Το ερώτημα – στοίχημα του φετινού καλοκαιριού είναι: θα σπάσει το περσινό ρεκόρ ή όχι; Όπως όλοι και όλες γνωρίζουμε, κι αν δεν το γνωρίζουμε,το νιώσαμε, το περσινό καλοκαίρι ήταν το θέρμότερο που καταγράφηκε ποτέ: παγκόσμια θερμοκρασία: 16,77 βαθμοί Κελσίου – Αύγουστος 2023.
Αν και σε λίγους μήνες θα ξέρουμε για το ρεκόρ, αυτό που δεν ξέρουμε (ή δεν θέλουμε να ξέρουμε) είναι ότι είμαστε παγιδευμένοι σε ένα σύστημα που εκ δομής, συστάσεως και στοχοθεσίας, φαίνεται μα μην μπορεί να πετύχει το ζητούμενο. Προς το παρόν, τουλάχιστον, αν και το προς το παρόν στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ελάχιστα καθησυχαστικό.
Η τεχνολογική υπόσχεση, έτσι όπως συνοψίζεται από τον Μπιλ Γκέιτς, ένα από τους σημαντικότερους πράκτες των τελευταίων επεισοδίων της ανθρώπινης ιστορίας, είναι ότι λύσεις υπάρχουν ή θα υπάρξουν σύντομα και θα βοηθήσουν να αποφευχθούν τα χειρότερα της κλιματικής αλλαγής. Δεν χρειάζεται να «πειράξουμε» τίποτα άλλο. Η τεχνολογία, σε συνδυασμό με τα μαγικά, αόρατα κι ορατά, της αγοράς, θα δώσουν λύσεις. Είναι ο λεγόμενος κλιματικός καπιταλισμός.
Ο Brett Christophers (ΒC), καθηγητής οικονομικής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα, έχει διαφορετική άποψη. Θεωρεί ότι η τεχνολογική «πράσινη» μετάβαση είναι προβληματική γιατί είναι…….καπιταλιστική (The Price is Wrong: Why Capitalism Won't Save the Planetnull, & εδώ).
Το βασικό πρόβλημα για τον ΒC και τους παγκόσμιους στόχους μετριασμού του κλίματος είναι η ηλεκτρική ενέργεια. Η υπόθεση που γίνεται και πλασάρεται είναι ότι η διαθεσιμότητα ηλιακής κι αιολικής ενέργεια συνεχώς αυξάνεται κι οι τιμές τους πέφτουν. Και θα γίνουν η κινητήρια δύναμη για τις τεράστιες επενδύσεις που απαιτούνται για να μετασχηματίσουμε τα ηλεκτρικά μας συστήματα. Ο BC διαφωνεί, και γράφει ένα (υπερ)αναλυτικό βιβλίο για να δείξει κάτι, που στην τελική, το γνωρίζουμε όλοι κι όλες: οι καπιταλιστές κι καπιταλίστριες επενδύουν επειδή τα κέρδη είναι υψηλά και σταθερά, όχι όταν οι τιμές είναι χαμηλές και αβέβαιες
Έτσι, αν ρίξει κάποια, μια ματιά στο όργιο (ή οργασμό, αν προτιμάτε) επενδύσεων στα ορυκτά καύσιμα (εδώ ή εδώ), θα δει ότι οι μεγάλες εταιρίες χρησιμοποιούν κάποιες μικροσκοπικές συγκριτικά επιχειρήσεις ΑΠΕ ως φύλλο συκής με τα ασταθή και στενά περιθώρια κέρδους και επενδύουν ανελέητα σε υδρογονάνθρακες. Πράττουν δηλαδή με βάση το ιερό δισκοπότηρο : το κέρδος - απόδοση ορυκτών καυσίμων έναντι ανανεώσιμων πηγών (% επί ιδίων κεφαλαίων)=5-8 vs. 15). Ό,τι κι αν μας λένε οι γκουρού της ελεύθερη αγοράς για τη σημασία των τιμών στη χονδρική αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται στις ΑΠΕ στον πραγματικό κόσμο, υπολείπονται κατά πολύ των απαιτούμενων (βλ. την Εκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA) για το δυναμικό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας 2024).
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του βιβλίο είναι ότι δείχνει ότι όροι φετίχ των «αγορόκαυλων» - ιδιωτικοποίηση, ανταγωνισμός, καινοτομία, εμπορευματοποίηση – έχουν σχετική ισχύ στην περίπτωση της ηλεκτρικής ενέργειας. Η αγορά αυτή λειτουργεί με ιδιαίτερα ρυθμιζόμενα συστήματα, όπου τα κέρδη καθορίζονται και κατανέμονται από το κράτος και όπου, ελλείψει ελέγχου και εποπτείας, ξυπνάνε τα κατώτερα ληστρικά ένστικτα του κεφαλαίου (ο χώρος βρίθει απατεώνων, που ποικίλουν από μεγάλους σταρ όπως J P Morgan Energy Venture έως και ανώνυμους καταφερτζήδες της πιάτσας).
