Από την ιστορία φαίνεται ότι οι επιστημονικοτεχνολογικές καινοτομίες, όταν φτάνουν στα χέρια των χρηστών, αποκτούν ιδιαίτερες, μυστικές σχεδόν, δυνάμεις. Το βιώνουμε καθημερινά με τα δεκάδες προϊόντα που μας κατακλύζουν κι ειδικά με τα προϊόντα της ιντερνετικής και επικοινωνιακής/πληροφορικής τεχνολογίας.
Παλιότερα, όταν οι άνθρωποι κατασκεύασαν τα πρώτα ψυγεία και τους πρώτους καταψύκτες και έφεραν την ‘’επανάσταση της διατήρησης των τροφίμων’’ (καθόλου αυτονόητη), οι πόρτες τους κλείναν με μάνταλα. Αποτέλεσμα: πολλά παιδιά που έπαιζαν κρυφτό παγιδεύονταν και πνίγονταν σε εγκαταλελειμμένα ψυγεία και καταψύκτες. Και μόνο μετά την κατακραυγή των μέσων ενημέρωσης οι μηχανικοί παρακινήθηκαν να τοποθετήσουν μαγνήτες. Το παιχνίδι των αντιβιοτικών είναι ακόμη πιο ύπουλο, αφού η υπερκατανάλωση τους καλλιέργησε επικίνδυνα νέα και ανθεκτικά βακτηριακά στελέχη που απειλούν τη ζωή των ασθενών. Ακόμη κι η πιο σημαντική καινοτομία του αιώνα σύμφωνα με τον Vaclav Smil (Πώς λειτουργεί πραγματικά ο κόσμος), η βιομηχανική παρασκευή της αμμωνίας (Haber–Bosch process) που είναι η βασική ένωση για την παρασκευή όλων των συνθετικών αζωτούχων λιπασμάτων και έκανε/κάνει δυνατή την διατροφή των ανθρώπων και την αύξηση του πληθυσμού (για την τελευταία βλ.εδώ), εφευρέθηκε από τους ίδιους επιστήμονες και μηχανικούς που στα αμέσως επόμενα χρόνια κατασκεύασαν τα δηλητηριώδη αέρια του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου. Και δεν μού έγινε ποτέ σαφές, για ποιο από τα 2 επίτευγματα η ανθρωπότητα στη συνέχεια τους βράβευσε με Νόμπελ. Το διαδίκτυο εκδημοκράτησε/διευκόλυνε την πληροφόρηση, την επικοινωνία και τις ανθρώπινες σχέσεις αλλά από την άλλη επέτρεψε την εύκολη παρακολούθηση, διευκόλυνε το έγκλημα, μετάλλαξε τις ανθρώπινες σχέσεις (τραυματικά ενίοτε) και απειλεί με ριζική απώλεια της ιδιωτικής ζωής.
Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα κι αυτό απασχόλησε επιστήμονες και φιλόσοφος κι ο χημικός και φιλόσοφος David Collingridge διατύπωσε το λεγόμενο ‘’δίλημμα Collingridge’’: όταν μια τεχνολογία είναι νέα, η κατεύθυνση της ανάπτυξης της μπορεί ακόμη να επηρεαστεί. Στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης, ωστόσο, δεν μπορούμε ακόμη να γνωρίζουμε τις μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες: απλώς δεν έχουν ακόμη λάβει χώρα-ή δεν θεωρούνται ακόμη προβληματικές. Αντίθετα, όταν αυτή η τεχνολογία έχει ωριμάσει, οι αρνητικές συνέπειές της έχουν υλοποιηθεί. Μέχρι τότε, ωστόσο, η αλλαγή της τεχνολογίας είναι εξαιρετικά δύσκολη και δαπανηρή: τα πρότυπα έχουν ήδη καθοριστεί, τα εργοστάσια και οι γραμμές εφοδιασμού έχουν δημιουργηθεί, οι εργαζόμενοι έχουν προσληφθεί και εκπαιδευτεί και οι αγορές έχουν αναπτυχθεί. Οι χρήστες μπορεί να έχουν οικοδομήσει την καθημερινή τους ζωή γύρω από τη νέα τεχνολογία, και μπορεί να κερδίζουν τα προς το ζην στα εργοστάσια που παράγουν την τεχνολογία, για παράδειγμα.
Έτσι και με την ηρωίνη (1874, Charles Romley Alder Wright). Χαιρετίστηκε ως θαυματουργό φάρμακο και έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους ιατρούς. Γρήγορα έγιναν γνωστές οι επιβλαβείς επιδράσεις του φαρμάκου. Παρόλο που οι περισσότεροι γιατροί σταμάτησαν να τη συνταγογραφούν και προειδοποίησαν για τις συνέπειες, οι δυνάμεις της αφοράς είχαν πιάσει δουλειά. Από το 1925 έως το 1931, ως αποτέλεσμα των αυστηρών κανονισμών, η παραγωγή και η εκμετάλλευση ηρωίνης παρουσίασαν σημαντική μείωση, αλλά μετά το 1931 και οι επίγειες αγοραίες δυνάμεις αντικαταστάθηκαν από τις δίδυμες τους υπόγειες δυνάμεις. Ο υπόκοσμος άκουσε την αγορά που κραύγαζε για ηρωίνη και άρχισε την παράνομη παραγωγή και διακίνηση. Ένα μέτρο της κατάστασης μας δίνει το γεγονός ότι από 1970 έως σήμερα, η ποσότητα της κατασχεθείσας ηρωίνης έχει 10πλασιαστεί. Από τους 1.000 περίπου τόνους που ήταν η παγκόσμια παραγωγή οπίου το 1980, το 2006 άγγιξε τους 9.000 τόνους, παρουσίασε μια σχετική κάμψη στη συνέχεια, ενώ σήμερα βρίσκεται στούς 7.500 τόνους με το Αφγανιστάν να καλύπτει το 85% του συνόλου και τους Ταλιμπάν να μελετούν νέες τεχνικές για περαιτέρω αύξηση. O συνολικός κύκλος εργασιών εκτιμάτε στα 120 δις δολάρια.
Με ονοματολογία που διατρέχει όλη σχεδόν την ανθρώπινη φαντασία (Πρέζα, Χιόνι, Πούδρα, Χιονάτη, Νυφίτσα, Σφαλιάρα, Άλογο, Ήτα, Πίσσα, Ζάχαρη, Σκουπίδι, Σαβούρα, Πατσαβούρα, Λάσπη, Δράκος, Ντόπα, Άσπρη, Ασπρούλα, Διαμάντι, Αρρωστιάρα, Μυρμηγκιάρα, Μαυραετός, Αστέρι, Λευκή Κινέζα, Ελένη και Κρυστάλλω, πιθανώς κι άλλα που χάνω), ρομαντικοποίηθηκε από την ροκ κουλτούρα (ειδικά στα 1970s και στα 1990s) και μας έδωσε μερικά από τα αριστουργήματα αυτής της μουσικής (I'm Waiting for the Man, Heroin & Sister Ray-VU, Dead Flowers & Brown Sugar-RS, The Needle And The Damage Done & Tonight's the Night-Neil Young). Διάσημα θύματά της (μένοντας μόνο στη ροκ μουσική): Jim Morrison, Janice Joplin, John Belushi, Kurt Cobain και αμέτρητοι λιγότερο γνωστοί.
Είναι η τεχνολογική καινοτομία που έβαλε τον Lou Reed να γράψει τον τρομερό στίχο:
And I feel just like Jesus' son
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου