Η ζωή και ο θάνατος του έντυπου βιβλίου

Αν και οι λέξεις στις οποίες έγραψε ο Όμηρος και όλοι οι άλλοι στα αρχαία χρόνια δεν άλλαξαν, το όχημα που τις μετέφερε άλλαξε δραματικά μέσα στις λίγες χιλάδες χρόνια που μεσολάβησαν.

Από τη πέτρα των πρωτόγονων, το όχημα έγινε πινακίδα απόάργιλο, ξύλο, μέταλλο, πάπυρος, περγαμηνή. Παράλληλα εξελίσσονταν και το εργαλείο της γραφής για να φτάσουμε με το πέρασμα των αιώνων στον Γουτεμβέργιο (15^ος μΧ αιώνας) και ο homo sapiens να γίνει homo typographicus και να παραμείνει τέτοιος για μισή περίπου χιλιετία.

Είδος πολυτελείας για αιώνες, έγινε προσιτό στις μάζες μέσα στον 20^ο αιώνα και σήμερα υπάρχει σχεδόν σε κάθε σπίτι – του δυτικού τουλάχιστον κόσμου.

Στο τελευταίο τέταρτο του 20^ου αιώνα ξεκίνησε μια άλλη κατάσταση: η ψηφιακή μετάβαση. Δηλ., η κατάσταση κατά την οποία οι σημαντικότερες επαγγελματικές και ακαδημαϊκές πληροφορίες (αλλά και οι πληροφορίες που αφορούν στην καθημερινότητα, ατομική και συλλογική) διατίθενται σε ψηφιακή και όχι έντυπη μορφή.

Την κατάσταση αυτή τη ζούμε ακόμη και την παρατηρούμε καθώς εξελισσόμαστε σε homo zapiens, homo mobilus και homo tabletis (το είδος που κινείται εντός του τηλεοπτικού τοπίου και σκέφτεται μέσα από τις τηλεοπτικές αναλύσεις, μαθαίνει την αξία της γραφής μέσα από τα μηνύματα του κινητού και διαλέγει να βρίσκεται στην απομόνωση προτιμώντας τη επιλεγμένη επικοινωνία και την ανάγνωση μέσα από tablets, ebooks και τα παρόμοια).

Στα πλαίσια αυτά, πολλοί αναρωτιούνται ποιό θα ειναι το μέλλον του έντυπου βιβλίου, ενός αντικειμένου που λατρεύτηκε και δοξολογήθηκε  (ορισμένες φορές στα όρια του γελοίου), έγινε φετίχ και σήμα κατατεθέν για μια μερίδα («πνευματικών», ως επί το πλείστον) ανθρώπων.

Οι απόψεις ποικίλουν: από το «τα βιβλία δεν θα πεθάνουν ποτέ» ή «ότι θα ζήσουν για 500 ακόμη χρόνια» (μάλλον τεκμηριωμένες με επιχειρήματα του τύπου «γιατί έτσι γουστάρω), σε πιο ζυγισμένες που βλέπουν  επιβίωση ορισμένων βιβλίων που έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με την εκάστοτε κουλτούρα «εδώ κι εδώ» έως και αυτές που, πιο διασκεδαστικά, μιλούν για τη λογοτεχνία-λουκάνικο.

 

Όπως και να ‘χει, τα δεδομένα και οι προβλέψεις (τα στοιχεία από τον Economist) για το μερίδιο της αγοράς δείχνουν σύντομη εξαφάνιση του έντυπου βιβλίου στις αγγλοσαξονικές χώρες και μάλλον μεσοπρόθεσμη επιβίωση στις υπόλοιπες.