Γιατί η ποίηση έχει (ή δεν έχει) νόημα (66): Η ΕΛΛΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ κι ο ΥΠΕΡΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΥΦΤΟΣ

‘’Ποτέ δε συχάθηκα την ατμόσφαιρα της πολιτικής τόσο πολύ. Ό,τι βλέπω στις εφημερίδες, ανακοινώσεις επισήμων, κύρια άρθρα, ρητορική, τερτίπια, πονηριές, πολεμική, λογομαχίες, συμβούλια, ελευθερόφρονες, φιλελεύθεροι, ελευθερόφιλοι και φρενοελεύθεροι, δημοκράτες και αριστοκράτες, κομμουνιστές, μοναρχιστές, όλα μ’ αηδιάζουν’’ (‘’Γράμματα προς τη Ραχήλ’’, 02/08/1923).

Θα έλεγα ότι καμμιά από τις φιλοσοφίες/ιδεολογίες που αναφέρει ο Παλαμάς δεν έχει στην ουσία εκλείψει έως σήμερα - και θα μπορούσε κανείς να επεκτείνει τους φιλελεύθερους στους ανύπαρκτους το 1923 νεοφιλελεύθερους και τους πιο πρόσφατους σοσιαλ-φιλελεύθερους όπως και να προσθέσει τους ακόμη πιο πρόσφατους δικαιωματιστές.

Αυτή η  αίσθηση αηδίας που προξενούν όλοι αυτοί στον μέσο ‘’συνειδητοποιημένο’’ πνευματικό άνθρωπο και ακόμη περισσότερο σ' έναν ποιητή (ή σε μια ποιήτρια, οι οποίες, παρεμπιπτόντως, είναι ριγμένες στην ανθολογία που είναι ανδροκεντρική – ένας ή μια θεωρητικός των Σπουδών Φύλου θα μιλούσε για φαλλοκεντρική. και θα είχε ενδιαφέρον το τί έχει να πεί ο ανθολόγος για αυτήν την ανισομέρεια. Π.χ. το ‘’Οικογενειακό συμβούλιο’’ από το ‘’Σόι’’ της Τζ. Μαστοράκη θα μπορούσε να υπάρχει στο μέρος / θέμα ‘’ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ’’).

Τέλος πάντων, ως εκλεκτικός νιτσεϊστής ο Παλαμάς έχει ως βασικό εργαλείο της φιλοσοφικής του ποίησης το σφυρί. Το οποίο, της πιο πρόσφατης φαγάνας εξαιρουμένης, και γνωστότερο στην πιο αρχέγονη του μορφή ως βαριοπούλα (ή βαριά), είναι το βασικό εργαλείο του γκρεμίσματος. Όταν έπλασε τον Γύφτο (1899-1906), οι μάζες δεν είχαν περάσει ακόμη στο προσκήνιο της ιστορίας κι ούτε ενσάρκωναν το προοδευτικό ιδεώδες και ο ποιητής αναζητούσε τη σωτηρία όχι απλώς ‘’από τα άνω’’ αλλά ‘’από τα υπεράνω’’. Όχι από μια μειοψηφία αλλά από Έναν Επαναστάτη.

Λίγο αργότερα, ο Γύφτος ακούγεται στα ‘’ ΣΑΤΙΡΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΑ’’ με το προστακτικό ‘’Γκρεμίστε’’, όπου καλεί τον ελληνικό λαό:  να κάνει τα εξής

 ‘’Τα παλάτια. Κι αυτά; – Και τι με τούτο;
Κάμπους για τέντες θέλουμε· γκρεμίστε. 
Στα πάντα ας πέσει εδώ μπαλντάς ή κνούτο.

 Τις εκκλησιές; – Μην τρέμετε· γκρεμίστε.
Για τους ναούς της Επιστήμης τόπο! –
Κι αυτά τα ωραία τ’ αγάλματα; –Γκρεμίστε,

κι αναθέματα – μη σας κάνει κόπο!
σωριάστε από τις πέτρες τους. Γκρεμίστε.
Το περιβόλι; – Για τον ξυλοκόπο. –

 Τα μνήματα, ιερά. –Κι αυτά συντρίμμια.
Ρούγα πλατιά. Από πάνω τους πατήστε
προς της μεγάλης θάλασσας τ’ ασήμια,

 προς τα σμαράγδια του βουνού. Γκρεμίστε.’’

 Να σημειωθεί εδώ ότι η αριστερά προσπάθησε να οικειοποιηθεί τον Παλαμά, παρασυρμένη από την ‘’αθεοφοβία’΄αυτού του ποιητή που έγραψε και ποίημα με τίτλο ‘’Το τραγούδι του εργάτη’’ που μπορεί να διαβαστεί και ως ‘’Ελαφριά Μπαλάντα για την Εργασιακή Θεωρία της Αξίας’’:

‘’Εμείς οι εργάτες είμαστε που με τον ιδρώτα μας,
ποτίζουμε τη γη για να γεννά
καρπούς, λουλούδια, τα αγαθά του κόσμου ολόγυρά μας^.
φτωχή αλουλούδιαστη, άκαρπη μονάχα η αργατιά.
Εμείς οι εργάτες είμαστε που με τον ιδρώτα μας,
Ζυμώνουμε του κόσμου το ψωμί.
Πιο δυνατά από τα σπαθιά τα χέρια τα δικά μας,
που μ’ όλο το αλυσόδεμα κι τούτ’ η γη πλουτεί.
Στου κόσμου τους θησαυριστές, το βιός σου, εργάτη, οι νόμοι
στο τρώνε αδικητές χωρίς ντροπή.
Αγκαλιαστείτε αδέρφια, ορθοί, με μια καρδιά, μια γνώμη.
Δικαιοσύνη βρόντηξε κι λάμψε προκοπή’’

και μίλησε για έναν ‘’ποιητή του λαού’’ ( ο ίδιος ΓΓ του Κόμματος, Ν Ζαχαριάδης).

Πράγμα που φοβήθηκαν και μεγάλοι μαέστροι της ελληνικής φιλολογίας – ο Καραντώνης μίλησε για ξεκάθαρα κομμουνιστικό ποίημα (Νέα Εστία, 15/02/1930). Και για να ξεκαθαρίσει τα πράγματα, ένας από τους  μεταφυσικούς της δεξιάς (Κ Τσάτσος), μίλησε για το σύμβολο του γύφτου, ως μια έκφραση διχασμού της προσωπικότητας του ποιητή, που είναι παράλληλα γκρεμιστής και χτίστης, αρνητής και αποδέκτης, άθεος και πιστός.  Δηλαδή: Μη γίνει και μια μαλακία λόγω των ποιητών και τρέχουμε να ξεμπερδέψουμε. 

Φυσικά ο Παλαμάς δεν ήταν σοσιαλιστής και χέστηκε πάνω του από την ορμή του ρώσικου προλεταριάτου. Η  ποιητική του ιδιοφυΐα, εγκλωβισμένη στα αστικά πρότυπα και εμποτισμένη με έναν  έμφυτο αριστοκρατισμό, δεν μπόρεσε να δει με πραγματική συμπάθεια το μεγαλείο και τη μηδαμινότητα των μαζών. Πάντως, διαπνεόταν από γνήσια αγάπη για την πατρίδα.

Εμπνεόμενος από τον δάσκαλο του Παλαμά, ο ανθολόγος, οραματίζεται (κατά δήλωσή του), ένα γκρέμισμα της ασχήμιας. Τί να πώ; Κι εγώ μαζί του. Αν και φοβάμαι ότι θα φάμε πολύ ξύλο κατά το γκρέμισμα.

(Δεν μπορώ να μην αναφέρω τα λόγια του Παλαμά για τον μεταφυσικό της Δεξιάς Κ Τσάτσο, αφού υποδεικνυουν τη γενικότερη ποιότητα της ντόπιας άρχουσας τάξης:

‘’Τον καημένο τον Τσάτσο τον πήραν τώρα στρατιώτη στα γυμνάσια. Επρόκειτο νάμπη στο νοσοκομείο για να απαλλαγή […] Το γραφείο πού είταν απεσπασμένος – η γαλλική αποστολή – έκλεισε. Έπρεπε να πάη στον στρατώνα του. Κι’ αυτού τον ανταριάζουν. Γυμνάσια. Θαλαμοφύλακας. Ζωύφια. Είχε την αφέλεια να βγάλη και βιβλίο να διαβάση. Τον ψοφήσανε στην κοροϊδία. Υπομένει. Κουραμπιές επί τέλους. Και του χειρότερου είδους. Δεν το είδε το μέτωπο….’’

Ως γνωστό, στη συνέχεια, ο Τσάτσος δίδαξε φιλοσοφία και επιστήμη του Δικαίου στο πανεπιστήμιο, συνομίλησε με τον γαμπρό του Σεφέρη για την ποίηση, πολιτεύτηκε με την ΕΡΕ και τελείωσε την καριέρα του ως κορυφαίος πολίτης της χώρας (1975-1980). Και δεν αποκλείεται ο γνωστός όρος ‘’τσάτσος’’ να βαστάει από αυτόν και να μην είναι απλά το αρσενικό ομόλογο της τσατσάς.)