Fear of a Black Planet: Brothers Gonna Work It Out

 

Μένοντας στο μεσαίο σενάριο του ΟΗΕ, σε 85 μόλις χρόνια, οι λευκοί θα αποτελούν το 17% του γήινου πληθυσμού από το 24% που είναι σήμερα (αν συνυπολογίσουμε ως τέτοιους κατοίκους των ΗΠΑ (το 13% του του πληθυσμού των ΗΠΑ το 2100 θα είναι μαύροι)και τους κατοίκους της Κεντρικής/Νότιας Αμερικής και της Ωκεανίας, αλλοιώνοντας σημαντικά την κατάσταση υπέρ των λευκών αφού το 15% αυτού του 17% είναι βραζιλιάνοι που δεν είναι και τόσο λευκοί ως επί το πλείστον).
 

 

• Η γηραιά, μόνη και «αγέρωχη» θα συνεχίζει να μειώνει τον πληθυσμό της (-13%, 2100 vs. 2015).
• Η Β Αμερική και η Ωκεανία τα πάνε καλά με αύξηση 40% και 80%, αντίστοιχα.
• Πολύ πιο κάτω η Λατινική Αμερική με 6% αύξηση, όπως και η Ασία με 11% - έχοντας αφήσει πίσω όμως το σημείο καμπής (κατά το 2060).
• Και η μητέρα Αφρική θριαμβεύει με μια εκπληκτική αύξηση 270%!!

Ας μείνουμε στη γηραιά, τη μοναδική ήπειρο που μειώνει τον πληθυσμό της.



Εξαιρουμένης της Β Ευρώπης (Σουηδία, Νορβηγία, Δανία, Μ Βρετανία, Λιθουανία, Εσθονία, Λετονία, Φινλανδία, Ισλανδία, Ιρλανδία) που σημειώνει αύξηση 25% (η οποία φτάνει το 33% αν εξαιρεθούν οι Λιθουανία, Εσθονία και Λετονία στις οποίες ο πληθυσμός μειώνεται πάνω από 30%) και της Δ Ευρώπης (η μείωση οφείλεται στη συντριβή της Γερμανίας, στην οποία ο πληθυσμός μειώνεται κατά 22%, ενώ όλες σχεδόν οι άλλες χώρες τον αυξάνουν σημαντικά, με την Γαλλία να πετυχαίνει ένα +18% και κοντά στο 2060 να ξεπερνάει σε πληθυσμό τη Γερμανία για πρώτη φορά από τη δημιουργία της τελευταίας), τα άλλα ευρωπαϊκά φύλλα καταρρέουν.

Ο νότος, δεύτερος σε κατάρρευση μετά τους Ανατολικούς:


΄
Όπου η Ελλάδα 5η σε μείωση (με πληθυσμό το 2100 7.392.853 έναντι 10.954.617 το 2015) ακολουθώντας τους άλλους βαλκάνιους συγκάτοικους του πλανήτη.

Το τι θα γίνει ως τότε, φυσικά δεν το γνωρίζει κανείς. Πάντως έχει πολύ ενδιαφέρον να φανταστούμε πως οι λευκοί που τώρα έχουν την τεχνολογική/οικονομική ηγεμονία θα αντιδράσουν στην αμφισβήτηση αυτής της ηγεμονίας.

Το βασικό πλαίσιο όπου θα παιχτεί το θέατρο του πολέμου των πολιτισμών στον αιώνα (αν δεχτούμε πως υπάρχει τέτοιος πόλεμος) είναι αυτό.

Η Ελλάδα και σ’ αυτόν τον αιώνα δεν φαίνεται να έχει άλλα «όπλα» πέραν του «τουρισμού», δηλαδή του περιβάλλοντός της και του αρχαίου της πολιτισμού. Και καλό είναι να προπονηθεί για να κάνει φροντιστήρια αρχαίων ελληνικών σε όσους θα ενδιαφερθούν. Και να πουλήσει ήλιο, φιλοσοφία και ούζο.

Κατά τα άλλα ας ακούσουμε, μετά από ¼ του αιώνα, το προφητικό αριστούργημα του Δημόσιου Κινδύνου

Λογοτεχνικός Δαρβινισμός (13): Τολστόι vs. Ντοστογιέφσκι. Πόσο είναι το σκορ; (3)-Η Αγγλοαμερικανική Παρέμβαση

Είδαμε παρέα με το Δαρβίνο το τοπ 10  μιας μερίδας (ισχυρών ονομάτων) ελλήνων συγγραφέων κι επιβεβαιώσαμε τον ντοστογιεφκισμό τους.

Ντοστογιεφκισμός – version-1: επιλέγω να είμαι εναντίον της αλήθειας παρά εναντίον του Χριστού, και καχύποπτος απέναντι σε κάθε ολική κατανόηση, τοποθετείται από την πλευρά του μυστηρίου.

Ανάλογη έρευνα με αυτήν του «Ταχυδρόμου» έκανε και ο J. Peder Zane, ο οποίος μάζεψε τα αποτελέσματα του σε ένα βιβλίο (The Top Ten: Writers Pick Their Favorite Books)

Η 10άδα που δίνει (για 125 συγγραφείς):

 

 

Στην ιστοσελίδα του ο J. Peder Zane δίνει δίνει μια ολίγον τι διαφορετική (και διαστελλόμενη σε 12άδα) 10άδα με ανεβασμένους το Middlemarch και τον Μεγάλο Γκάτσμπι:





Η 10άδα όμως που βρίσκω εγώ παρέα με τον Δαρβίνο μετρώντας 169 συγγραφείς (με σαφώς δυναμωμένη την ομάδα των γυναικών (41%) σε σχέση με την ομάδα της έρευνας του «Ταχυδρόμου» (20%) και δίνοντας  βαρύτητα και στην ηλικία του έργου είναι σημαντικά διαφορετική:



Σχετικά με την τιτανομαχία Τολστόι – Ντοστογιέφσκι, βλέπουμε ότι, σε κάθε περίπτωση, ο Τολστόι κυριαρχεί στις λίστες στων Αμερικανών συγγραφέων και σε απόλυτη αντίθεση με τις λίστες των Ελλήνων συγγραφέων όπου, συγκριτικά με τον Ντοστογιέφσκι, ο Τολστόι είναι εκμηδενισμένος.

Έτσι, αν ισχύουν οι διχοτομήσεις του Τζόρτζ Στάινερ, οι Έλληνες είναι με τον Σαίξπηρ ενώ οι Αμερικανοί με την επική λογοτεχνία. Οι Έλληνες περιφρονούν τον ορθό λόγο και είναι εραστές του παράδοξου ενώ οι Αμερικανοί είναι διαποτισμένοι από την πραγματικότητα . Οι Έλληνες επιλέγουν να είναι εναντίον της αλήθειας παρά εναντίον του Χριστού και να τοποθετούνται από την πλευρά του μυστηρίου. Ενώ οι Αμερικανοί διψούν για την αλήθεια και αναζητώντας την μανιωδώς καταστρέφουν τον εαυτό τους και όσους βρίσκονται γύρω τους.

Είναι έτσι όντως τα πρά(γ)τατα και είναι σωστές οι λέξεις;

Ο ψυχισμός του μελλοθάνατου, ο υπομονετικός ανταρτοπόλεμος κι η επόμενη δόση του ΕΝΦΙΑ

Tον τελευταίο καιρό μπορεί να διακρίνει κανείς μια επανερχόμενη αναφορά στο διάσημο μοντέλο της Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος (εδώ και αναλυτικότερα εδώ) σχετικά με τα στάδια που διέρχεται ο ψυχισμός του ετοιμοθάνατου:

1. Άρνηση, 2. Θυμός, 3. Διαπραγμάτευση, 4. Κατάθλιψη, 5. Αποδοχή
 

Το μοντέλο δείχνει να επαρκεί για την ερμηνεία της συμπεριφοράς της ελληνικής κοινωνίας, η οποία αφού διέτρεξε τα 4 πρώτα στάδια με διαφορετικούς ρυθμούς (άρνηση και θυμός 4 χρόνια, διαπραγμάτευση 6 μήνες, κατάθλιψη 3 μήνες), έχει μπει στο τελευταίο στάδιο, αυτό της αποδοχής, και περιμένει το τέλος της «διασκεδάζοντας» με τις ασυναρτησίες του γόητος πρωθυπουργού της.

Πέρα από την ψυχορραγούσα Ελλάδα, το μοντέλο φαίνεται να εξηγεί και τη συμπεριφορά της Ευρώπης απέναντι το κύμα μετανάστευσης που έχει εκδηλωθεί τους τελευταίους μήνες.

Προς το παρόν, φαίνεται να είναι στο στάδιο 3, της διαπραγμάτευσης, αν και δεν είναι λίγοι αυτοί που καταθλιπτικά ομιλούν περί «Γιουροστάν». Ο Κ Στούπας του capital, για παράδειγμα, ο οποίος φαίνεται να προχωρεί πιο πέρα και να διασχίζει το γεφύρι που ενώνει στάδιο 4 και στάδιο 5:

"Το σημαντικότερο ζήτημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, δεν είναι η ελληνική χρεοκοπία, οι σκελετοί στα ντουλάπια του τραπεζικού συστήματος, το υψηλό χρέος και η διαφαινόμενη ύφεση λόγω ανάγκης αποδανειοποίησης της οικονομίας. Είναι η δημογραφική της γήρανση σε συνδυασμό με τη δημογραφική έξαρση του μουσουλμανικού τόξου που την περιβάλει"

Αν γκουγκλάρει κάποιος πάνω στο θέμα, θα βρει ένα σωρό θέσεις και αντιθέσεις χωρίς η σύνθεση δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Ή, μήπως, φαίνεται;

Δεν με εξέπληξε που βρήκα και άρθρο του Σ Ζίζεκ πάνω στο θέμα (The Non-Existence of Norway).
Ξεκινάει με τα γνωστά, τις ροές των μεταναστών που κατευθύνονται προς το βορρά. Οι πεινασμένοι δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία. Θέλουν να πάνε στις πλούσιες βόρειες χώρες.  

Αναλύει την κατάσταση των πραγάτων με το σχήμα της Κιούμπλερ-Ρος και συζητάει τη διχοτόμηση σε φιλελεύθερους και προστατευτικούς που διαπερνάει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Οι πρώτοι μιλάνε για την ανάγκη «ανοιχτότητας» από τη μεριά της Ευρώπης, οι δεύτεροι για την ανάγκη «κλειστότητας». Ποιοι είναι χειρότεροι;

Παίζοντας φραστικά με «ατάκες» του Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς κατά την αγαπημένη του συνήθεια, ο Ζίζεκ απαντά:

«Κι οι δυο τους είναι χειρότεροι»

Και οι δυο έχουν άδικο: οι μεν πρώτοι γνωρίζουν ότι το άνοιγμα των συνόρων και η ελεύθερη εισροή των μεταναστών γρήγορα θα οδηγήσει σε εξεγέρσεις, οι δεύτεροι γνωρίζουν ότι οι χώρες της Αφρικής και της Μ. Ανατολής που εγκαταλείπονται μαζικά δεν μπορούν να λύσουν μόνες τους τα προβλήματα αυτά.

Γιατί τα προβλήματα αυτά δημιουργήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την ίδια τη Δύση: η επέμβαση της δύσης στη Λιβυή ήταν αυτή που έριξε τη χώρα στο χάος. Ποια η βαθύτερη αιτία της δημιουργίας του Ισλαμικού Κράτους αν όχι η επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ. Ο εμφύλιος στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία μεταξύ χριστιανικού νότου και μουσουλμανικού βορρά, μήπως οφείλεται στο πετρέλαιο που ανακαλύφτηκε στο βορρά; Ή μήπως η καταστροφική μεγαλομανία των πολέμαρχων του Κογκό δεν τρέφεται από την εξίσου ακόρεστη δίψα της Δύσης (και της Κίνας) για κοβάλτιο, διαμάντια, χαλκό κλπ. Ή, για να πάμε λίγο πιο πίσω, υπάρχει είς σοβαρός παρατηρητής που να μην βλέπει ότι τα «αποτυχημένα κράτη» της Μ Ανατολής ήταν καταδικασμένα να αποτύχουν λόγω των συνόρων που χάραξαν για λογαριασμό τους η Αγγλία και η Γαλλία μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο;

Ο Σ Ζίζεκ πιστεύει ότι τα προσφυγικά κύματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι το τίμημα που πληρώνουμε για μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία που επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων αλλά όχι των ανθρώπων. Πρώτα απ’ όλα, πιστεύει ότι το πρόβλημα της μετανάστευσης θα γενικευτεί (οικονομικές κρίσεις, εμφύλιες διαμάχες, κλιματική αλλαγή κλπ) και θα αποτελέσει τη μελλοντική ανθρώπινη κατάσταση. Και αν δεν αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την έννοια της εθνικής κυριαρχίας, η μόνη εναλλακτική είναι μια νέα μορφή βαρβαρότητας. 

Δεύτερο, θεωρεί ότι είναι αναγκαία η αλλαγή του τρόπου κατανόησης της εθνικής κυριαρχίας από μέρους των οικοδεσποτών, η οποία πρέπει να συνοδευτεί από αποδοχή εκ μέρους των φιλοξενούμενων βασικών πολιτιστικών αξιών των χωρών που τους δέχονται.

Τρίτο, χρειάζεται «επεμβατική» καινοτομία, νέος σχεδιασμός στρατιωτικών επεμβάσεων που θα αποφεύγουν τα λάθη του παρελθόντος.

Τέταρτο, πιο δύσκολο και σημαντικό, πιστεύει ότι πρέπει να αλλάξουμε τις συνθήκες που προκαλούν τη μετανάστευση. Θεωρεί ότι αν δεν μετασχηματιστεί το παγκόσμιο οικονομικό-κοινωνικό πλέγμα που διαμορφώθηκε με την ολοκλήρωση της κυριαρχίας του καπιταλισμού σε πλανητικό επίπεδο, οι μη ευρωπαίοι πρόσφυγες θα αποκτήσουν παρέα από την Ελλάδα και άλλες φτωχές χώρες της ΕΕ.

Και κλείνει την παρέμβασή του στην ''ριζοσπαστική'' επιθεώρηση “London Review of Books”, 11 μέρες πριν ο ελληνικός λαός δώσει λευκή επιταγή στον κολλητό του Αλέξη να εφαρμόσει τις ιδέες του περί παραλληλίας (εδώ δεν μπορώ να μη θυμηθώ την παρέμβαση του στις 23 Ιουλίου, 18 μέρες μετά το ηρωικό δημοψήφισμα, όπου με τα πολλά, φαντασιώνεται μια μεταλλαγή του «συντάγματος» (με τη σημασία που έχει στη γλωσσολογία=η διαδοχή στα στοιχεία της ομιλίας) σε «παράδειγμα» (η δομή που υποστηρίζει αυτή τη διαδοχή) και εμπνεόμενος από το κουράγιο του απελπισμένου βρίσκει τη λύση στη συνέχιση του υπομονετικού αντάρτικου εναντίον της οικονομικής κατοχής):

«Όταν ήμουν νέος, αυτήν την οργανωμένη προσπάθεια ρύθμισης την ονομάζαμε κομμουνισμό. Ίσως πρέπει να τον «επαναπλάσουμε». Ίσως, μακροπρόθεσμα, να είναι η μόνη λύση». 

Θα μπορούσε να τελειώνει και με το:

«Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος»

 Εγώ, σαν καλός κι υπομονετικός αντάρτης, μαζεύω χρήματα για την επόμενη δόση του ΕΝΦΙΑ. Και προσδοκώ τομή παραλλήλων και τις αντίστοιχες εντός, εκτός και επί τα αυτά γωνίες.

Λογοτεχνικός Δαρβινισμός (12): Τολστόι vs. Ντοστογιέφσκι. Πόσο είναι το σκορ; (2)

 

 

Πριν μιλήσουμε για το τελικό σκορ, κι αφού είμαστε στην Ελλάδα, ας δούμε αν μπορούμε να ανιχνεύουμε κάποιους πυρήνες (έστω) της διχοτόμησης στην ντόπια κατάσταση. Θα έχουμε έτσι και μια πρώτη εκτίμηση για την όλη φάση. 

Μιας και δεν μπόρεσα να βρω υποτυπωδώς αξιόπιστα στοιχεία για το αναγνωστικό κοινό περιορίζομαι στους συγγραφείς.

Σύμφωνα με την έρευνα του Ταχυδρόμου το 2008 60 έλληνες συγγραφείς επιλέγουν τα 10 αγαπημένα τους βιβλία. Το δείγμα είναι κοντά στο 2,6% (60 συγγραφείς στους 2348 που είναι καταγεγραμμένοι στη βάση δεδομένων του ΕΚΕΒΙ)

Tο τοπ 10 των ξένων συγγραφέων που μας ενδιαφέρουν εδώ είναι σύμφωνα με τις Άννα Μαρτίνου/ Μικέλα Χαρτουλάρη:

1. Κάφκα («Δίκη» και «Μεταμόρφωση»). 2. Ντοστογιέφσκι («Έγκλημα και τιμωρία», «Ηλίθιος», «Δαιμονισμένοι» «Αφερφοί Καραμαζόφ»). 3. Προυστ. 4. Τζόις, 5. Σαίξπηρ. 6. Θερβάντες, Κόνραντ. 7. Ντίκενς. 8. Φλομπέρ. 9. Σάλιντζερ. 10. Σταντάλ.

Ομολογώ μου έκανε εντύπωση η κυριαρχία του Ντοστογιέφσκι, αν και περίμενα να νικήσει. Επειδή δεν μου είναι σαφές πως μετράει τα αποτελέσματα η έρυνα και δίνει την παραπάνω 10άδα συγγραφέων και επειδή δεν μπόρεσα να βρώ τις λεπτομέρειες της ανάλυσης και επειδή ο Δαρβίνος απαιτεί λύση, έκανα τη δική μου ανάλυση. Φυσικά, το βασικό συμπέρασμα, ότι οι έλληνες συγγραφείς είναι ντοστογιεφσκικοί δεν πρόκειται να αλλάξει. Θα είμαι κάπως αναλυτικός γιατί κάθε στατιστική παράμετρος μας λέει και μια διαφορετική ιστορία.

Εξαιρώντας τα ελληνικά έργα και τη Βίβλο, το τοπ 10 του Ταχυδρόμου αποτελείται από 12 βιβλία, με 3 να μοιράζονται την 7η θέση και τον Χόλντεν Κόλφιλντ τελευταίο και καταϊδρωμένο να στριμώχνεται στην 12άδα:

 

 

Δυστυχώς 2 πρέπει να φύγουν και να έχουμε ένα καλό δαρβινικό τοπ 10.

Έτσι δίνοντας 100 βαθμούς στην προτίμηση νο 1 και προχωρώντας γραμμικά, φτάνουμε σε 10 πόντους στην προτίμηση νο 10. Αφήνοντας να επιβιώσουν μόνο τα έργα που εμφανίζονται τουλάχιστον 2 φορές, ο πληθυσμός μας μειώνεται στα 54 έργα. 

Με βάση το μέσο όσο, ο Δαρβίνος τραβάει (ελλείψει μαλλιών) τη γενειάδα του.  Έχουμε ένα τοπ 10 από 17 έργα:



Και εκεί που περιμέναμε τη θηριώδη αναμέτρηση του καπετάνιου Άχαμπ και του αποικιοκράτη Κουρτς με τον ευπατρίδη Δον Κιχώτη της Μάντσας, μας προέκυψε πληθυσμός με μεγάλο ενδιαφέρον αλλά «άχρηστος» για το Δαρβίνο. Δε μας λέει τίποτε, κάγχασε.

Πάντως δεν έκρυψε την έκπληξή του με τη θέση 2, όπου το «Κεφάλαιο» συμβίωνε με το «Ιερό». Αν και παραδέχτηκε πως ήταν καλός συνδυασμός, φάνηκε σα να ενοχλήθηκε. Θυμήθηκε που ο συγγραφέας του τού είχε ζητήσει να του αφιερώσει το βιβλίο. Πάλι καλά που είχε αρνηθεί. Εκείνος ο τρελάρας έλεγε πως είχε ανακαλύψει τους νόμους της ιστορίας και άλλα τέτοια.

Αυτά είπε. Αλλά μέσα του σίγουρα ήξερε πως η μάχη μεταξύ τους συνεχίζεται. Προς το παρόν, ο άξεστος γερμανός τον νικούσε, σε δείκτες που αυτός ο ίδιος εισήγαγε στην ψηφιακή εποχή: τον google-index, τον wiki-index και τον amazon-index: 38%, 18% και 40% αντίστοιχα. Πανωλεθρία.

 

 

Για να τον συνεφέρω, στα γρήγορα του έδειξα το τοπ 10 με βάση το άθροισμα των πόντων κάθε έργου, όπου η κατάσταση βελτιωνόταν κάπως από άποψη πληθωρισμού:

Αν και κανεις δεν θα ήθελε να βάλει τον Δον να αλληλοσπαραχτεί με τον μικρούλη Πιπ, ο Δαρβίνος δε σηκώνει συζήτηση: προχώρα…

Αναγκάστηκα λοιπόν να σκοτώσω τους μικρότερους. Εντελώς αυθαίρετα επιλέγω τον αριθμό 5: όσοι εμφανίζονται με < 5 φορές , έξω.

Έτσι, με βάση το μέσο όρο η κατάσταση είναι πάλι 12μελο τοπ 10:



Τα ιδια και  με βάση το άθροισμα:

 

 

Kαι για να μην το κουράσουμε άλλο αν συνδυάσουμε τα δυο παραπάνω και την τυπική απόκλιση θα πάρουμε το τελικό 10μελο τοπ 10:

 

Ένας ελαφρύς εκνευρισμός έγινε φανερός (μάλλον από τις χαμηλές σχετικά θέσεις του Πιπ και του Άμλετ). Εκνευρισμός που επιτάθηκε όταν του είπα πως η μέτρηση δίνει πρώτη τη Ρωσία με 50,9 π., δεύτερη την Αυστία με 46,8 π., τρίτες τις ΗΠΑ με 21,5 π. και μόλις τέταρτη την αγαπημένη του Αγγλία (19,3 π),πάνω μόνο από τη Γαλλία (18,3 π) και την Ισπανία (7,8 π).

Ακόμα και με πρόσθεση ΗΠΑ+Αγγλία η κατάσταση δεν άλλαζε. Ο επιληπτικός τζογαδόρος κυριαρχούσε.

Τελικά τον ηρέμησα κάπως με αναγωγή στο χρόνο ζωής κάθε έργου. Όπου η κατάσταση σαφώς διορθώνεται για τη Γηραιά Αλβίωνα (πάνω κατά 60% περίπου)

Η τελική συγγραφική δεκάδα είναι:

1. Ντοστογιέφσκι. 2. Κάφκα. 3. Θερβάντες. 4. Σαίξπηρ. 5. Μέλβιλ. 6. Ντίκενς. 7. Προυστ. 8. Φλομπέρ. 9. Ουγκό. 10. Τζόις

Και η δεκάδα έργων:
1 Έγκλημα και τιμωρία – Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι 57,5
2 Η δίκη Φραντς Κάφκα 42,1
3 Δον Κιχώτης – Μιγκέλντε Θερβάντες 31,7
4 Άμλετ - Oυίλιαμ Σαίξπηρ 30,5
5 Μόμπι Ντικ – Χέρμαν Μέλβιλ 21,1
6 O ηλίθιος - Φιόντορ Ντοστογιέφσκι 20,6
7 Μεγάλες προσδοκίες – Κάρολος Ντίκενς 18,3
8 Αδερφοί Καραμαζόφ - Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι 16,6
9 Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο- Μαρσέλ Προυστ 15,7

10 Μαντάμ Μποβαρί – Γκιστάβ Φλομπέρ 10,5

Τέλος πάντων, όπως είπαμε, η ουσία είναι ότι οι Έλληνες συγγραφείς σαφώς είναι με τη μεριά του Ντοστογιέφσκι. Αν είχαμε τοπ 15, ο Τολστόι με το «Πόλεμος και Ειρήνη» θα ήταν στην 13η θέση (7,8 π), πίσω όμως από τους «Δαιμονισμένους» (11η θέση, 9,1 π). Στο ελληνικό συγγραφικό «ασυνείδητο» (τουλάχιστον σε αυτούς τους 60 συγγραφείς), ο κατ' εξοχήν ο άνθρωπος του Θεού διαλύει τον κρυφό αμφισβητία Του.

 

(συνεχίζεται)
 

Λογοτεχνικός Δαρβινισμός (10): Τολστόι vs. Ντοστογιέφσκι. Πόσο είναι το σκορ; (1)

Μια από τις μάχες τιτάνων στο χώρο της λογοτεχνίας είναι αυτή μεταξύ Τολστόι και Ντοστογιέφσκι.

Οι 2 μυθιστοριογράφοι δεν συναντήθηκαν ποτέ στη ζωή τους, αν και κατά καιρούς είχαν εκφράσει εκτίμηση ο ένας για το έργο του άλλου. Στον πανηγυρικό που εκφώνησε ο Ντοστογιέφσκι (6 μήνες πριν το θάνατό του)  για τον Πούσκιν στα αποκαλυπτήρια του μνημείου του τελευταίου στην Tverskaya Street (1880),΄είχε παραβρεθεί όλη η διανόηση της Ρωσίας. Εκτός από τον Τολστόι. Ο οποίος, το τελευταίο βιβλίο που διάβασε στην Γιάσναγια Πολιάνα (πριν την κοπανήσει για να γλυτώσει από την γκρίνια της Σοφίας  Τόλσταγια και πεθάνει ένα 10ήμερο αργότερα), ήταν οι "Αδερφοί Καραμαζώφ".

Η συζήτηση ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα, και ενόσω ζούσε ο Τολστόι, με το δοκίμιο "L. Tolstoy and Dostoyevsky" του άγνωστου στην Ελλάδα Dmitry Merezhkovsky (9 φορές υποψήφιος για Νόμπελ).  Ο Merezhkovsky συνέκρινε τους 2 συγγραφείς και, αν και δείχνει να προτιμάει τον Ντοστογιέφσκι, κατέληξε σε μια διαλεκτική σύνθεση με την οποία ήλπιζε στην αναζωογόνησή της Ρωσίας: ο Τολστόι ερευνώντας τα βάθη της σάρκας και ο Ντοστογιέφσκι ερευνώντας τα βάθη του πνεύματος, ο Τολστόι ως θέση και ο Ντοστογιέφσκι ως αντίθεση, συγχωνεύονται σε ένα αρμονικό Σύμβολο και μπορεί να δώσουν μια νέα θρησκεία η οποία θα σώσει τη Ρωσία από την παρακμή.

Το θέμα έγινε  σχετικά διάσημο με το βιβλίο με το οποίο έκανε την εμφάνιση του (μετά από μια συλλογή 7 ποιημάτων με τον τίτλο «Fantasy Poets Number Eight» (1952)), ενός από τους πιο γνωστούς  κριτικούς λογοτεχνίας, του Τζορτζ Στάινερ (ΤΣ) .

Γράφει, λοιπόν, ο ΤΣ στο «Tolstoy or Dostoevsky, An Essay in the Old Criticism» (1959) ότι η λογοτεχνική κριτική οφείλει να είναι το αποτέλεσμα μιας σχέσης αγάπης, ή έρωτα, αν προτιμάτε. Το ποίημα, το δράμα, το μυθιστόρημα, κυριαρχούν τη σκέψη του αναγνώστη όσο διαρκεί η ανάγνωση. Κι αν παίζει κάτι σημαντικό, και μετά την ανάγνωση. Κατάσταση που φέρνει και τη 2η ανάγνωση. Τότε, μπορούμε να πούμε, έχουμε μια σχέση αγάπης.

Θα ήταν πληρέστερη η απαίτηση του ΤΣ αν έγραφε σχέση πάθους, συμπεριλαμβάνοντας και το μίσος (που δεν χρειάζεται και 2η ανάγνωση για να φουντώσει).

Τέλος πάντων, η σχέση αυτή είναι που τον οδήγησε να γράψει για τους 2 μεγάλους Ρώσους. Έτσι κι αλλιώς, οι Άγγλοι μυθιστοριογράφοι είχαν πετάξει πετσέτα: «Κανείς Άγγλος μυθιστοριογράφος δε είναι τόσο μεγάλος όσο ο Τολστόι – αφού κανείς τους δεν έδωσε τόσο ολοκληρωμένη εικόνα της ζωής του ανθρώπου, τόσο στην εσωτερική της όσο και στην ηρωική εκδήλωσή της. Κανείς Άγγλος μυθιστοριογράφος δεν ερεύνησε την ανθρώπινη ψυχή στο βάθος που το έκανε ο Ντοστογιέφσκι» (ΕΜ Φόρστερ). Ο ΤΣ διευρύνει το συμπέρασμα του Φόρστερ και το εφαρμόζει σε όλη την ιστορία της λογοτεχνίας, θεωρώντας ότι καθορίζει τη σχέση των 2 Ρώσων με την τέχνη του μυθιστορήματος εν γένει.

Οι 2 Ρώσοι διαφέρουν και από τους υπόλοιπους κλασικούς μυθιστοριογράφους (π.χ., τους γάλλους Μπαλζάκ, Φλομπέρ) στο ότι στο έργο τους κυριαρχεί το ερώτημα περί Θεού, η θεολογική διάσταση είναι αυτή που το καθορίζει. Και μόνο ο αμερικανός Μελβιλ κινείται σε παρόμοιες διαστάσεις.

Παραδεχόμενος ότι δεν υπάρχει έγκυρος και πειστικός τρόπος να κάνει τη σύγκριση των 2, κάνει λόγο για το «ζήτημα του αυτιού». Ο τόνος (τονικότητα) κάθε συγγραφέα και ο τρόπος με τον οποίο τον «ακούει»/προσλαμβάνει ο κάθε αναγνώστης, μπορεί να γίνει αντιληπτός από τον τόνο (τονικότητα) με τον οποίο ο τελευταίος μιλάει για αυτό που «άκουσε»/προσέλαβε.  Έτσι, σκιαγραφεί τις πρώτες παραλληλίες και  αντιθέσεις:

Όμηρος και Τολστόι από την μια, Σαίξπηρ και Ντοστογιέφσκι από την άλλη. «Ιλιάδα» και «Πόλεμος και Ειρήνη» εναντίον «Βασιλιά Ληρ» και «Αδερφών Καραμαζώφ». Ίδιος τόνος έκφρασης για το ζεύγος «Όμηρος-Τολστόι», ίδιος τόνος έκφρασης για το ζεύγος «Βασιλιάς Ληρ»-«Αδερφοί Καραμαζώφ». Και αντίθετοι μεταξύ τους. Ή όχι;

Αφού φαίνεται να δέχεται τη «διχοτόμηση» του Νικολάι Μπερντιάεφ: «μπορούμε να ορίσουμε δυο πρότυπα, δυο μοντέλα για την ανθρώπινη ψυχή: το ένα που τείνει προς το πνεύμα του Τολστόι και το άλλο που τείνει προς το πνεύμα του Ντοστογιέφσκι», με τα πολλά καταλήγει:

«Ο Τολστόι είναι ο κυριότερος κληρονόμος των παραδόσεων της επικής λογοτεχνίας, ο Ντοστογιέφσκι ένας από τους σημαντικότερους δραματουργούς μετά τον Σαίξπηρ. O Τολστόι είναι το μυαλό που έχει διαποτιστεί από τον ορθό λόγο και την πραγματικότητα. Ο Ντοστογιέφσκι είναι ο καταφρονητής του ορθολογισμού, ο μεγάλος εραστής του παραδόξου. Ο Τολστόι είναι ο ποιητής της γης, της αγροτικής ζωής και της ποιμενικής ψυχικής διάθεσης. Ο Ντοστογιέφσκι είναι ο κατεξοχήν άνθρωπος της πόλης, ο δάσκαλος-οικοδόμος της σύγχρονης μητρόπολης μέσα στην επικράτεια της γλώσσας. Ο Τολστόι διψά για την αλήθεια και αναζητώντας την μανιωδώς καταστρέφει τον εαυτό του και όσους βρίσκονται γύρω του. Ο Ντοστογιέφσκι, επιλέγει να είναι εναντίον της αλήθειας παρά εναντίον του Χριστού, και καχύποπτος απέναντι σε κάθε ολική κατανόηση, τοποθετείται από την πλευρά του μυστηρίου. […] Ο Ντοστογιέφσκι είναι κατ' εξοχήν ο άνθρωπος του Θεού. Ο Τολστόι ένας από τους κρυφούς αμφισβητίες Του»

Αλλά ποιο είναι το σκορ;

(συνεχίζεται)