Γιατί η ποίηση έχει (ή δεν έχει) νόημα (40): Για την ιδιωτικοποίηση της ποίησης (4)

Marc Pietrzykowski (μτφρ. Crying Wolf)
(συνέχεια από το προηγούμενο)

Η ιδέα του κανόνα είναι ένα είδος αξιοκρατικού μοντέλου το οποίο υποκρύπτει ένα μονοπωλιακό μοντέλο. Παρά τον πειστικό ισχυρισμό του Έλιοτ ότι «η υπάρχουσα τάξη ολοκληρώνεται πριν φθάσει το έργο. [Kαι ότι] για να διατηρηθεί η τάξη μετά την έλευση της καινοτομίας, η όλη υπάρχουσα τάξη πρέπει, έστω κατά τι, να τροποποιηθεί», στην πραγματικότητα η υπάρχουσα τάξη δεν ολοκληρώνεται ποτέ.



Στη θέση της ολοκλήρωσης έχουμε ένα σύνολο περιγραφών της αξίας που ανταγωνίζονται για κυριαρχία επιμένοντας ότι η δική τους μορφή των πραγμάτων είναι η πιο αντικειμενική ή η πιο ρεαλιστική ή, τέλος πάντων, η πιο συστηματοποιημένη. Φυσικά, η κατάσταση αυτή δεν μας απαλλάσσει από την ανάγκη υιοθέτησης κριτικών προτύπων. Aντίθετα, απαιτεί από εμάς να αναπροσαρμόσουμε τα πρότυπα αυτά στα ρητορικά πλαίσια του ποιήματος και στη συνέχεια να προσπαθήσουμε να εκφέρουμε βαρύνουσα κρίση.

Όποτε κάποιος αρχίζει να γκρινιάζει για την έκπτωση των κριτικών προτύπων ή κάποιος άλλος να φωνάζει ότι η έννοια των κριτικών προτύπων είναι απόλυτα αυθαίρετη, αυτό που λέει στην ουσία είναι: πιστεύω ότι η ιδεολογία μου και το σύνολο των αισθητικών αρχών που πηγάζουν απ’ αυτή απειλούνται.

Κι αυτό μας φέρνει στη τελευταία δυσκολία που έχει το Μοντέλο της Ορθολογικής Επιλογής και η εφαρμογή του στη σύγχρονη ποίηση: η ιδιωτικοποίηση τείνει να απομονώνει τις κατώτερες τάξεις από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων που σχεδιάστηκε από μια ομάδα ελίτ και ενθαρρύνει την παθητικότητά τους δίδοντάς τες κάποιον ρόλο σε μια προκαθορισμένη και ορθολογικά επαληθεύσιμη τάξη πραγμάτων.Σε ένα τέτοιο μοντέλο, ο διάλογος γίνεται μεταξύ ποιητών που συνθέτουν περιγραφές του εαυτού και τις υποβάλλουν για έγκριση στην ελίτ τάξη, περιγραφές που παίρνουν τη μορφή ποιήματος για να  κολακεύσουν αυτήν την τάξη και να παραχωρήσει μια θέση στο τραπέζι.

Ποιήματα που δεν βασίζονται σ’ αυτό το μοντέλο, δηλαδή ποιήματα που κεντρικός τους στόχος είναι ο ποιητικά φτιαγμένος διάλογος με τον ευρύτερο κόσμο (του οποίου ένα μικρό μέρος είναι ο σύγχρονος ποιητικός κόσμος), δεν έχουν καμιά τύχη σε κανένα από τους δυο κόσμους, ευρύτερο και μικρότερο. Ένας τέτοιος διάλογος, την ελίτ δεν την ενδιαφέρει. Και οι ποιητές δεν τον εμπιστεύονται.

(συνεχίζεται)