Ιδεολογίες του πίνειν (10) - In the name of God

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Η διαφορετική στάση απέναντι στο αλκοόλ εκδηλώθηκε πιο ξεκάθαρα στους δυο αιώνες που κράτησαν οι σταυροφορίες. Πέρα από τις σφαγές, τα πολλά χρόνια αυτής της ιδιόμορφης επαφής των δυο θρησκειών έδωσαν την ευκαρία της αλληλοπαρατήρησης, της αλληλοκαταγραφής και της αλληλοκριτικής. Ο τρόπος που έπινε ο άλλος και η αξιολόγησή του, ήταν κεντρικό θέμα αυτής της αλληλοκατάστασης.

Από τις καταγραφές των εμπόρων του Λεβάντε μαθαίνουμε για την άσβεστη δίψα των σταυροφόρων. Οι πιο διψασμένοι όλων, οι ακόλουθοι του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου. Έτρωγαν τριπλάσιο ψωμί και έπιναν 100 φορές περισσότερο κρασί από το μέσο μουσουλμάνο. Αυτό δε χαλούσε καθόλου τους εμπόρους, αφού η σπανιότητα και χαμηλή ποιότητα του ντόπιου αλκοόλ έκανε την εισαγωγή και εμπορία ιδιαίτερα κερδοφόρα. Αλλά σόκαρε τους ντόπιους πιστούς του Προφήτη.

Από την άλλη πλευρά, η αποχή από το αλκοόλ ήταν η απόδειξη της θεμελιακής ανηθικότητας του Ισλάμ. Η άποψη αυτή σε συνδυασμό με τη σπανιότητα του αλκοόλ και τη γενική ξηρασία της περιοχής (πολλοί σταυροφόροι πέθαιναν από δίψα), έδωσε μια ανώτερη δύναμη στο αλκοόλ και, όταν επέστρεψαν στα σπίτια τους, οι στρατιώτες του Χριστού δεν θα παιρνούσαν «στεγνοί» ούτε μια μέρα ως το τέλος της ζωής τους.

Το πίνειν έγινε ο κανόνας και, έτσι, στα τέλη 13ου αιώνα όλος ο ευρωπαϊκός κόσμος ήταν μεθυσμένος. Ευγενείς, δουλοπάροικοι και κληρικοί.

Ευτυχώς, κάποιοι από τους τελευταίους, λιγότερο μεθυσμένοι προφανώς, είπαν να εφαρμόσουν τα έως τότε ευρήματα της επιστήμης.

Πού; Που αλλού αν όχι στο αίμα του Θεού;

(συνεχίζεται)

Ιδεολογίες του πίνειν – Ξεστράτισμα λόγω Brexit ή Το Όνειδος μιας Πρώην Αυτοκρατορίας

Το Βέλγιο (το κέντρο της Ευρώπης) παράγει τις καλύτερες μπύρες στον κόσμο, η Αγγλία παράγει τις χειρότερες. Δύσκολα βρίσκει κανείς απαράδεκτη βέλγικη μπύρα, δύσκολα βρίσκει κανείς στοιχειωδώς αξιοπρεπή αγγλική μπύρα. Οι καλές βέλγικες ετικέτες είναι εκατοντάδες, οι πανάθλιες αγγλικές μπύρες είναι επίσης εκατοντάδες... Οι μεν βασίζονται στην μικρή παραγωγή, οι δε στη μαζική και μαρκετίστικη διανομή. Με δυό λόγια, αν το Βέλγιο είναι ο παράδεισος του μπυρόφιλου, η Αγγλία είναι πιθανότατα η κόλαση.

Θα αντιτάξει κανείς ότι κάθε μορφή κουλτούρας συνεπάγεται κατά τρόπο αναπόδραστο και μοιραίο μια αντίστοιχη μορφή υποκουλτούρας: Η τέχνη της λογοτεχνίας μάς έδωσε το "Μαγικό Βουνό" του Τόμας Μανν, μάς εξέθεσε όμως στις ορδές των "Νεοελλήνων λογοτεχνών" που επιδέξια πλασάρουν οι εκδόσεις Λιβάνης, Καστανιώτης, Κέδρος, Πατάκης κ.α. με την αρωγή -βεβαίως βεβαίως- των φιλικών τους εφημερίδων και περιοδικών. Η τέχνη του κινηματογράφου ανέδειξε έναν Φελλίνι και έναν Ταρκόφσκι, "ανέδειξε" όμως και τον Στήβεν Σίγκαλ. Όπως καλά γνωρίζει ο λαός, είναι εύκολο να επέλθει σύγχυση ανάμεσα στη Λωζάννη και στη Κοζάνη, ιδίως όταν ένα ολόκληρο σύστημα επιβιώνει χάριν τέτοιων συγχύσεων.

Το αυτό συμβαίνει στην κουλτούρα της μπύρας. Η Westmalle και η Orval είναι κορυφαίες μπύρες, οι κορωνίδες της παγκόσμιας παραγωγής. Στα ράφια των υπερκαταστημάτων όμως βρίσκει κανείς κατά κύριο λόγο κακές και θλιβερές μπύρες, μαζοποιημένα προϊόντα που απευθύνονται σε άβουλους και αλλοτριωμένους καταναλωτές. Κατά κανόνα οι αγγλικές μπύρες δεν είναι απλώς κακές, είναι κάκιστες: Δίχως αφρό, άχρωμες, άοσμες, νερουλές, ξεθυμασμένες, οι αγγλικές μπύρες είναι το μεγάλο όνειδος της ευρωπαϊκής παραγωγής μπύρας.

Πώς είναι δυνατόν μια χώρα που μέχρι πρόσφατα ήταν αυτοκρατορία να παράγει τόσο κακές μπύρες, και μάλιστα σε τέτοια απίστευτη ποικιλία; Πώς γίνεται η αθλιότητά τους να είναι ευθέως ανάλογη του πλήθους τους; Tόσες πολλές και τόσο κακές, μιλάμε για μοναδικό φαινόμενο...

Είμαι βέβαιος ότι ο μελλοντικός ιστορικός της μπύρας θα βρεθεί αντιμέτωπος με τα αβυσσαλέα αυτά ερωτήματα. Διδακτορικές διατριβές θα προσπαθήσουν να εξηγήσουν το φαινόμενο. Κάποιοι θα αναφερθούν στο βιομηχανικό περιβάλλον των αγγλικών πόλεων και στον προλεταριακό χαρακτήρα της μπύρας στην χώρα αυτή. Άλλοι, πιο σνομπ, θα μιλήσουν απλά για γευστική διαστροφή. Και κάποιοι άλλοι θα μας πουν να μην είμαστε ισπεδωτικοί και θα επισημάνουν τις διάφορες μικροζυθοποιίες που παράγουν συμπαθητική Ale- φευ, αν δεν υπήρχαν και αυτές...

Πηγή: greeksforbeer

Ιδεολογίες του πίνειν (9) – Το Ισλάμ και η βάπτιση της χημικής ψυχής ή «Η δικαιολογία μου Κύριε, θα είναι να παραδεχτώ ότι δεν έχω δικαιολογία»

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Το Ισλάμ γεννήθησε σε μια περιοχή όπου οι πότες δεν ήταν λίγοι. Αρχικά ο Προφήτης ήταν συγκαταβατικός με το αλκοόλ. Η πρώτη αναφορά στο Κοράνιο είναι μάλλον θετική, η επόμενη όπως είναι μάλλον αποτρεπτική:

«Σε ρωτάνε για το κρασί και τη χαρτοπαιξία: Απάντησε: Και τα δυο είναι και ωφέλιμα και βλαβερά για τον άνθρωπο. Η βλάδη όμως είναι μεγαλύτερη από την ωφέλεια» (Σούρα 2, στίχος 219)

Σαν είδε ότι η οδηγία δεν έπιανε και πολύ και οι πότες δε λέγανε να ξεσουρώσουν ούτε για την προσευχή, πρόσθεσε μια μικρή λεπτομέρεια: η προσευχή υπό την επήρεια αλκοόλ είναι αμαρτία μεγάλη.

Έτσι, με δεδομένη την ημερήσια συχνότητα των προσευχών, ήταν σίγουρος για το καθαρό κεφάλι που ήθελε για τους πιστούς του.

Μάταια όμως. Η δύναμη του αλκοόλ κέρδιζε πολλούς πιστούς που δεν έδειχναν να φοβούνται από την αμαρτία. Έως ότου, ένα αιματηρό επεισόδιο μεταξύ μεθυσμένων πιστών, τον ανάγκασε να το ταυτίσει με τον Σατανά. Και να υποσχεθεί έναν Παράδεισο γεμάτο και με αλκοόλ. Κάτι που δεν είχε τολμήσει να υποσχεθεί ούτε και ο πιο οραματιστής χριστιανός Άγιος. Κι έτσι, όλα διορθώθηκαν.

Ή, έτσι φαινόταν. Αφού οι μουσουλμάνοι ποιητές δεν έλεγαν να εγκαταλείψουν το πιοτί. Με πρώτον και καλύτερο τον Αμπού Νουβάς (759-813). Ο οποίος, αφού μελέτησε το Κοράνιο, το ερμήνευσε με το δικό του τρόπο και τό ‘ριξε στο ποτό, τον έρωτα και την ποίηση. Και είναι το ποτό και έρωτας του για ένα νεαρό αγόρι που έφεραν για πρώτη φορά στην ιστορία χριστιανισμό και ισλάμ στο ίδιο ποιήμα:

«Εύχομαι να ήμουν η Θεία Ευχαριστία που θα του δοθεί ή το Δισκοπότηρο από το οποίο θα πιεί! Όχι, εύχομαι να ήμουν οι φυσαλλίδες του κρασιού. Και να ήμουν μέσα του».

Τί έσωσε τον Αμπού Νουβάς από την τιμωρία και το θάνατο; Μα το ανυπέρβλητο ταλέντο του στη στιχουργική και οι πανηγυρικοί ύμνοι που έγραφε για τους άρχοντες. Όπως και το ότι η ποίηση σου ήταν ανοιχτή στη μετάνοια. Ο θρύλος θέλει το επιτάφιο επίγραμμα του να λέει:

«Η δικαιολογία μου Κύριε, θα είναι να παραδεχτώ ότι δεν έχω δικαιολογία»

Πέρα από τη φιλοσοφία του πίνειν, η ουσιαστική συνεισφορά του Ισλάμ βρίσκεται αλλού: Ο Jabir ibn Hayyan (721-815), ο προπάτορας της Χημείας, βελτιστοποίησε την απόσταξη με την ανακάλυψη και κατασκευή του άμβυκα ενώ ο Πέρσης πολυμαθής Al Razi (865-925), κατέγραψε συστηματικά όλα τα βήματα και ειδικότερα το διαχωρισμό μιας ουσίας που ονόμασε «al-koh’l του κρασιού» ή «η μάσκαρα του κρασιού» (koh’l ήταν η μαύρη πούδρα αντιμονίου που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες της εποχής για να βάφουν τα μάτια τους).

Η χημική ψυχή, είχε αποκτήσει όνομα.

(συνεχίζεται)

Ιδεολογίες του πίνειν (8) – η μετά θάνατον μέθη

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Με καταλύτη τα μοναστήρια η Αγγλία ζούσε μια δεύτερη πολιτιστική άνοιξη (μετά από αυτή της ρωμαϊκής κατάκτησης). Φυσικά, οι «κατσαπλιάδες» δεν έλειπαν και η όρεξή τους μεγάλωνε καθώς τα μοναστήρια συσσώρευαν πλούτο.

Έτσι, για να μπορούν να αμύνονται στις ληστρικές επιδρομές από την ενδοχώρα, κτίζονταν, ως επί το πλείστον, σε νησάκια που ήταν κοντά στη στεριά.

Αυτή η στρατηγική δεν λάμβανε όμως υπόψη τις πιθανές επιδρομές από τη θάλασσα. Και όταν ένα πρωινό του 793 μΧ εμφανίστηκαν οι Βίκινγκς με τα μακριά, φιδόμορφα πλοιάριά τους και αποβιβάστηκαν στο Λίντισφαρν (ένα μικρό νησάκι που είχε επιλέξει ο άγιος Έινταν για το κτίσιμο το μοναστηριού του το 635 μΧ, και μέσα σε έναν αιώνα υπήρχε μια εκκλησία στο μέγεθος καθεδρικού ναού, ζυθοποιείο και πολύ χρυσός και ασήμι) οι μοναχοί δεν ήξεραν τί να κάνουν. Οι Βίκινγκς κατέσφαξαν τους μοναχούς και ρήμαξαν τα πάντα.

Τα εκπληκτικά αυτά καράβια επέτρεπαν στους Βίκινγκς να πλέουν με την ίδια άνεση, τόσο στον ωκεανό όσο και στα ποτάμια. Όπου κι αν πήγαν, άφησαν πίσω τους την ίδια φήμη: μια φυλή ψυχοπαθών που δεν σέβονταν απολύτως τίποτε, ούτε υλικό ούτε ανθρώπινο. Τα σπαθιά τους, τα σφυριά τους και στα τσεκούρια τους έδωσαν στον δυτικό πολιτισμό μια ολόκληρη ομάδα νέων μαρτύρων.

Το αλκοόλ ήταν ο βασικός πυλώνας του πολιτισμού τους. Οι θεοί τους ήταν μονίμως μεθυσμένοι, ο παράδεισός τους ένα πεδίο μάχης όπου οι νεκροί έπρεπε να μάχονται ολημερίς για κάθε μέρα της αιωνιότητας και η Βαλχάλλα (η αίθουσα των σφαγιασθέντων) ήταν η ουράνια αίθουσα όπου οι επιλεγμένοι μπορούσαν να απολαμβάνουν ψητό χοιρινό, υδρόμελι και μπύρα σερβιρισμένα από τις Βαλκυρίες.

Η «διαβρωτική» ισχύς του χριστιανισμού δεν άφησε ανεπηρέαστους ούτε τους Βιγκινκς. Φυσικά, ήταν αναγκαιο να γίνει και το απαραίτητο πολιτισμικό «καλιμπράρισμα»: οι Βιγκινκς δέχτηκαν πολλά ως είχαν, με μια κρίσιμη διαφορά: στη θέση της σιωπηλής και κατανυχτικής προσευχής έβαλαν τα πανηγύρια, με την ανταλλαγή δώρων και την αυτο-ικανοπιοίηση να έχουν κεντρικό ρόλο.
Το διάταγμα του βασιλιά της Νορβηγίας Χάακον (Χάακον ο Θεός) ήταν ξεκάθαρο:

«Ο καθένας πρέπει να φέρει μπύρα για τη γιορτή ή, αλλιώς, να πληρώσει πρόστιμο. Και να συμμετέχει στη γιορτή για όσο υπάρχει μπύρα».

(συνεχίζεται)

Ιδεολογίες του πίνειν (7) – H κομβική σημασία της Error - Land

(συνέχεια από το προηγούμενο)

Μέσα στα συντρίμμια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το κρασί είναι κυρίαρχο αλλά οι απο γύρω (Κέλτες, Αγγλοσάξονες, Γερμανοί και Σκαδιναβοί) έχουν ένα πιο πλούσιο μείγμα στη διάθεσή τους: μπύρα, υδρόμελι και κρασί από άγρια φρούτα. Το σχίσμα είναι προφανές.




Οι ρωμαλέοι ιεραπόστολοι που ανέλαβαν το καθήκον να διδάξουν τον λόγο του Χριστού στις βαρβαρικές φυλές που αλληλοσκοτωνόντουσαν, γρήγορα κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαν να πείσουν βασιζόμενοι στις συστάσεις του Κλήμεντος Αλεξανδρέως.

Το βαρύ μεθύσι ήταν μέσα στο πριγκηπικό εθιμοτυπικό, για να μη μιλήσουμε για τους παρακατιανούς. Η δίψα των αγγλοσαξώνων ειδικά ήταν τέτοια, που τους ήταν αδύνατο να κατανοήσουν γιατί ένας παντοδύναμος Θεός δεν έδωσε τη δύναμη στον Μωυσή να κάνει με τη ράβδο του να αναβρύσει από τον βράχο μπύρα αντί για νερό.

Τη λύση έδωσαν μια ισχυρή προσωπικότητα και οι «αντικειμενικές συνθήκες».

Ο αριστοκρατικής καταγωγής Βενέδικτος, νέος με περίλαμπρες προοπτικές, την «άκουσε», αποτραβήχτηκε και το έριξε στη σκληρή αγροτική δουλειά και την προσευχή. Η φήμη της αγιότητάς του εξαπλώθηκε στους γύρω ορεινούς πληθυσμούς και μέσα σε διάστημα 20 χρόνων ήλθαν κοντά του καμιά 200αριά υποψήφιοι μοναχοί. Και δεν άργησε να ιδρύσει το πρώτο μοναστήρι της Δύσης, επάνω στο όρος Cassino (540 μΧ).

Μπορεί το κήρυγμα του Βενέδικτου να είχε ως βάση του τις αξίες της ένδειας, της αγνότητας και της υποταγής αλλά είχε μεγάλη πέραση και σύντομα η δυτική Ευρώπη γέμισε με μοναστήρια Βενεδικτίνων. Σε μια μεταβατική περίοδο και μέσα στους χαλασμούς της, δεν ακούγεται και πολύ απωθητική η προοπική μιας ήρεμης ζωής, μέσα στην προσευχή και την εργασία (σωματική ή πνευματική, ανάλογα με τις προτιμήσεις και τις ικανότητες καθενός). Ιδιαίτερα αν, καθημερινά, έχουμε να πιούμε και κανά δυο ποτηράκια.

Οι Βενεδικτίνοι έφτασαν κάποια στιγμή και στην Ιρλανδία. Κι ο Άγιος Πατρίκιος έκανε την ιστορική τομή: συνέδεσε την πίστη με το πίνειν. Για πρώτη φορά, οι μοναχοί μπορούσαν να μεθούν.

Τα ιρλανδικά μοναστήρια έπαιξαν κομβικό ρόλο στην ιστορία του χριστιανισμού και η ανοχή προς το αλκοόλ (αν όχι η καθαρή προπαγάνδισή του) εκ μέρους των ιρλανδών ιεραποστόλων ήταν ο καταλύτης. Μιλούσαν στο κοινό τους για θαύματα ανάλογα με το Γάμο στην Κανά, όπου το νερό γινόταν μπύρα και ήταν αυτά τα θαύματα που έκαναν τους κατοίκους της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας, να κάτσουν και να στήσουν αυτί.

Παράλληλα, οι ιρλανδοί μοναχοί έκαναν και ένα σημαντικό φιλολογικό έργο, κατά πάσα πιθανότητα με τη βοήθεια του αλκοόλ: καθώς η Ιρλανδία δεν είχε καταληφθεί από τους Ρωμαίους κι οι κάτοικοί της παρέμειναν σε ημιάγρια κατάσταση και ολοκληρωτικά αμόρφωτοι, οι μοναχοί στρώθηκαν στη δουλειά για να μορφωθούν και να μορφώσουν. Διάβασαν τους ρωμαίους κλασικούς ενσωματώνοντας μοτίβα και τεχνικές στις δικές τους αφηγήσεις. Χωρίς αυτούς, τα έργα του Οβίδιου και του Βιργίλιου θα είχαν χαθεί.

(συνεχίζεται)