Κάποτε οι κοινωνίες

 Ένα από τα ισχυρότερα stories που διαθέτει πλέον το αφηγηματικό βεστιάριο της κυβέρνησης του Ανέμελου είναι η αντίθεση Πιερρακάκη–Βαρουφάκη. Ένα αφήγημα απλό, καθαρό, σχεδόν υποδειγματικά παιδαγωγικό: από τη «ντροπιαστική» χειραψία στον αλησμόνητο Γερούν, στην προεδρική καρέκλα του Eurogroup· από το «wow» στο «welcome»· από τον ζητιάνο στον κύριο· από τον ενοχλητικό συγγενή στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι, στον γαμπρό που ξέρει πότε να μιλήσει και πώς να κρατά το πιρούνι.

Κι έτσι η Ελλάδα, αφού τιμωρήθηκε παραδειγματικά για τις νεανικές της αταξίες, επέστρεψε επιτέλους σώφρων και χτενισμένη στα ευρωπαϊκά σαλόνια. Κι η Ιστορία, εδώ, μοιάζει να παίζει τον ρόλο αυστηρής μητέρας: πρώτα σε στέλνει στο δωμάτιό σου χωρίς PlayStation· ύστερα σου αγοράζει γραβάτα.

Η σύγκριση Βαρουφάκη–Πιερρακάκη δεν αφορά ιδέες. Αφορά τρόπους. Δεν αφορά περιεχόμενο, αλλά ύφος· όχι πολιτική, αλλά συμπεριφορά. Ο πρώτος –με όλη τη θεατρικότητα, τις αντιφάσεις και τις μεγαλοστομίες του– διέπραξε ένα ασυγχώρητο σφάλμα: μίλησε πολιτικά εκεί όπου όλοι ήθελαν να μιλήσουν λογιστικά. Τόλμησε να παρουσιάσει το χρέος, τη λιτότητα και τη δημοκρατία όχι ως Excel ή PowerPoint, αλλά ως σύγκρουση συμφερόντων. Δεν προκάλεσε επανάσταση· προκάλεσε αμηχανία. Και η αμηχανία είναι θανάσιμο αμάρτημα σε ένα σύστημα που λειτουργεί μόνο όταν όλοι γνωρίζουν ακριβώς τον ρόλο τους και τον εκτελούν χωρίς ερωτήσεις.

Ο δεύτερος είναι το ακριβές αντίθετο. Η ενσάρκωση της σύγχρονης ιδεολογίας της μη-ιδεολογίας (*). Τεχνοκρατικός, γυαλισμένος, αθόρυβος. Δεν αμφισβητεί· διαχειρίζεται. Δεν εκπροσωπεί τάξεις ή συγκρούσεις· εκπροσωπεί «αναγκαιότητες». Δεν υπόσχεται αλλαγή· εγγυάται ομαλή λειτουργία. Είναι ο άνθρωπος που θα του εμπιστευόσουν τη διαχείριση ενός πυρηνικού εργοστασίου, ακριβώς επειδή ξέρεις πως δεν θα ρωτήσει ποτέ γιατί υπάρχει.

Κι έτσι η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ούτε ως τραγωδία ούτε ως φάρσα, αλλά ως διαδικαστικό success story. Η Ελλάδα δεν δικαιώθηκε· συμμορφώθηκε. Δεν ανέκτησε κυριαρχία· απέκτησε πιστοποιητικό ISO αξιοπιστίας. Και αυτή η πιστοποίηση ανταμείβεται με χειροκρότημα, τίτλους και καρέκλες – όχι επειδή άλλαξε κάτι ουσιαστικό για τους πολλούς, αλλά επειδή σταθεροποιήθηκαν τα πάντα για τους λίγους.

Πρόκειται, αν θέλει κανείς να το πει ευγενικά, για τη νίκη της κανονικότητας επί της πολιτικής. Για το κατόρθωμα να επιστρέφεις θριαμβευτικά σε ένα σύστημα που σου δίδαξε, με απόλυτη σαφήνεια, ποια είναι η θέση σου – και να βαφτίζεις αυτή την επιστροφή «πρόοδο».

Αν υποθέσουμε ότι κάποτε οι κοινωνίες ονειρεύονταν το μέλλον, σήμερα ξέρουμε ότι πανηγυρίζουν επειδή δεν ενοχλούν κανέναν. Και αυτό, αν μη τι άλλο, είναι μια μορφή ωριμότητας. Ή, έστω, καλής συμπεριφοράς στο σαλόνι.

(*) ένα ποστ που κυκλοφόρησε στο facebook και εξιστορεί την εξέλιξη/ανέλιξη του κυρίου Πιερρακάκη, και  αν αληθεύουν τα γραφόμενα, δείχνει ότι έχουμε να κάνουμε με μια οντότητα που είναι συνώνυμη του οπορτουνισμού, της προσαρμοστικότητας και της συνεπαγόμενης κονόμας.