Λογοτεχνικός Δαρβινισμός (82): «Χωρίς Ψυχρό Πόλεμο, ποιό το νόημα του να είσαι Αμερικανός;» Λαγός Άνγκστρομ (Tζον Άπτνταϊκ, «Λαγός σε Ανάπαυση»)

Όπως και το βιβλίο της Frances Stonor Saunders, The Cultural Cold War: The CIA and the World of Arts and Letters, βασίστηκε σε ένα άρθρο της στον Ιndependent, έτσι κι αυτό του Joel Whitney, Finks: How the CIA Tricked the World's Best Writers, βασίστηκε σε ένα άρθρο του στο Salon: Exclusive: The Paris Review, the Cold War and the CIA. O JW ξαναπιάνει το ίδιο θέμα αλλά δεν μας λέει και τίποτε καινούργιο. 

Κατ΄αυτόν, η CIA φόρεσε διάφορα προσωπεία και πλησίασε νεαρούς συγγραφείς σε όλο τον κόσμο, από την Κολομβία έως την Ουγκάντα και την Ινδία, με στόχο την επιρροή του κοινού και την αποδυνάμωση/ενδυνάμωση του όποιου φιλοκομμουνισμού/αντικομμουνισμού. Tα περισσότερα στοιχεία που δίνει είναι γνωστά (δίνει και κάποια επιπλέον) και ορισμένες φορές φαίνεται να παρασύρεται από τα γεγονότα και να ερμηνεύει κατά βούληση όταν δεν υπερβάλλει. Τα του περιβόητου Paris Review είναι γνωστά και τραγουδισμένα (βλέπε The fiction of the state: The Paris Review and the invisible world of American letters του Richard Cummings). Το περιοδικό ήταν ένα (και είναι) εξαιρετικό εργαλείο κι όλοι οι συγγραφείς έτρεχαν (και τρέχουν) να πουν το «ποιηματάκι» τους στην περίφημη σειρά «The Art of Fiction».

Ο JW δίνει με λεπτομέρειες τη μέθοδο της Υπηρεσίας στην κατασκευή «ακούσιων» προπαγανδιστών των δυτικών αξιών (ψάχνω εναγωνίως να βρώ τα σχετικά κείμενα των συγγραφέων από την Ουγκάντα). Υπενθυμίζει ότι στόχος του λογοτεχνικού επιτελείου της CIA ήταν η μη-κομμουνιστική αριστερά (οι συντηρητικοί συγγραφείς θεωρούνταν δεδομένοι). Έτσι μαθαίνουνε για τη συγκινητική και συνδυασμένη προσπάθεια κατασκοπευτικού και λογοτεχνικού οπλοστασίου της Δημοκρατίας να δημοσιευτεί ο «Δρ Ζιβάγκο» του Παστερνάκ, τα νεανικά κατορθώματα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, του Χέμινγουεϊ, το περιοδικό Mundo Nuevo που δημιουργήθηκε 7 χρόνια μετά την επικράτηση της κουβανική επανάστασης (1959) με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Φορντ και στόχο να κρατάει «ζεστό αλλά χαλαρό» το νοτιοαμερικανικό κοινό με μικρές δόσεις ζεστής και χαλαρής ριζοσπαστικότητας (ο ταλαντούχος και πιθανότατα αθώος «ιδρυτής» του και ιθύνων νούς του, Emir Rodríguez Monegal, παραιτήθηκε όταν έγιναν γνωστά τα πράγματα (1968), αρνούμενος κάθε σχέση).

Ο JW δεν μένει στα λογοτεχνικά: αφηγείται την ιστορία της Operation CHAOS και την στρατηγική της κατά των ριζοσπαστικών ΜΜΕ των ΗΠΑ, για το πραξικόπημα στη Βραζιλία που σκεφτόταν να κάνει ο JFK , για το πραξικόπημα στη Γουατεμάλα και για το Coda: Afghanistan, όπου μας λέει για τους πράκτορες του Συμβουλίου για την Πολιτιστική Ελευθερία και την προπαγάνδα τους υπέρ των Μουτζαχεντίν του Αφγανιστάν.

Αν και δεν ξέρω αν και πόσο μπορούμε να εμπιστευόμαστε τον JW (αφού κι αυτός μπορεί να διενεργεί υπό την εποπτεία της Υπηρεσίας). Πάντως το βιβλίο κυκλοφορεί σε μια εποχή που το post – truth πάει να γίνει κατάσταση, υποδεικνύοντας ότι κι αυτό είναι μια τεχνική που γεννήθηκε μέσα στον παλιό Ψυχρό Πόλεμο.

Και καθώς – αν πιστέψουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ – μπαίνουμε σε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο, πολυπολικό, περίπλοκο, με κράτη ανυπάκουα και εξοπλισμένα, νομίζω ότι η κατάσταση θα γίνει πιο ενδιαφέρουσα.

YΓ. Μια διασκεδαστική ιστορία της "σατανικής"  Υπηρεσίας  μπορεί κανείς να διαβάσει στο "Legacy of Ashes" του Tim Weiner, χωρίς βέβαια να ξεχνάει ότι το βιβλίο αυτό βραβεύτηκε με Πούλιτζερ και ότι μπορεί να σημαίνει αυτό