Η αξιοθαύμαστη ανθρώπινη καταστροφική δημιουργικότητα

 Η παραγωγή όπλων έχει καταστεί κορυφαία βιομηχανική δραστηριότητα, η οποία υποστηρίζεται πλέον σε μεγάλο βαθμό από την προηγμένη έρευνα, ενώ όλες οι μεγάλες οικονομίες έχουν γίνει εξαγωγείς όπλων μεγάλης κλίμακας. Μόνο ένα κλάσμα αυτών των δαπανών θα μπορούσε να δικαιολογηθεί από πραγματικές ανάγκες ασφαλείας ενώ η σπατάλη και η κακή κατανομή των επενδύσεων και του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού έχουν σημαδέψει την ιστορία της σύγχρονης παραγωγής όπλων. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλές τεχνικές εξελίξεις που επιτεύχθηκαν με νέα καύσιμα και νέες κινητήριες μηχανές προσαρμόστηκαν γρήγορα για καταστροφικές χρήσεις. Πρώτα αύξησαν την ισχύ και την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων τεχνικών. Αργότερα κατέστησαν δυνατή τη σχεδίαση νέων κατηγοριών όπλων ικανών για πρωτοφανή εμβέλεια, ταχύτητα και καταστροφή.

Το αποκορύφωμα αυτών των προσπαθειών ήρθε με την κατασκευή τεράστιων πυρηνικών οπλοστασίων και με την ανάπτυξη διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων ικανών να φτάσουν σε οποιονδήποτε στόχο στη Γη. Η επιταχυνόμενη καταστροφικότητα των σύγχρονων όπλων απεικονίζεται καλά με την αντιπαραβολή των τυπικών όπλων των μέσων του 19ου αιώνα και των μέσων του 20ου αιώνα με τους προκατόχους τους μισό αιώνα πριν. Οι δύο κύριες κατηγορίες όπλων που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου (1861-1865), τα μουσκέτα πεζικού και τα πυροβόλα των 12 λιβρών (και τα δύο με βληματοφόρο όπλο και λείες οπές), ήταν αρκετά οικεία στους βετεράνους των Ναπολεόντειων Πολέμων. Αντίθετα, από τα όπλα που κυριάρχησαν στα πεδία των μαχών του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου -τ α τανκς, τα μαχητικά και βομβαρδιστικά αεροπλάνα, τα αεροπλανοφόρα και τα υποβρύχια- μόνο τα τελευταία υπήρχαν και μόνο σε πρώιμα πειραματικά στάδια, κατά τη δεκαετία του 1890. 

Ένας αποκαλυπτικός τρόπος για να καταδειχθεί η ενεργειακή διάσταση αυτών των εξελίξεων είναι να συγκρίνουμε την πραγματική κινητική και εκρηκτική ισχύ των συνήθως χρησιμοποιούμενων όπλων. Η κινητική ενέργεια των δύο πιο κοινών φορητών όπλων της προβιομηχανικής εποχής, των βελών (που ρίχνονται από τόξα) και των σπαθιών, ήταν της τάξης των 50 J (από 15 έως 75 J) και ένα βέλος που εκτοξευόταν από ένα βαρύ τόξο μπορούσε να χτυπήσει έναν στόχο με κινητική ενέργεια 100 J. Αντίθετα, οι σφαίρες που εκτοξεύονται από τις κάνες των μουσκέτων και των τυφεκίων είχαν κινητικές ενέργειες της τάξης των 1000 J (20 φορές πάνω), ενώ τα βλήματα που εκτοξεύονται από τα σύγχρονα πυροβόλα (συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι τοποθετημένα σε άρματα μάχης) έχουν κινητική ενέργεια της τάξης των 1.000.000 J.

Κινητική ενέργεια βλημάτων που προωθούνται από εκρηκτικές ύλες

Οι πύραυλοι και οι ρουκέτες, που κινούνται με στερεά ή υγρά καύσιμα, προκαλούν το μεγαλύτερο μέρος της ζημιάς τους από τη στοχευμένη έκρηξη των κεφαλών τους και όχι από την κινητική τους ενέργεια. Πάντως, οι πρώτοι (μη κατευθυνόμενοι) γερμανικοί πύραυλοι V-1 του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου δεν κατάφεραν να εκραγούν, είχαν κινητική ενέργεια καυτά την πρόσκουση 15-18 MJ. Και το πιο διάσημο πρόσφατο παράδειγμα χρήσης ενός αντικειμένου με υψηλή κινητική ενέργεια για την πρόκληση εξαιρετικών ζημιών ήταν η καθοδήγηση μεγάλων αεροσκαφών Boeing (767 και 757) στους ουρανοξύστες του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου από τους τζιχαντιστές αεροπειρατές στις 11 Σεπτεμβρίου.

Οι πύργοι είχαν σχεδιαστεί για να απορροφήσουν την πρόσκρουση ενός αεροσκάφους, αλλά μόνο ενός Boeing 707 με μικρή ταχύτητα πτήσης (290 km/h) που θα μπορούσε να χαθεί κατά την προσέγγισή του στο αεροδρόμιο Newark, La Guardia ή JFK. Το Boeing 767-200 είναι μόνο κατά 15% βαρύτερο από το 707, αλλά το αεροπλάνο χτύπησε τον πύργο με ταχύτητα όχι μικρότερη από 720 km/h, και ως εκ τούτου η κινητική του ενέργεια ήταν πάνω από επτά φορές μεγαλύτερη (περίπου 3,5 GJ έναντι περίπου 480 MJ) Ακόμα κι έτσι, οι κατασκευές δεν γκρεμίστηκαν από την πρόσκρουση, καθώς τα αεροπλάνα έδρασαν περίπου όπως οι σφαίρες που χτυπούν ένα τεράστιο δέντρο: δεν μπορούσαν να σπρώξουν την ογκώδη κατασκευή, αλλά τη διαπέρασαν καταστρέφοντας πρώτα τις εξωτερικές κολώνες. Οι υπολογισμοί των μηχανικών έδειξαν ότι το 46% της αρχικής κινητικής ενέργειας του αεροσκάφους χρησιμοποιήθηκε για να καταστρέψει τις εξωτερικές κολώνες και ότι αυτές δεν θα είχαν καταστραφεί εάν είχαν ελάχιστο πάχος 20 mm. Η κατάρρευση των πύργων προκλήθηκε επομένως από την καύση των καυσίμων (πάνω από 50 τόνους κηροζίνης ή 2 TJ) και των εσωτερικών καύσιμων υλικών του κτιρίου, η οποία προκάλεσε θερμική αποδυνάμωση του δομικού χάλυβα και ανομοιόμορφη θέρμανση των μακρών δοκών των ορόφων, γεγονός που επέφερε την κατάρρευση των κλιμακωτών ορόφων και οδήγησε στην ταχύτητα ελεύθερης πτώσης, καθώς οι πύργοι έπεσαν σε μόλις 10 δευτερόλεπτα περίπου.

Η εκρηκτική ισχύς των σύγχρονων όπλων άρχισε να αυξάνεται με την εφεύρεση ενώσεων ισχυρότερων από την πυρίτιδα: είναι και αυτές αυτοοξειδωτικές αλλά με υψηλές ταχύτητες πυροδότησης που δημιουργούν ωστικό κύμα. Αυτή η νέα κατηγορία χημικών ουσιών παρασκευάστηκε με τη νιτροποίηση οργανικών ενώσεων όπως η κυτταρίνη, η γλυκερίνη, η φαινόλη και το τολουόλιο. Ο Ascanio Sobrero παρασκεύασε τη νιτρογλυκερίνη το 1846 και ο J. F. E. Schultze εισήγαγε τη νιτροκυτταρίνη το 1865, αλλά η πρακτική χρήση της νιτρογλυκερίνης κατέστη δυνατή μόνο από τις δύο εφευρέσεις του Alfred Nobel: την ανάμειξη της ένωσης με γη διατόμων (μια αδρανή πορώδη ουσία) για τη δημιουργία δυναμίτη και την εισαγωγή ενός πρακτικού πυροκροτητή, του αναφλεκτήρα Nobel. Και όσα χρήματα και βραβεία να δώσουν οι ευαίσθητοι απόγονοι συμπατριώτες του, δεν πρόκειται να ξεπλύνουν το αίσχος που αποτελούν οι ανακαλύψεις αυτές για την ανθρωπότητα. 

Ανάλογα με τη σύσταση, η ταχύτητα πυροδότησης της πυρίτιδας μπορεί να είναι μόνο μερικές χιλιάδες km/h, ενώ του δυναμίτη μπορεί να φτάσει τα 25.000 km/h. Το τρινιτροτολουόλιο (TNT) συντέθηκε από τον Joseph Wilbrand το 1863 και χρησιμοποιήθηκε ως εκρηκτικό (ταχύτητα πυροδότησης 24.000 km/h) στα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ το ισχυρότερο προπυρηνικό εκρηκτικό, ο κυκλωνίτης (κυκλοτριμεθυλενοτετρινιτραμίνη ή RDX, με ταχύτητα πυροδότησης 31.700 km/h), κατασκευάστηκε για πρώτη φορά από τον Hans Henning το 1899. Τα εκρηκτικά αυτά χρησιμοποιούνται έκτοτε σε βλήματα πυροβόλων, νάρκες, τορπίλες και βόμβες, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες χρησιμοποιούνται και από βομβιστές αυτοκτονίας. Αλλά πολλές τρομοκρατικές επιθέσεις με βόμβες αυτοκινήτων και φορτηγών έχουν γίνει με ένα μείγμα ενός κοινού λιπάσματος (νιτρικό αμμώνιο) και μαζούτ: Το AN/FO (ammonium nitrate/ fuel oil) αποτελείται κατά 94% από NH4NO3 (ως οξειδωτικό μέσο) και κατά 6% από μαζούτ, δύο εύκολα διαθέσιμα συστατικά, των οποίων η επίδραση είναι αποτέλεσμα της μάζας του εκρηκτικού που χρησιμοποιείται κι όχι κάποιας εξαιρετικής ταχύτητας πυροδότησης.

Κινητική ενέργεια εκρηκτικών μηχανισμών

(συνεχίζεται)