του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και του νεόυ τύπου κόμματος ως πρωτοπορία της εργατικής τάξης. Ο Γιώργος Καραμέρος ανήκε στη δεύτερη ομάδα και μάλλον ήταν γοητευμένος με τον Θρύλο.

Η μάντισσα Άννα

Ήταν τα πρώτα χρόνια της ‘’ελεύθερης’’ ολιγαρχικής τιβί κι η κυρία Άννα Παναγιωταρέα, ως τυπική εκπρόσωπος  της κρατικοδίαιτης αξιοπιστίας (οι εχθροί της μιλούν για συνώνυμο της κρατικοδίαιτης αξιοπιστίας), είχε μια σχετική εκπομπή  («Τετ α τετ με την Άννα», ΑΝΤ1). Η κυρία Άννα Παναγιωταρέα στην εκπμομπή εκείνη εμφανίστηκε  ως νεομάντισσα (ας πούμε νεο-Πυθία) και ‘’εισήγαγε τον Τσίπρα’’ στο ελληνικό πολιτικό θέατρο (δράμα, οπερέτα, θέατρο σκιών, κομέντια ντελ άρτε, κουκλοθέατρο κι όλες τις άλλες ‘’εκδοχές’’ του θεάτρου με πάντα σημαντικότερη αυτή του θεάτρου του παραλόγου):

«Αλέξη, σήμερα είσαι 16 χρόνων, αν μου δώσει ο Θεός χρόνια να ζήσω, θα σε έχω και πάλι κάποια στιγμή απέναντί μου. Εγώ θα είμαι μια απλή δημοσιογράφος και εσύ αρχηγός κόμματος»

Δεν γνωρίζω αν η δημοσιογράφος συναντήθηκε με τον Τσίπρα από τότε, αλλά η προφητεία της υπερ-εκπληρώθηκε.

Το βασικό μήνυμα που εξέπεμψε ο περισσότερο ροκαμπιλάς παρά μαλλιάς με φουλάρι Αλέξης: 

“Θα θέλαμε να είναι δικαίωμά μας το να μπορούμε να κρίνουμε εμείς αν κάποια ώρα θα θελήσουμε να λείψουμε από το μάθημα”.

Ο φίλος μου ο Τσε

5 χρόνια αργότερα,  ο φοιτητής του ΕΜΠ πλέον Τσίπρας, έχοντας ήδη (1991) αποχωρησει από την ΚΝΕ, εμφανίζεται ξανά στην τιβί (ως copy paste του Τσε και έχοντας εγκαταλείψει το ροκαμπιλάδικο λουκ), όπου και αναλύει την έννοια των αυτόνομων φοιτητικών παρατάξεων

Το 2001 μας απασχολεί με τη  διαμαρτυρία Ανκόνας, όταν ταξίδεψε στην Ιταλία για να συμμετάσχει στις διαδηλώσεις εναντίον της συνόδου κορυφής των G8 στη Γένοβα και ήταν ένα από τα 135 στελέχη του ΣΥΝ που θεωρήθηκαν ύποπτα για πρόκληση επεισοδίων και στα οποία απαγορεύτηκε η αποβίβαση στο λιμάνι της Ανκόνας

Το 2004 βάζει υποψηφιότητα για βουλευτής και στη συνέχεια αρχίζει η ανοδική του πορεία στο κόμμα με αποκορύφωμα την υποψηφιότητα για τη δημαρχία Αθηνών το 2006 (ποσοστό 10,5%). 

Τον Φεβρουάριο του 2008, κατατροπωνει τον Κουβέλη στο 5ο συνέδριο του ΣΥΝ εκλεγόμενος πρόεδρος με 70,4%., ενώ τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, μετά τη δολοφονία Γρηγορόπουλου, καταλογίζει πολιτικές ευθύνες στον Καραμανλή, ζητάει αφοπλισμό της αστυνομίας, κατάργηση των ΜΑΤ, αλλαγή της κρατικής πολιτικής απέναντι στη νεολαία και μείωση του ορίου ηλικίας για δικαίωμα ψήφου στα 16 χρόνια.

Η Αλεξιπτωτοποίηση

Το 2009 κι η χρεωκοπία άνοιξαν τον δρόμο για μεγαλύτερα πράγματα. Ενώ στις εκλογές δεν τα πάει καλά και ο ΣΥΝ μειώνει τα ποσοστά, η κρίση που ξεσπάει τον βοηθάει να καθαρίσει το κόμμα και να κυριαρχήσει. Το 2012 το όνειρο μιας κυβέρνησης της αριστεράς αρχίζει και παίρνει σάρκα κι οστά. Κι ένας παλαίμαχος διανοούμενος της ανανεωτικής αριστεράς, ο Δ Μαρωνίτης, με τον δικό του εκκεντρικό τρόπο, εισηγείται τον όρο Παιδί Αλεξίπτωτο.   

Η σχετική ηγεμονία κι η πτώση (;)

Τα γεγονότα του 2015 και τις 2 κυβερνήσεις της αριστεράς (αλλά και ολίγη ακροδεξιά μέσα της), τα θυμόμαστε όλοι κι όλες. Το παδί Αλεξίπτωτο (αρχομανές ως τα μπούνια όπως έγραφε ο Δ Μαρωνίτης) κυριαρχεί αλλά στην πορεία  κάνει να φρικάρουν πολλοί νοικοκυραίοι. 

Η ύπαρξη του έπαιξε σίγουρα καταλυτικό ρόλο στη συμμάχία νεοφιλελεύθερων / ακροδεξιών στη ΝΔ και στην ανάδειξη του Οδοστρωτήρα. Οι νοικοκυραίοι είχαν βρεί τον ηγέτη τους. Το Παιδί Αξεξίπτωτο ξεπλήρωσε το χρέος του στην οικογένεια Μητσοτάκη που όπως είδαμε έπαιξε, μέσω του προπάτορος της,  εξίσου καταλυτικό στην αρχική εμφάνιση του Παιδιού Αλεξιπτώτου. Το οποίο, αν και το 2019  άντεξε και βάστηξε αξιοπρεπώς στην  πρώτη επίθεση των νοικοκυραίων με ηγέτη τον Οδοστρωτήρα, σήμερα φαίνεται ότι τελείωσε. Ο νοικοκυρεμένος οδοστρωτηριασμός συνέτριψε τον ασταθή και αβέβαιο αλεξιπτωτισμό. 

Κλείνοντας, να θυμίσω ότι, εκτός των άλλων, ο Μαρωνίτης στην επιφυλλίδα του για το Παιδί Αλεξίπτωτο, μεταγράφει και ένα άτιτλο ποίημα του Κυριάκου Συφιλτζόγλου  από τη συλλογή «Μισές Αλήθειες»:

Κύριε επείγει μια Ανάσταση,

κάνε την όσο είναι καιρός

η παράκρουση βροντά την πόρτα

Κύριε κατεβάσαμε ασφάλειες

κλείσαμε τον γενικό

πήραμε κάτι κουβέρτες Ε.Σ.

Κύριε σ’ εγκαταλείπουμε.

Το Παιδί Αλεξίπτωτο παραιτήθηκε από την προεδρία του Σύριζα και οι βιογραφοι του αναμένουμε με αγωνία τη συνέχεια. 

Λογοτεχνικός Δαρβινισμός (94): Οι 4 Αποκαλυψιακοί Καβαλάρηδες της Αμερικανικής Λογοτεχνίας κι ο Κριτικός τους

 Ο Harold Bloom  (1930-2019)  θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους κριτικούς λογοτεχνίας, και στον βαθμό που μπορώ να κρίνω από τα λίγα του που έχω διαβάσει, είναι όντως ένας ενδιαφέρων συγγραφέας με πρωτότυπες ερμηνευτικές προσεγγίσεις αλλά και με ταλμουδοκαβαλιστικές εμμονές και ευδιάκριτη τάση προς την ασυναρτησία και τη βαρύγδουπη και θολή έκφραση/διατύπωση. Για να έχουμε μιαν αίσθηση της επιρροής που ασκεί, αρκεί να πούμε ότι από τους οπαδούς/θαυμαστές του,αποκαλείται Πάπας (ένα πρότζεκτ που έχω υπόψιν μου να κάνω με τη συνεργατιδά μου τεχνητή νοημοσύνη,είναι να βρούμε ποιός Πάπας ακριβώς), 

Να σημειωθεί ότι,πιθανότατα, ήταν και (γ)καυλιάρης, τουλάχιστον κατά τους ισχυρισμούς της συγγραφέως Naomi Wolf:

‘’Στα τέλη του φθινοπώρου του 1983, ο καθηγητής Harold Bloom  έκανε κάτι κοινότοπο, ανθρώπινο και καταστροφικό: έβαλε το χέρι του στο εσωτερικό του μηρού μιας φοιτήτριας που είχε αναλάβει να διδάξει και να βαθμολογήσει. Η φοιτήτρια ήμουν εγώ, μια 20χρονη τελειόφοιτη του Γέιλ.''

Οι (γ)καυλιάρηδες μυστικιστές πάντα με γοήτευαν και τον  θυμήθηκα τώρα με τον θάνατο τού Cormac McCarthy, σκεπτόμενος τα λόγια του που , σε σημαντικό βαθμό,παγίωσαν την «άποψη» για τους σημαντικότερους ‘’σύγχρονους’’ αμερικανούς μυθιστοριογάφους. Δηλαδή, τους ‘’4 (3+ Ντ’ Αρτανιάν) Σωματοφύλακες της Αμερικανικής Λογοτεχνίας’’ ή και ‘’4 Αποκαλυψιακοί Καβαλάρηδες της Αμερικανικής Λογοτεχνίας’’:

Philip Roth (1933-2018)

Cormac McCarthy (1933-2023)

Don DeLillo (1936 - )

Thomas Pynchon (1937 - )

Είναι οι 4 αμερικανοί συγγραφείς (όλοι ζώντες τότε-2003) που ο ΧΜπ θεώρησε ότι αξίζουν έπαινο. Ο ΧΜπ, ήταν έξαλλος που το ετήσιο βραβείο του National Book Foundation απονεμόταν στον Stephen King, και έγραφε το «Η αποβλάκωση των Αμερικανών αναγνωστών»,για έναν εξαιρετικά ανεπαρκή συγγραφέα [...] Η εκδοτική βιομηχανία έπεσε πολύ χαμηλά για να φτάσει να απονείμει στον King ένα βραβείο που στο παρελθόν έχουν λάβει μυθιστοριογράφοι σαν τον Saul Bellow και Philip Roth και θεατρικοί συγγραφείς σαν τον Arthur Miller. Απονέμοντάς το στον Κινγκ δεν αναγνωρίζουν τίποτε άλλο παρά την εμπορική αξία των βιβλίων του, τα οποία πωλούνται εκατομμύρια αλλά δεν κάνουν τίποτε περισσότερο για την ανθρωπότητα από το να κρατούν τον εκδοτικό κόσμο όρθιο. Αν αυτό πρόκειται να είναι το κριτήριο στο μέλλον, τότε ίσως του χρόνου η επιτροπή θα πρέπει να απονείμει το βραβείο για τη διακεκριμένη προσφορά της στη λογοτεχνία στην Danielle Steel, και σίγουρα το Νόμπελ λογοτεχνίας θα πρέπει να δοθεί στην J.K. Rowling’’

Περαιτέρω, σημείωνε ότι η βράβευση ήταν ενδεικτική ‘’της συγκλονιστικής διαδικασίας αποβλάκωσης της πολιτιστικής μας ζωής’’. Κι αφού κάνει μια σύγκριση των αγαπημένων του ρομαντικών (Percy Bysshe Shelley, William Wordsworth, Lord Byron, John Keats, William Blake, Samuel Taylor Coleridge) με διάφορα ονόματα της αμερικανικής λογοτεχνικομυθοπλαστικής βιομηχανίας, καταλήγει στο ότι κανένας/καμιά τους δεν ξέρει να γράφει πέρα από τους ανωτέρω 4 (αναρωτιέμαι τί θα έγραφε αν καθόταν να δει την παραγωγή της άλλης μυθοπλαστικής βιομηχανίας, της κινηματογραφικής).

Όπως και νά ‘χει, και με αφορφή τον θάνατο του McCarthy, είπα να δώ ποιό είναι το διαδικτυακό αποτύπωμα των 4 λογοτεχνικών καμαριών του Bloom,συγκριτικά με το δικό του.

Για να μπορέσω να διαμορφώσω έναν αντικειμενικό/συμπεριληπτικό δείκτη διαδικτυακής επίδρασης,δοκίμασα διάφορους συνδυασμούς/keywords και κατέληξα σε έναν γενικό index που περιέχει τον google index, τον wikiwords index, τον wikilangs index, τον amazon index και τον scholar index.

O πρώτος συμπυκνώνει τη γενική επίδραση σε επίδεμο μαζικής ηλεκτρονικής δημοκρατίας

Ο wikiwords index δείχνει το πάθος των θαυμαστών

Ο wikilangs index την παγκοσμιότητα εκάστου συγγραφέως

Ο amazon index δείχνει την εμπορικότητα αλλάκαι την απόκριση των αναγνωστών μέσω reviews (αριθμός και κατανομή βαθμολογίας)

Ο scholar index δείχνει τη σχέση της πανεπιστημιακής (ως επί πλειστον) διανόησης (όπως αποτυπώνεται απότα αποτελέσματα που δίνει το Journal Storage στα πεδία 1.αrts, 2.cluture studies, και 3.Language and literature

Ο general index προκύπτει ως σταθμισμένος μέσος όρος των ανωτέρω όταν η έρευνα γίνεται με το όνομα του κάθε συγγραφέα,ενώ ο specific index,με το όνομα του συγγραφέα και τον τίτλο κάθε βιβλίου του.

O final index είναι ο μέσος όρος των δύο.

[Να σημειωθεί ότι σε κάθε περίπτωση και με διάφορες τεχνικές έγινε ’’ξεβρώμισμα’’ της αναζήτησης, όπως για παράδειγμα στον google index, όπου ο πρόσφατα θανών Cormac McCarthy μπορεί πολύ άνετα να μπερδευτεί με τον έτερο ήρωα του αμερικανικού πολιτισμού Joseph McCarthy.]

Αποτελέσματα

Στον General Index  o Ph.Roth φέρνει το καλύτερο σκορ και το χειρότερο ο DeLillo. Παραγωγικότερος συγγραφέας με 16 βιβλία/20 χρόνια ο κριτικός της παρέας.  

Στον Specific Index καλύtερο σκορ φέρνει ο Pynchon ενώ o DeLillo παραμένει τελευταίος.

Στον Final Index, οι δυο ζωντανοί ακόμη της παρέας παίρνουν την πρωτη θέση (Pynchon) και τελευταία θέση (DeLillo). Οι νεκροί μοιράζονται τις ενδιάμεσες θέσεις.

Κλείνοντας με τα βιβλία: ο Pychon εχει 7 βιβλία στα 20 πρώτα (μεταξύ 168 τίτλων),  ο Roth 5, ο McCarthy 4 κι από 2 Roth και Bloom:

Every nation for itself

 Όλες οι πλούσιες χώρες έχουν στενοχώριες. Η θλίψη τους όταν κοιτάνε τα οικονομικά νούμερα, παρόμοια με τη θλίψη των μουσικόφιλων όταν συγκρίνουν μουσικά έργα τού τότε με αυτά τού τώρα.  Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας μιλούν από μόνα τους.  Το μερίδιο των ΗΠΑ στο παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε από 25% σε 30% μεταξύ 1980 και 2000, αλλά κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα υποχώρησε κάτω από το 25%.  Σε αυτές τις δύο δεκαετίες, το μερίδιο της Κίνας αυξήθηκε από κάτω από 4% σε πάνω από 17% - δηλαδή τετραπλασιάστηκε.  Το μερίδιο των άλλων χωρών της G7 - Ιαπωνία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία, Καναδάς - μειώθηκε απότομα, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες (εκτός της Κίνας) παρέμειναν στάσιμες ως ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ, με το μερίδιό τους να μεταβάλλεται ανάλογα με τις τιμές των βασικών εμπορευμάτων και τις κρίσεις χρέους.

Βλέποντας αυτή την κατάσταση, οι ‘’σχεδιαστές των πραγμάτων’’ στις ΗΠΑ, είπαν κάτι να κάνουν. Mε τα λόγια του Jake Sullivan, συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας: ‘’Μπροστά στην επιδείνωση των κρίσεων - της οικονομικής στασιμότητας, της πολιτικής πόλωσης και της κλιματικής αστάθειας - απαιτείται μια νέα ατζέντα ανασυγκρότησης." Οι ΗΠΑ πρέπει να διατηρήσουν την ηγεμονία τους, είπε ο Sullivan, αλλά "ηγεμονία δεν είναι η ικανότητα να επικρατείς -αυτό είναι κυριαρχία. Είναι η προθυμία των άλλων να σε ακολουθούν".  Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ θα καθορίζουν τη νέα ατζέντα και οι κατώτεροι εταίροι τους θα ακολουθήσουν.Κι όσοι δεν ακολουθήσουν, θα αντιμετωπίσουν τις συνέπειες. Αυτονόητα, η Κίνα, με μια κυβέρνηση και μια οικονομία που δεν υποκλίνεται στις επιθυμίες των ΗΠΑ είναι το κόκκινο πανί για τους ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ.  

Για να έρθουν τα πράγματα στη θέση τους, χρειάζονται καινούργιες λέξεις (αφήγημα, που λέμε). Το παλιό, η λεγόμενη ‘’συναίνεση της Ουάσινγκτον’’ (ένα σύνολο δέκα συνταγών οικονομικής πολιτικής που θεωρήθηκε ότι αποτελούσαν το "πρότυπο" πακέτο μεταρρυθμίσεων που προωθούνταν για τις αναπτυσσόμενες χώρες που μαστίζονται από την κρίση από το ΔΝΤ, τη Παγκόσμια Τράπεζα και το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ) δεν φτουράει πιά. Η "απελευθέρωση" του εμπορίου και της οικονομίας, η ιδιωτικοποίηση των κρατικών περιουσιακών στοιχείων, η ελεύθερη ροή κεφαλαίων κι οι δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές που αποσκοπούσαν στην ελαχιστοποίηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και των δημόσιων δαπανών, δεν φαίνεται να αρκούν.  

Οπότε, μια νέα ‘’συναίνεση’’ είναι αναγκαία. Και τί μας λέει; 

Απλά, ότι το ελεύθερο εμπόριο, η ελεύθερη ροή κεφαλαίων  και τα υπόλοιπα δόγματα  πρέπει να αντικατασταθούν από μια "βιομηχανική στρατηγική" όπου οι κυβερνήσεις παρεμβαίνουν για να επιδοτήσουν και να φορολογήσουν τις εταιρείες, έτσι ώστε να επιτευχθούν οι εθνικοί στόχοι. Να υπάρξουν περισσότεροι έλεγχοι στο εμπόριο και στο κεφάλαιο, περισσότερες δημόσιες επενδύσεις και μεγαλύτερη φορολόγηση των πλουσίων. 

Αυτή η αλλαγή δεν είναι καινούργια στο δράμα του καπιταλισμού και την κωμικοτραγωδία της ελεύθερης οικονομίας.  Κάθε φορά που μια χώρα γίνεται κυρίαρχη οικονομικά σε διεθνή κλίμακα, θέλει ελεύθερο εμπόριο και ελεύθερες αγορές για τα αγαθά και τις υπηρεσίες της- όταν όμως αρχίζει να χάνει τη θέση της, θέλει να στραφεί σε πιο προστατευτικές και εθνικιστικές λύσεις.

Έτσι και τώρα, το καινούργιο φρούτο είναι σύγχρονα οικονομικά της προσφοράς.  Το φρούτο περιγράφηκε από τη νυν υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ και πρώην πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Janet Yellen, σε ομιλία της στο Ινστιτούτο Έρευνας Οικονομικής Πολιτικής του Στάνφορντ: Ενώ τα παραδοσιακά "οικονομικά της προσφοράς" επιδιώκουν την επέκταση της δυνητικής παραγωγής της οικονομίας μέσω επιθετικής απορρύθμισης σε συνδυασμό με φορολογικές περικοπές που αποσκοπούν στην προώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων κεφαλαίου,τα σύγχρονα "οικονομικά της προσφοράς" δίνουν προτεραιότητα στην προσφορά εργασίας, το ανθρώπινο κεφάλαιο, τις δημόσιες υποδομές, την Ε&Α και τις επενδύσεις σε ένα βιώσιμο περιβάλλον.

Αλλά όλα αυτά τα ωραία αφήνουν έξω τους όρους δανεισμού του ΔΝΤ, του ΟΟΣΑ ή της Παγκόσμιας Τράπεζας: οι υπερχρεωμένες χώρες αναμένεται να επιβάλουν αυστηρά δημοσιονομικά μέτρα στις κρατικές δαπάνες και να ιδιωτικοποιήσουν τις υπόλοιπες κρατικές οντότητες.  Η διαγραφή του χρέους δεν περιλαμβάνεται στην ατζέντα της Νέας Συναίνεσης της Ουάσινγκτον. Η αμερικανίδα υπουργός προσπάθησε να οριοθετήσει τα όρια του υγιούς ανταγωνισμού και της συνεργασίας, αλλά δεν άφησε καμία αμφιβολία ότι η εθνική ασφάλεια υπερισχύει κάθε άλλης σκέψης στην Ουάσινγκτον σήμερα.

Τα σύγχρονα οικονομικά της πλευράς της προσφοράς και η Νέα Συναίνεση της Ουάσιγκτον αποτελούν μοντέλα, όχι για καλύτερες οικονομίες και περιβάλλον για τον κόσμο, αλλά για μια νέα παγκόσμια στρατηγική για τη διατήρηση του αμερικανικού καπιταλισμού στο εσωτερικό και του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στο εξωτερικό.

Και η κωμικοτραγωδία συνεχίζεται...

Τί σκέφτονται οι Έλληνες κι οι Ελληνίδες: Πέρα από την ωοθυλακιορρηξία και το μοντέλο Αντετοκούνμπο

 Πριν 4 χρόνια περίπου, τη μέρα των εκλογών που έριξαν τον Αλεξίπτωτο και ανέβασαν τον Ανέμελο Οδοστρωτήρα,  έριχνα μια ματιά στα δημογραφικά σενάρια του ΟΗΕ για την πατρίδα και κατέληγα στο συμπέρασμα ότι ο νεοεκλεγεις Οδοστρωτήρας έπρεπε,εντός των άλλων, να λάβει μέτρα που θα τόνωναν τη σεξουαλική δραστηριότητα και την ωοθυλακιορρηξία και θα απαγορεύουν με βαριά πρόστιμα την εκσπερμάτωση εκτός κόλπου (Ο Κούλης και η ωοθυλακιορρηξία)

Σε μια πιο σοβαροφανή θεώρηση,όλοι, επίσης, γνωρίζουμε ότι τα πράγματα είναι περίπλοκα και έχουν γραφτεί πολλά και εντυπωσιακά. Σε μια ακόμη επαλήθευση του ''κοινού νού'', οι πρόσφατες έρευνες για το τί σκέφτονται/πιστεύουν οι Έλληνες κι οι Ελληνίδες,το δημογραφικό θεωρείται η σημαντικότερη απειλή για το έθνος.

Το ερώτημα: Ποιές οι δύο μεγαλύτερες απειλές για το μέλλον των Ελλήνων και των Ελληνίδων

Μετρήσιμα ποσοστά συγκέντρωσαν 9 απειλές

Στην ίδια έρευνα,  τα θέματα που απασχολούν τους νέους (η μοναξιά μόνο 6%!!!):

Κι από ό,τι φαίνεται από το πρώτο διάγραμμα και τις από τις προβλέψεις, ενισχυμένες κι από τη μέτρηση του 2021, η μείωση (του Ελληνισμού; ) στο διάβα του αιώνα θα είναι δραματική (-8% το 2050,-30% το 2100).

Για το πιο κοντινό 2050, που υπάρχουν πιθανότητες να ζω και να είμαι στην 8η μου δεκαετία, έχοντας κλείσει πάνω απο 15 χρόνια συνταξιούχος και να ακούω τους νέους να βογγούν και να βρίζουν που ένα μεγάλο μέρος της εργασιακής τους παραγωγής και του μισθού τους  πάει στη συντήρηση μου, έχω δυο επιλογές:

Την πρώτη την προτείνει η απαισιόδοξη φύση μου και συμπυκνώνεται στην ανάγνωση ενός ‘’δράματος’’ με τα σπαραχτικά

 ‘’ Τη χρονιά εκείνη καμιά γυναίκα δεν έπιασε παιδί. Αυτό συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια, μέχρι πού συμπληρώθηκε γενιά χωρίς καμιά καινούργια γενιά να ρθει στον κόσμο’’,

 ‘’ Έχει φάει σαν καρκίνος τα βυζιά μου, τα μυαλά μου, τα έντερά μου, έχει κατεβάσει όλες της τις πέτρες στα νεφρά μου και τα ’χει ρημάξε,...’’, 

‘’ Δε θα ζήσουμε… όλο το σπέρμα όλων των αντρών της γης δε θα μπορούσε να ζωντανέψει εκείνη την κόχη του κορμιού μου απ’ όπου ξεκινάει η ανθρώπινη ζωή… Έχεις αδειάσει όλη τη ζωή σου μέσα μου αλλά μ’ έχεις αφήσει χωρίς ζωή… Κι εσύ δεν μπορείς..’’

‘’ Τι θα είν’ αυτή όταν δεν θα ’χει μείνει τίποτ’ από μας;  Το χώμα της έχει πάρει το σχήμα μου… Το σώμα μου έχει πια τις διαστάσεις της… Έχω μέσα μου τη μοίρα της… Πεθαίνω σα χώρα…’’

(‘’Πεθαίνω σα χώρα’’,  Δ Δημητριάδης)

Τη δεύτερη την προτείνει η αισιόδοξη φύση μου και συμπυκνώνεται σε ένα όνειρο:

Όπου, η επίσημη αγαπημένη εθνική συγκροτείται από 5 Νιγηριανούς που ακολούθησαν την πορεία του Αντετοκούνμπο και 5 Έλληνες και βλέπω τα μάτς με την εγγονή μου Sade, όνομα της επίσης νιγηριανής συμπεθέρας μου, της Sade Olufela Olusegun Oludotun Ransome, χήρας δικηγόρου από το Λάγος (πάντα προβληματιζόμουν με το πώς να λέω τους κατοίκους του Λάγος: Λάγιους, Λαγαίους, Λαγείς, κάπως αλλιώς; )

Και περνάμε τις ώρες μας με τη Sade ακούγοντας το ‘’Αξιον Εστί’’ του Θεοδωράκη και το ‘’Gentleman’’ του Fela Kuti, και διαβάζουμε το ‘’Τα πάντα γίνονται κομμάτια’’ του Chinua Achebe και των ‘’Ψαρών την ολόμαυρη ράχη’’ του Σολωμού,

Και είναι κι άλλοι νιγηριανοί και νιγηριανές, υπάλληλοι, δικηγόροι, μηχανικοί, οδηγοί ταξί, εργάτες, γιατροί και λοιποί.Κι όπως η εγγονή μου Sade Olufela Olusegun Oludotun Ransome Βουίτση, αρκετοί ανάμεικτοι. 

Κόκκινη Θεολογία: Ο Διεθνής Σωτήρας

 Αν οι μεσσιανικές ελπίδες του Εβραϊσμού ήταν αποκλειστικά εθνικές, οι αντίστοιχες της χριστιανικής κοινότητας ήταν διαφορετικές. 

Κι αυτοί ήταν Εβραίοι πατριώτες και εχθροί των Ρωμαίων και η αποτίναξη κάθε ξένου ζυγού αποτελούσε την προϋπόθεση για οποιαδήπορε λευτεριά. Αλλά οι οπαδοί του Χριστού ζητούσαν κάτι περισσότερο απ΄αυτό. Δεν ήταν μόνο ο ζυγός των ξένων αρχόντων, αλλά ο ζυγός όλων των αρχόντων, μαζί και των ντόπιων, που έπρεπε ν΄αποτιναχθεί. Καλούσαν κοντά τους μόνο τους κουρασμένους από τη δουλειά και τους παραφορτωμένους από βάσανα. Η μέρα της κρίσης θα ήταν μια μέρα εκδίκησης ενάντια σ’ όλους τους πλούσιους και τους δυνατούς. 

Και το πιο έντονο πάθος τους δεν ήταν το φυλετικό αλλά το ταξικό μίσος. Και σ’ αυτό βρίσκονταν ο σπόρος του διαχωρισμού από τον υπόλοιπο Εβραϊσμό που διακρινόταν για την εθνική του ενότητα.

Ταυτόχρονα, έκλεινε μέσα του και τον σπόρο της προσέγγισης όλου τού άλλου μη Εβραϊκού κόσμου, που φυσικά απέκλειε την Εβραϊκή ιδέα για τον Μεσσία, με την εξυπακουόμενη υποταγή σ’ αυτούς. Το ταξικό μίσος ενάντια στους πλούσιους και η προλεταριακή αλληλεγύη, ήταν ιδέες παραδεκτές, όχι μόνο από τους Εβραίους προλετάριους. Η μεσσιανική ελπίδα, που έφτανε μέχρι και τη σωτηρία των φτωχών, ήταν κάτι, που με μεγάλη διάθεση, το άκουγαν οι φτωχοί όλων των εθνών. Ο κοινωνικός Μεσσίας, μπορούσε να προχωρήσει πέρα από τα όρια του Ιουδαϊσμού, όπου ένας εθνικός Μεσσίας δεν θα το μπορούσε. Θα μπορούσε να έβγαινε νικητής μόνο από τη φοβερή καταστροφή της Εβραϊκής κοινοπολιτείας, που είχε φτάσει στο αποκορύφωμά της με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ. 

Από την άλλη πλευρά, το μόνο μέρος στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία όπου θα μπορούσε να διατηρηθεί μια κομμουνιστική κοινωνία, ήταν εκείνο όπου είχε εδραιωθεί η πίστη στον Μεσσία που θα ερχόταν και θα λύτρωνε όλους τους καταπιεσμένους και κατατρεγμένους. Στην πραγματικότητα, οι κομμουνιστικές αυτές οργανώσεις δεν προχώρησαν περισσότερο από τού να είναι σύνδεσμοι αμοιβαίας βοήθειας. Υπήρχε γενική ανάγκη για τέτοιες κοινότητες-συνδέσμους στην αυτοκρατορία ακόμα από τον 1ο μ.Χ. αιώνα, και η ανάγκη αυτή γινόταν όλο και πιο αισθητή, όσο η γενική φτώχεια εντείνονταν και τα τελευταία υπολείμματα του πατροπαράδοτου κομμουνισμού εξαφανίζονταν. Αλλά ο καχύποπτος δεσποτιμός εβαλε τέρμα σε όλους τους συνδέσμους. 

Κι ο μόνος τρόπος που έμενε στις παράνομες οργανώσεις αμοιβαίας βοήθειας για να συνεχίσουν την ύπαρξή τους, ήταν να είναι παράνομες. Ποιός όμως θα διακινδύνευε τη ζωή του για να μπορεί να έχει μια μικρή βοήθεια ή για να ικανοποιήσει το αίσθημα αλληλεγγύης σε μια περίοδο όπου το πνεύμα των δημόσιων υποχρεώσεων είχε εκλείψει; Κι ό,τι είχε απομείνει από το αίσθημα στο κοινό καλό και την αφοσίωση στην κοινή υπόθεση, δεν εκφραζόταν με καμμιά μεγάλη και εξιδανικευμένη ιδέα, εκτός από την ανανέωση του κόσμου, δηλαδή της κοινωνίας, διά μέσου ενός Μεσσία. Στο μεταξύ, εκείνοι από τους συμφεροντολόγους προλετάριους, που τις οργανώσεις αλληλεγγύης τις έβλεπαν σαν μέσο προσωπικού κέρδους, αντιστάθμιζαν τον κίνδυνο για το άτομό τους, με την ιδέα μια προσωπικής ανάστασης που θα συνοδευόταν με άφθονες αμοιβές. Η ιδέα της προσωπικής ανάστασης είχε γίνει απαραίτητη για τη διεξαγωγή ενός επικίνδυνου αγώνα ενάντια σε πανίσχυρες κυβερνήσεις, σε μια εποχή, που όλα τα κοινωνικά ένστικτα και αισθήματα είχαν εξασθενήσει στον ανώτερο βαθμό από μια καλπάζουσα κοινωνική αποσύνθεση, όχι μόνο στις άρχουσες τάξεις, αλλά κι ανάμεσα στους καταπιεζόμενους και εκμεταλλευόμενους. 

Η αντίληψη για τον Μεσσία, μπορούσε να ριζωθεί έξω από τον Ιουδαϊσμό, μόνο σε μια κομμουνιστικής μορφής χριστιανική κοινότητα του σταυρωμένου Μεσσία. Και μόνο με την πίστη στον Μεσσία και την ανάσταση, μπορούσε μια κομμουνιστική οργάνωση να εδραιωθεί και να αναπτυχθεί σαν παράνομη οργάνωση μέσα στην αυτοκρατορία. Ενωμένες οι δυο αυτές ιδέες – ο κομμουνισμός κι η πίστη στον Μεσσία – έγιναν ακατάβλητες. Εκείνο, στο οποίο είχε μάταια ελπίσει ο Ιουδαϊσμός από τον Μεσσία του, βασιλικής προέλευσης, το πραγματοποίησε το προλεταριάτο με τον σταυρωμένο Μεσσία: υποδούλωσε τη Ρώμη, γονάτισε τους Καίσαρες και κατέκτησε τον κόσμο. Δεν τον κατέκτησε όμως για το προλεταριάτο. Στην πορεία της νικηφόρας του εκστρατείας, η προλεταριακή οργάνωση αλληλεγγύης μετατράπηκε στον πιο ισχυρό μηχανισμό του κόσμου, με σκοπό την κυριαρχία και την εκμετάλλευση. Η διαλεκτική αυτή διεργασία, δεν παρουσιάζεται για πρώτη φορά. Ο σταυρωμένος Μεσσίας, δεν ήταν ο πρώτος αλλά ούτε κι ο τελευταίος κατακτητής που, τελειώνοντας, έστρεψε τις στρατιές του με τις οποίες νίκησε, ενάντια στον ίδιο τον δικό του τον λαό, που τον υποδούλωσε και τον σκλάβωσε. Ο Καίσαρ κι ο Ναπολέων, ήταν επίσης δημιουργήματα προλεταριακών νικών. 

Εν τω μεταξύ, ο λυτρωτικός-κοινωνικός-υπερεθνικός Μεσσίας απέκτησε πολλές εθνικές ταυτότητες και ευλογεί ιδιαιτέρως, Έλληνες, Ρώσους, Γάλλους, Γερμανούς, Αμερικανούς και τους λοιπούς.  

Πηγές:

Καρλ Κάουτσκυ, Η καταγωγή του Χριστιανισμού, Εκδόσεις Αναγνωστίδη, 1980

Roland Boer, Red Theology: On the Christian Communist Tradition, Brill, 2019

H ενέργεια, η πολιτική, το σχέδιο εφαρμογής του Σαρμ ελ Σέιχ κι η Ευρώπη

Με την εξελισσόμενη κρίση δημόσιου χρέους,
και το φάσμα της αποπαγκοσμιοποίησης να απλώνεται,
ο κομματικός-κρατικός καπιταλισμός στην Κίνα εντείνεται.
Όπως εντείνεται η Κλιματική αλλαγή
και αυξάνεται η απώλεια βιοποικιλότητας.
Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Και ενώ γίνονται όλα αυτά,
ένα ενεργειακό δίλημμα βαραίνει την Ευρώπη:
Πόλεμος και πράσινη μετάβαση

«Ποίηση»  γεγονότων κοπιαρισμένη από τα πιο πολυδιαβασμένα άρθρα της ‘’σύγχρονης ιστορίας’’

• Σε ένα από τα πιο σημαντικά άρθρα του 21ου αιώνα (Barnosky, A. D., et al. (2012). Approaching a state shift in Earth’s biosphere. Nature 486), οι συγγραφείς εκτιμούν ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας ανέρχονται σήμερα στο 150% της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματός μας. Κι ότι αν αυτό συνεχιστεί, το αποτέλεσμα θα είναι η καταστροφή του ανθρώπινου οικοσυστήματος, που θα οδηγήσει στην εξαφάνιση του είδους μας σε λίγους αιώνες από τώρα. 
• Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το οικοσύστημα από το οποίο εξαρτάται η ανθρώπινη ζωή είναι ένα πολύπλοκο σύστημα. Χαρακτηριστικό των συστημάτων αυτών ότι η ζημία μπορεί να γίνει μη αναστρέψιμη πολύ πριν εκδηλωθούν οι χειρότερες επιπτώσεις. Οι Barnosky κι οι συνεργάτες του, εκτιμούν ότι μπορεί να έχουμε μόνο 10-20 χρόνια μπροστά μας για να αντιστρέψουμε τα πράγματα. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί- το αντίθετο μάλιστα, η ανάπτυξη δεν μειώνεται ούτε καν σταθεροποιείται, αλλά συνεχίζεται - και εξακολουθεί να αποτελεί διαχρονικό στόχο των κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο.
• Τα συνέδρια για την κλιματική αλλαγή (ήδη 27, αρχής γενομένης από το 1995), παρά τη σχετική προσοχή που λαμβάνουν από τα μέσα ενημέρωσης, δεν είναι ικανά να ασκήσουν πραγματική διακυβέρνηση. Κι ο λόγος είναι ότι οι διαπραγματεύσεις για την άσκηση κλιματικής πολιτικής είναι ερμητικά διαχωρισμένες από τις διεθνείς διαπραγματεύσεις για το εμπόριο και την κυκλοφορία αγαθών, οι οποίες κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση επιδιώκοντας την προώθηση της άνευ όρων ανάπτυξης. Το δράμα των συνεδρίων αυτών θα μπορούσε να συμπυκνωθεί στο: θέτουν τη Γη ως αντικείμενο διακυβέρνησης στα χέρια μας, ενώ ταυτόχρονα δείχνουν την αδυναμία μας να δράσουμε
• Η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή του 2022 (COP27), που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, αποτέλεσε μια σημαντική δοκιμασία. Ακόμη και πριν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και την αύξηση της έντασης μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας για την Ταϊβάν, αρκετές μεγάλες χώρες (κυρίως η Ινδία και η Κίνα) είχαν αρνηθεί να δεσμευτούν σαφώς για τη σταδιακή κατάργηση του άνθρακα. Λίγα πράγματα επιτεύχθηκαν στην COP27 από αυτή την άποψη. Το "σχέδιο εφαρμογής του Σαρμ ελ Σέιχ" απέκλεισε κάθε αναφορά στον περιορισμό της χρήσης ορυκτών καυσίμων και παρείχε ελάχιστες ενδείξεις ότι οι χώρες εννοούσαν σοβαρά την κλιμάκωση των προσπαθειών για τη μείωση των εκπομπών.
• Η Ευρώπη σαν προμήτωρ και σοφή γριά του σύγχρονου κυρίαρχου παραγωγικού, και ως εκ τουτου αναπόδραστα καταναλωτικού, πολιτισμού, είναι η πιο ευαίσθητη κοινότητα εθνών απέναντι στην κλιματική αλλαγή και συστηματικη αναγνώστρια κειμένων σαν κι αυτό του Barnosky. Αλλά τώρα, η επί μακρόν ηγέτης στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα, πρέπει να προωθήσει τον σκοπό αυτό διεθνώς, ενώ αυξάνει τη δική της εξάρτηση από τον άνθρακα, έστω και προσωρινά.
• Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 /02/2022 και τα γεγονότα που ακολούθησαν μετέτρεψαν την ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση σε μια ευρύτερη, διαρθρωτική οικονομική κρίση. Όπως το έθεσε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο πόλεμος σηματοδότησε μια κοσμοϊστορική καμπή (Zeitenwende). Μαζί με την ένταση μεταξύ ΗΠΑ / Κίνας, ο πόλεμος επιδείνωσε τις αυξήσεις των τιμών των πρώτων υλών και τις διαταραχές των εφοδιαστικών αλυσίδων, παράγοντες που ήδη ήταν σε λειτουργία από τους προηγούμενους μήνες λόγω της πανδημίας
• Κι ενώ η ΕΕ προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές ενεργειακές προμήθειες, η κλιματική κρίση περιόρισε την εγχώρια παραγωγή ενέργειας σε πολλά μέρη της Ευρώπης. Μετά από έναν χειμώνα με λιγοστές βροχοπτώσεις και πρόωρο λιώσιμο του χιονιού την άνοιξη, πολλά ευρωπαϊκά ποτάμια στέρεψαν μερικώς ή πλήρως το καλοκαίρι του 2022. Η ξηρασία ήταν ιδιαίτερα σοβαρή στην Ιβηρική χερσόνησο, τη Γαλλία, τη βόρεια Ιταλία και τη Γερμανία. Φέτος τα πράγματα,πιθανόν θα είναι χειρότερα. 
• Δεν επηρεάστηκε μόνο η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας- η ξηρασία και οι υψηλές θερμοκρασίες του νερού απείλησαν και την κανονική λειτουργία των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και εμπόδισαν ακόμη και τη μεταφορά άνθρακα στις ευρωπαϊκές πλωτές οδούς, ιδίως στον Ρήνο. Στα τέλη του καλοκαιριού, σχεδόν οι μισοί πυρηνικοί αντιδραστήρες της Γαλλίας ήταν εκτός λειτουργίας για συντήρηση. Η Γαλλία άρχισε να αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια από τη γειτονική Γερμανία, η οποία με τη σειρά της αύξησε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με βάση τον άνθρακα λόγω της έλλειψης φυσικού αερίου και της σταδιακής διακοπής λειτουργίας των εγχώριων πυρηνικών εργοστασίων. 
• Η αύξηση της κατανάλωσης άνθρακα αποτέλεσε πλήγμα για την κλιματική πολιτική, δεδομένου ότι οι εκπομπές που συνδέονται με την καύση άνθρακα είναι υψηλότερες σε σύγκριση με το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Ουσιαστικά, η εστίαση της ΕΕ στη διαχείριση της γεωπολιτικής και οικονομικής κρίσης το 2022 οδήγησε στον de facto αποπροσανατολισμό της ατζέντας για το κλίμα. Θα  φανεί αν αυτό είναι απλώς ένα βραχυπρόθεσμο γεγονός ή μια μακροπρόθεσμη τάση.
• Η αντίδραση προς το παρόν είναι ευελιξία και προσαρμοστικότητα στις συνθήκες που επέβαλε ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση. Οι Βρυξέλλες προσπάθησαν να μετατρέψουν την κατάσταση σε ευκαιρία για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης και σχεδίασαν το πρότζεκτ REPowerEU, με στόχο την απεξάρτηση από ρωσικούς υδρογονάνθρακες έως το 2030. 
• Η ιστορία θα δείξει αν ο χρόνος αυτός είναι επαρκής. Όπως και νά ‘χει, μέχρι την απεξάρτηση και την επίλυση της ενεργειακής κρίσης, η ΕΕ θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια κατάσταση όπου η ακριβή ενέργεια θα γίνει η νέα κανονικότητα και τα μέτρα εξοικονόμησης και αποδοτικότητας δεν θα αποτελούν πλέον επιλογή αλλά απόλυτη ανάγκη.
• Μέχρι στιγμής, έχει επικρατήσει ένας ικανοποιητικός βαθμός αλληλεγγύης εντός της ΕΕ, καθώς τα κράτη μέλη έχουν ενωθεί για να αντιμετωπίσουν έναν κοινό αντίπαλο - τη Ρωσία. Αλλά αυτή η ενότητα παραμένει εύθραυστη.  Αν ο πόλεμος κρατήσει χρόνια, το κοινωνικό κόστος που θα πληρώσει η Ευρώπη θα είναι υψηλό, ιδίως οι φτωχότεροι πολίτες. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα θα πρέπει να κάνουν δύσκολες επιλογές, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών δημοσιονομικών προσαρμογών. Οι τελευταίες, εκ της υπάρχουσας πολιτικής συνθήκης, θα θίξουν τους λαούς και τους πολλούς. 
• Οι δυνατότητες αντίδρασης αυτών είναι στο κοινοβούλιο και στους δρόμους. Τί θα πράξουν; 

Ο Μπιλ κι η Κλιματική Αλλαγή

Ο δισεκατομμυριούχος ηγέτης της τεχνολογικής επανάστασης Bill Gates εδώ και καιρό έχει αναλάβει το ρόλο (και) του δημόσιου διανοούμενου της παγκόσμιας ελίτ. Από την ιστοσελίδα του, ως μανιώδης αναγνώστης, προτείνει βιβλία κατά αυτόν σημαντικά, θέτει ζητήματα γενικότερου ενδιαφέροντος, προτείνει λύσεις κ.λπ.

Ένα πρόσφατο πόνημά του είναι το βιβλίο ‘’ How to Avoid a Climate Disaster: The Solutions We Have and the Breakthroughs We Need’’ (στα ελληνικά: Πώς να αποφύγουμε μια κλιματική καταστροφή: Οι λύσεις πού έχουμε και οι καινοτομίες που χρειαζόμαστε, εκδ. Πατάκης, Μτφρ. Α Καλοκύρης, 2021). Καμιά έκπληξη για όσους τον παρακολουθούν και γνωρίζουν ότι η κλιματική αλλαγή και οι αρνητικές συνέπειές της τού έχουν γίνει έμμονη ιδέα. Ο στόχος του είναι να πάμε απ΄τα  51 δις τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στo μηδέν. Και στο βιβλίο αυτό μας λέει το ‘’πώς’’. [Το οποίο ‘’πώς’’, πέρα από τον τίτλο (όπου εμφανίζεται ακολουθώντας τον κανόνα του τροπικού επιρρήματος για λόγους πωλήσεων στην αμερικανική αγορά), υπάρχει και σε 5  από τα 12 κεφάλαια του βιβλίου (συν εισαγωγή και επίλογο): Κεφ.4: Πώς παίρνουμε ρεύμα, Κεφ.5: Πώς κατασκευάζουμε, Κεφ.6: Πως τρεφόμαστε, Κεφ.7: Πως μετακινούμαστε, Κεφ.8: Πώς δροσιζόμαστε/θερμαινόμαστε]

Στο πρώτο κεφάλαιο (‘’ Γιατί στο μηδέν;’’) λέει τα γνωστά, λίγο πολύ, σε όλους. Καταλήγει σε δυο προτάσεις: προσαρμογή και μετριασμός. Το σχέδιο του για την αποφυγή της κλιματικής καταστροφής συνοψίζεται σε 3 βήματα: 

1. Οι μεγαλύτεροι ρυπαντές (δηλ., οι πλουσιότερες χώρες) πρέπει να φτάσουν σε μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050.
2. Λίγο αργότερα θα ακολουθήσουν οι χώρες μεσαίου εισοδήματος
3. Τέλος θα ακολουθήσει κι ο υπόλοιπος κόσμος

Να ξεκαθαριστεί εδώ ότι με το ‘’μηδέν’’ ο Μπιλ δεν εννοεί μηδενικές εκπομπές CΟ2 αλλά μη αύξηση της συγκέντρωσης του CΟ2 στην ατμόσφαιρα μέχρι το 2050 - οι εκπομπές θα εξισορροπούνται από το CO2 που απορροφάται από την ατμόσφαιρα, είτε με χρήση κατάλληλης τεχνολογίας είτε με τη φύτευση τεράστιων δασών. 

Στο τέλος του κεφαλαίου, ο Μπιλ μάς λέει ότι έχει πολλές ιδέες αλλά κι ότι όλες απαιτούν περπάτημα σε δύσκολο μονοπάτι. Το οποίο ‘’δύσκολο μονοπάτι’’ μας εξηγεί στο 2ο κεφάλαιο (‘’Θα είναι δύσκολο’’). Στο 3ο κεφάλαιο (‘Πέντε ερωτήματα που πρέπει να τίθενται σε κάθε συζήτηση για το κλίμα‘’) παρουσιάζει το πλαίσιο των 5 ερωτήσεων που έχει ο ίδιος διαμοφώσει και χρησιμοποιεί όταν συζητά για την ενέργεια, είτε σε επενδυτικό επίπεδο είτε σε επίπεδο μπάρμπεκιου:

1. Για πόσο από τα 51 δισεκατομμύρια τόνους μιλάμε; Όπου μας λέει πως για ο,τιδήποτε μιλάμε καλό είναι αυτό να το μεταφράζουμε σε εκπομπές CO2 και να υπολογίζουμε το ποσοστό του στα 51 δις. 

2. Για πόσο τσιμέντο μιλάμε; Το τσιμέντο κι ο χάλυβας συνεισφέρουν γύρω στο 10% των συνολικών εκπομπών, οπότε η ερώτηση μπορεί και λειτουργεί ως υπενθύμιση των μεγάλων ρυπαντών

3. Για πόση ισχύ μιλάμε; - Αυτονόητη ερώτηση

4. Πόσο χώρο χρειαζόμαστε; - Επίσης αυτονόητη

5. Και η πιο αυτονόητη: Πόσο κοστίζει;

Στο 4ο κεφάλαιο (‘’Πώς παίρνουμε ρεύμα’’) μιλάει για την την παραγωγή και τη χρήση της ηλεκτρικής ισχύος που συνεισφέρει πάνω από το 1/4ο στις συνολικές εμπομπές (το 27% των 51 δις). Εξετάζει πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από τις εκπομπές άνθρακα στην παραγωγή καιχρήση αυτή και να επιταχύνουμε την υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στο 5ο κεφάλαιο (‘’ Πώς κατασκευάζουμε’’) εξετάζει το 31% των 51 δις., επικεντρώνοντας στην παραγωγή τσιμέντου, η οποία αν ήταν χώρα θα ήταν ο 6ος μεγαλύτερος ρυπαντής στον κόσμο (από δω κι η παραπάνω ερώτηση σχετικά με το τσιμέντο). Το 6ο κεφάλαιο (‘’ Πως τρεφόμαστε’’) αντιπροσωπεύει το 19% και ασχολείται με τη γεωργία και την αποψίλωση των δασών: διερευνά πώς μπορούμε να παράγουμε τρόφιμα πιο αποτελεσματικά, με λιγότερη περιβαλλοντική καταστροφή και λιγότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το 7ο κεφάλαιο (‘’Πως μετακινούμαστε’’) αναλύει τον τρόπο με τον οποίο μεταφέρουμε τους εαυτούς μας και τα αγαθά μας σε όλο τον κόσμο (ο οποίος αποτελεί το 16% των 51 δις) και παρουσιάζει τις σχετικές αντιρρυπαντικές τεχνολογίες . Στο 8ο κεφάλαιο (‘’Πώς δροσιζόμαστε και πώς θερμαινόμαστε’’) μάς μιλάει για το υπόλοιπο 7%, εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο ζεσταινόμαστε και δροσιζόμαστε.

Αν τα πρώτα 8 κεφάλαια ήταν μια επισκόπηση τους πώς ζούμε και τις τόνους CO2 που παράγουμε ζώντας, τα υπόλοιπα 4 έχουν να κάνουν με το ζουμί: πώς θα τα καταφέρουμε;

Στο 9ο κεφάλαιο (‘’Προσαρμογή σε έναν θερμότερο πλανήτη’’) εξετάζονται οι τρόποι προσαρμογής. 4 είναι τα βασικά θέματα γύρω από τα οποία πρέπει να οργανώσουμε την προσαρμογή μας:

1. Αλλαγή στον τρόπο ανάπτυξης των πόλεων – με το μισό του ανθρώπινου πληθυσμού να ζεί σε πόλεις και τα ¾ του παγκόσμιου πλούτου να παράγεται σε αυτές, κάτι πρέπει αν γίνει.
2. Ενίσχυση των φυσικών αμυνών του πλανήτη (δάση, νερά, ωκεανοί)
3. Παραγωγή πόσιμου νερού
4. Δημιουργία (ή Ξεκλείδωμα) νέου χρήματος (ο Μπιλ το συμπυκνώνει άριστα: Πώς το δημόσιο χρήμα θα προσελκύσει ιδιώτες επενδυτές ώστε να στηρίξουν έργα/σχέδια προσαρμογής)

Στο 10ο κεφάλαιο (‘’Γιατί είναι σημαντικές οι κρατικές πολιτικές’’) αναλύει τη σημασία του κράτους και της κυβέρνησης σε όλη αυτή την προσπάθεια (κάτι που δεν είναι αυτονόητο για τους αμερικανούς). Η όλη προσέγγιση μπορεί να διαβαστεί κι ως ευγενική, όχι απόρριψη, αλλά ελαφριά απώθηση της νεοφιλελεύθερης ατζέντας των τελευταίων 40 ετών. Χρησιμοποιεί θετικά παραδείγματα για το πώς οι κυβερνήσεις σχεδίασαν και πραγματοποίησαν περιβαλλοντικές πολιτικές που έσωσαν ζωές και δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει πώς (ξανά!!!) τα κράτη επηρεάζουν τις προσδοκίες της κοινωνίας των πολιτών μέσω του κράτους δικαίου και της πολιτικής. Αυτό που πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν, μας λέει κλείνοντας το μάτι ο Μπιλ, είναι ότι η κυβερνηση και η πολιτική είναι οι κύριοι μοχλοί της καινοτομίας, μέσω των επενδύσεων στην πανεπιστημιακή έρευνα, της χρηματοδότησης της βιομηχανικής έρευνας και ανάπτυξης και της προώθησης της ζήτησης μέσω κινήτρων.

Στο 11ο κεφάλαιο (‘’Ένα σχέδιο για τη μετάβαση στο μηδέν’’) καταστρώνει το χάρτη διάβασης του δύσκολου μονοπατιού:

1. Καινοτομία και ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης
2. Επέκταση της προσφοράς καινοτομίας
3. Στοίχιση έρευνας και ανάπτυξης με τις βασικές μας ανάγκες
4 .Επιτάχυνση της ζήτησης για καινοτομία

Ενώ στο 12ο κεφάλαιο (‘’ Τι μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς’’) καταπιάνεται με την ατομική πρωτοβουλία. Αν και τα περισσότερα που προτείνει για τη συμπεριφορά, τόσο ως πολίτης όσο και ως καταναλωτής, προϋποθέτουν κονομημένο άνθρωπο, σίγουρα πάνω από τον μ.ο., καλό είναι να τά ΄χουμε υπόψη μας. Φυσικά, οι μεμονωμένες δράσεις θα έχουν μικρή μόνο συμβολή στη συνολική μείωση των εκπομπών CO2 που απαιτείται, αλλά είναι σημαντικές σε συμβολικό επίπεδο καθώς στέλνουν ένα ισχυρό μήνυμα τόσο στην κυβέρνηση όσο και στις επιχειρήσεις  και σε άλλους πολίτες, ότι υπάρχουν άνθρωποι που επιθυμούν και υποστηρίζουν σημαντικές αλλαγές. Οι μαθητικές κινητοποιήσεις για το κλίμα και το κίνημα Extinction Rebellion έφεραν ενδιαφερόμενους πολίτες σε επαφή και ήδη πάνω από 1400 τοπικές κυβερνήσεις και περισσότερες από 35 χώρες έχουν αποδεκτεί ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση κλιματικής έκτακτης ανάγκης. Φυσικά, ο Μπιλ δεν έχει καθόλου χρόνο για τέτοια πράγματα. 

Το βιβλίο κλείνει με τον επίλογο (‘’Κλιματική αλλαγή και COVID-19’’) που είναι αφιερωμένο στην άλλη μανία του Μπιλ, στην Παγκόσμια Υγεία και στον Κορώνα και τη σχέση τους με την κλιματική αλλαγή. Ο ιός, φοβάται, ο Μπιλ, θα καθυστερήσει την όλη πορεία και θα δυσκολέψει τα πράγματα και στα δυο θέματα: Παγκόσμια Υγεία & Κλιματική αλλαγή. Ενώ η διακοπή λειτουργίας πολλών τομέων της οικονομίας είχε περιβαλλοντικά οφέλη όσον αφορά εκπομπές και απώλεια βιοποικιλότητας, λίγοι θα υποστήριζαν ότι η κοινωνικοοικονομικό κόστος μπορεί να δικαιολογηθεί.  Ο Μπιλ πιστεύει ότι δεν θα τα παρατήσουμε. Και με στόχευση και δαπάνη σε νέες τεχνολογίες, πολιτικές και δομές αγοράς, μπορούμε να πετύχουμε το Μηδέν στις εκπομπές και το μέγιστο στην Παγκόσμια Υγεία.

Το βιβλίο είναι καλογραμμένο και τεκμηριωμένο (η σαφήνεια ‘’υπερχειλίζει’’) και δίνει ένα συνοπτικό περίγραμμα των υπαρχουσών και νέων τενολογιών. Οι τεχνόκαυλοι θα το λατρέψουν. Από την άλλη, δεν λέει κουβέντα για το βασικό ζήτημα: τον καταναλωτικό καπιταλισμό και τις περιβαλλοντικές του επιπτώσεις. Δεν κάνει ούτε μια αναφορά στην παγκόσμια και εθνική διαρθρωτική ανισότητα και τη συγκέντρωση εξουσίας και πλούτου. Στην ουσία υποστηρίζει τη χρήση των σημερινών συστημάτων διακυβέρνησης με μερικές τροποποιήσεις, έτσι ώστε να ενθαρρυθεί η κοινωνία να περπατήσει στο δύσκολο μονοπάτι της απανθρακοποίησης. Θέλει να δείξει στο αναγνωστικό κοινό του την κλίμακα του προβλήματος και, κυρίως, να το καθησυχάσει: λύσεις υπάρχουν ή θα υπάρξουν σύντομα και θα βοηθήσουν να αποφευχθούν τα χειρότερα της κλιματικής αλλαγής.

Ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί ως ένα τεχνοφιλικό όνειρο για το πώς να φτιάξεις έναν καλύτερο κόσμο χωρίς κοινωνική επανάσταση

Ποιο ήταν το μεγαλύτερο λάθος στην ανθρώπινη ιστορία; Ποιό είναι το επόμενο;

1.Το να αρνηθείς να εκδόσεις τον Χάρι Πότερ της JK Rowling

2.Το να χάσεις ένα χαρτοφυλάκιο με Bitcoins

3.Το να μην αγοράσεις την Google για 1 εκατ. δολάρια

4.Το να μην πυροβολήσεις τον Χίτλερ

5.Η πώληση 610.000 μετοχών αντί για μία

6.Το να εξαγριώσεις τον Τζένγκις Χαν

7.Η παραγγελία τρένων που ήταν πολύ μεγάλα

8.Το ορθογραφικό λάθος σε όνομα εταιρίας

9.Ο τετρααιθυλικός μόλυβδος

10.Το κάψιμο της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας

Αυτά είναι τα 10 μεγαλύτερα λάθη της ανθρωπότητας σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα  Independent (βλ. εδώ για λεπτομέρειες) και ο/η καθένας/καθεμία μπορεί να διαλέξει ανάλογα με το γούστο του/της.

Αν ψάξεις όμως για τη γνώμη πιο σοβαρών συγγραφέων θα ''σοκαριστείς'' διαβάζοντας  ότι το μεγαλύτερο δεν ήταν ούτε ο μη πυροβολισμός προς τον Χίτλερ, ούτε η αδιαφορία έκδοσης του Χάρι Πότερ, ούτε ο τετρααιθυλικός μόλυβδος. Γιατί, σύμφωνα με τον Jared Diamond JD), το μεγαλύτερο λάθος τστην ιστορία του είδους ήταν η ανακάλυψη και υιοθέτηση της γεωργίας.  

Η γνώμη του JD δεν είναι καινούργια. Έχουν περάσει πάνω από 35 χρόνια από τότε που τη διατύπωσε στο άρθρο του με τίτλο ''The Worst Mistake in the History of the Human Race''.

Άραγε είχε κάποιο δίκιο ο JD ή έλεγε μπούρδες; Αξίζει την προσπάθεια ένα τεστ. To όλο θέμα έχει ως εξής:

Οι άνθρωποι οι έμφρονες κατοικούμε τον πλανήτη ενώ και 300.000 χρόνια και κατά το 97% του χρόνου αυτού ζούσαμε, όπως και πολλοί άλλοι θηρευτές, οργανωμένοι σε μικρές ομάδες και εντός των ορίων των τοπικών οικοσυστημάτων. Σε κάποια στιγμή, ο πλανήτης αλλάζει εποχή και από την πλειστόκαινο (2,6 εκατομ -12.000 χρόνια πριν(ΧΠ)) εισέρχεται στην ολόκαινο περίοδο. Μαμούθ και άλλα μαστόδοντα, οι μακροκέρατοι βίσωνες, οι σμιλόδοντες, διάφορα μεγαθήρια και άλλα ‘’περίεργα’’ δημιουργήματα του Θεού, εξαφανίστηκαν μαζί με την πλειστόκαινο, ενώ άλλα δημιουργήματα όπως τα κωνοφόρα δέντρα, τα βρύα, τα έντομα, τα μαλάκια, πολλά πουλιά και  πολλά θηλαστικά μαζί με τα έμφρονα, επέζησαν στην ολόκαινο εποχή.

Με κλιματική σταθερότητα χωρίς προηγούμενο και σταθερά υψηλές θερμοκρασίες, η γη έδωσε στον άνθρωπο αρκετούς καρπούς και σε πολλά μέρη του κόσμου, οι μικρές ομάδες άρχισαν να εξαρτώνται εξίσου από τους καρπούς όσο και από το κυνήγι. Σε μερικές χιλιάδες χρόνια η εξάρτηση από τους καρπούς μεγαλώσε τόσο πολύ, που  συστηματοποιήθηκε (η γένεση της γεωργίας) και οδήγησε στα πρώτα κράτη. Στην ανθρώπινη ιστορία φαντάζει ως η σημαντικότερη στιγμή της, ως το μεγαλύτερο βήμα της προς μια καλύτερη ζωή, μπορεί όμως να είναι και η μεγαλύτερη γκάφας της, μια καταστροφή από την οποία δεν έχουμε ακόμη συνέλθει. Με τη γεωργία ήρθε η μεγάλη κοινωνική και σεξουαλική ανισότητα, η ασθένεια και ο δεσποτισμός, που αποτελούν τις κατάρες της ύπαρξής μας.

Η αναθεωρητική αυτή άποψη δεν φαίνεται να στέκει καλά. Κι όλοι μαθαίνουμε ότι η γεωργία ήταν το σημείο εκκίνησης του πολιτισμού και της ‘’εύκολης’’ ζωής που απολαμβάνουμε τώρα. Δεν υπάρχουν και πολλοί που να ‘’νοσταλγούν’’ και να οραματίζονται μια ζωή κυνηγού/τροφοσυλλέκτη. Και, θα υποστηρίξουν οι πιο ένθερμοι οπαδοί της γεωργίας, χωρίς αυτήν, δεν θα υπήρχαν ο Παρθενώνας, η ‘’Ιλιάδα’’, η ‘’Λειτουργία σε σι ελάσσονα’’ του Μπαχ, η ‘’Δίκη’’ του Κάφκα και πάει λέγοντας. 

Οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι άρχισαν να καλλιεργούν τη γη παραμένουν αδιευκρίνιστοι, αλλά οι δραματικές αλλαγές στο κλίμα του πλανήτη κατά τη διάρκεια της τελευταίας εποχής των παγετώνων - από περίπου 20.000 ΧΠ  έως 11.600 ΧΠ - φαίνεται ότι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην έναρξή της.

Η γεωργία oδήγησε στην εξημέρωση των σημερινών κύριων καλλιεργειών τροφίμων, όπως το σιτάρι, το ρύζι, το κριθάρι, το κεχρί και ο αραβόσιτος, τα όσπρια κι η γλυκοπατάτα και στη εξημέρωση ζώων, όπως τα πρόβατα, τα βοοειδή, οι κατσίκες, οι χοίροι κι οι κότες. Επίσης, αύξησε δραματικά τον ανθρώπινο πλυηθυσμό του πλανήτη. Αλλά, κατά τη διαδικασία αυτή το περιβάλλον μεταμορφώθηκε δραματικά. Αυτό που ξεκίνησε ως μέτρια εκχέρσωση έδωσε τη θέση του σε χωράφια, δάση κόπηκαν σε μαζική κλίμαμα και τεράστιες εκτάσεις γης  μετατράπηκαν σε καλλιέργειες και βοσκότοπους.

Στα περισσότερα μέρη η υγεία των πρώτων αγροτών ήταν πολύ χειρότερη από εκείνη των προγόνων τους κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, λόγω του στενότερου φάσματος των τροφίμων που κατανάλωναν παράλληλα με τις διαδεδομένες διατροφικές ελλείψεις. Την εποχή που ήμαστε κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες, ο ανθρώπινος πληθυσμός ήταν 8 εκετομμύρια ενώ τώρα προσεγγίζει τα 8 δισεκατομμύρια, ακριβώς χιλιαπλάσιος. Οι πρόγονοί μας ζούσαν σε ομάδες 60-80 ατόμων ενώ σήμερα υπάρχουν σχεδόν 50 μεγαπόλεις  (>10 εκατομμύρια κατοίκους) με τη Γκουανγκτζόου στην Κίνα να έχει πληθυσμό 6,5 φορές περισσότερο από την Ελλαδίτσα. 

Σήμερα, περίπου το 75% των μολυσματικών ασθενειών που προσβάλλουν τον άνθρωπο είναι ζωονόσοι, δηλαδή ασθένειες που προέρχονται από οικόσιτα ζώα ή ασθένειες που ο άνθρωπος μοιράζεται με αυτά. Παραδείγματα: η γρίπη, το κοινό κρυολόγημα, διάφορα παράσιτα όπως οι ταινίες και εξαιρετικά μολυσματικές ασθένειες που αποδεκάτισαν εκατομμύρια ανθρώπους στο παρελθόν, όπως η βουβωνική πανώλη, η φυματίωση, ο τύφος και η ιλαρά.

Ανησυχώντας για τη κατάσταση αυτή, ο Θεός διέταξε τη φυσική επιλογή να διαμορφώσει το γονιδίωμα των πρώτων αγροτών, ώστε αυτοί να αναπτύξουν ανοσία. Αλλά μαζί με την ανοσία, η αλλαγή αυτή του γονιδιώματος έφερε προβλήματα.Και οι γενετιστές υποστηρίζουν ότι το 85% των γονιδιακών παραλλαγών που προκαλούν ασθένειες στους σύγχρονους πληθυσμούς προέκυψε παράλληλα με την άνοδο και την εξάπλωση της γεωργίας.

Ακόμη, η ομαδική διαβίωση σε πυκνοκατοικημένα χωριά και πόλεις δημιούργησε για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία ιδιωτικούς χώρους διαβίωσης, όπου οι άνθρωποι δεν μοιράζονταν πλέον την τροφή ή τα υπάρχοντά τους με την κοινότητά τους. Κι αυτό ήταν μάλλον το μεγαλύτερο πρόβλημα, αφού οι αλλαγές αυτές διαμόρφωσαν δραματικά τη στάση των ανθρώπων απέναντι στα υλικά αγαθά και τον πλούτο. Τα αντικείμενα κύρους έγιναν περιζήτητα ως σύμβολα εξουσίας. Μας προέκυψαν βασιλείς και βασίλισσες κι άλλα ''λάφυρα'' αυτού του τύπου. Και μαζί με τους μεγαλύτερους πληθυσμούς ήρθε η αυξανόμενη κοινωνική και οικονομική πολυπλοκότητα και ανισότητα και, φυσικά, η αύξηση των πολεμικών συγκρούσεων.

Και καθώς ο/η καθένας/καθεμιά μας σκεφτόμαστε τα υπέρ και τα κατά της γεωργίας, καλό είναι να έχουμε υπόψη μια, όχι εκ των υστέρων διαπίστωση όπως τoυ JD, αλλά την προειδοποίηση ενός μεγάλου σοφού για το επόμενο μεγάλο λάθος μας, το οποίο, αν και δηλώνεται ως επίτευγμα, μπορεί να είναι το τελευταιο μας.