Μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση του 2004 και τις διαδηλώσεις Euromaidan που ξέσπασαν μια δεκαετία αργότερα -και οι δύο προκάλεσαν την άνοδο φιλοδυτικών κυβερνήσεων στο Κίεβο- η Ρωσική Ομοσπονδία προσπαθεί να επαναφέρει την Ουκρανία στη γεωπολιτική της τροχιά. Χωρίς τον έλεγχο της Ουκρανίας (είτε άμεσα είτε έμμεσα), η εθνική ασφάλεια του ρωσικού κράτους κινδυνεύει, ιδίως αν η Ουκρανία απορροφηθεί από μια δυνητικά εχθρική στρατιωτική συμμαχία όπως το ΝΑΤΟ.
Ως εκ τούτου, η Μόσχα εφάρμοσε μια σειρά από μέτρα που αποσκοπούσαν στην αύξηση της πίεσης προκειμένου να αλλάξει ο στρατηγικός προσανατολισμός του Κιέβου, κανένα από τα οποία δεν αποδείχθηκε επιτυχές. Όταν καμία από αυτές τις προσπάθειες δεν λειτούργησε, το Κρεμλίνο εξέδωσε τελεσίγραφο με το οποίο απαιτούσε μια σειρά γεωπολιτικών παραχωρήσεων από τη Δύση και την ανακατανομή των σφαιρών επιρροής. Παρ' όλα αυτά, δεν ελήφθη σοβαρά υπόψη.
Στη συνέχεια, οι Ρώσοι αποφάσισαν ότι ο μόνος τρόπος για να αποτρέψουν την Ουκρανία από το να γίνει μια αντιρωσική αιχμή του δόρατος ήταν η χρήση βίας. Ως πρώην κατάσκοποι της KGB, ο Βλαντιμίρ Πούτιν και η φατρία των siloviki πιθανότατα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εκστρατεία θα ήταν δυσάρεστη και ότι θα υπήρχαν πολλές δυσάρεστες αντιδράσεις, αλλά αποφάσισαν να προχωρήσουν επειδή εκτίμησαν ότι τα πιθανά οφέλη υπερέβαιναν το κόστος. Κατά συνέπεια, το κύριο αποτέλεσμα που επιδιώκουν οι Ρώσοι είναι η στρατιωτική κατάκτηση της Ουκρανίας ή η διάλυσή της ως λειτουργικού εθνικού κράτους, ώστε να μην μπορεί να αποτελέσει ουσιαστική απειλή για τη Ρωσία τις επόμενες δεκαετίες.
Έως τώρα η Ρωσία κήρυξε μονομερώς την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών περιφερειών - Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα. Πιθανόν ο στόχος της να είναι η κατάληψη όλη της νότιας ακτογραμμής και ίσως ακόμη και η κατάληψη του μεγαλύτερους μέρους της περιοχής ανατολικά του Δνείπερο, δηλ. Ολόκλρη η επαρχία της Νοβορωσίας. Η περιοχή έχει σημαντικά στρατηγικά αποθέματα, φυσικούς πόρους, βιομηχανικές υποδομές, λιμάνια που λειτουργούν ως πύλες για το διεθνές εμπόριο και έναν πληθυσμό που μοιράζεται πολλές κοινωνικοπολιτιστικές συγγένειες με τον λεγόμενο ρωσικό κόσμο.
Δεν είναι γνωστό τι θα συμβεί στην υπόλοιπη Ουκρανία αν οι Ρώσοι πετύχουν μια αποφασιστική νίκη. Ωστόσο, η κατάληψη του Κιέβου - ή τουλάχιστον η αλλαγή καθεστώτος – είναι απαραίτητη προκειμένου να αποτραπεί η ενδεχόμενη διαμόρφωση ενός πολιτεύματος ευθυγραμμισμένου με τη Δύση.
Αν οι Ρώσοι κερδίσουν, θα ρίξουν την κυβέρνηση Ζελένσκι και θα την αντικαταστήσουν με μια κυβέρνηση οργανικά συνδεδεμένη με τη Μόσχα ολοσχερώς. Σε αυτή την περίπτωση, αυτό το πελατειακό κράτος θα μοιάζει με τη Λευκορωσία, και θα είναι τεχνητά δυσλειτουργικό εκ κατασκευής, ώστε να μην έχει άλλη επιλογή από το να βασίζεται στη Ρωσική Ομοσπονδία για σχεδόν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας, της ενέργειας και των οικονομικών ανταλλαγών. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα ήταν δελεαστικό να καταλάβει τη Μολδαβία ή τουλάχιστον να ενισχύσει τη στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στην Υπερδνειστερία, ειδικά αν το Κρεμλίνο καταλάβει την Οδησσό. Διαφορετικά, η ενσωμάτωση της Μολδαβίας στο ΝΑΤΟ ή/και στην ΕΕ θα ήταν απλώς θέμα χρόνου. Η ιστορική περιοχή της Βεσσαραβίας - η οποία αντιστοιχεί περίπου στη σημερινή Μολδαβία - αποτελεί ταυτόχρονα γεωπολιτική άγκυρα και διάδρομο σε άμεση γειτνίαση με τα Καρπάθια.
Αυτός ο αριστοτεχνικός χειρισμός θα ενίσχυε τον ρόλο της Ρωσίας ως ηγεμονικής δύναμης στον μετασοβιετικό χώρο (συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ευρώπης, της Κεντρικής Ασίας και της Υπερκαυκασίας), μια πραγματικότητα που θα εδραίωνε περιφερειακές πολυμερείς δομές υπό την αιγίδα της Μόσχας, συμπεριλαμβανομένης της
Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και του
Οργανισμού του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας. Περιττό να πούμε ότι αυτό θα ήταν το καλύτερο σενάριο για το Κρεμλίνο. Η νεοβυζαντινή ρωσική αυτοκρατορική παράδοση θα ανθούσε και πάλι.
Αντίθετα, η Δυτική Ουκρανία είναι μια εντελώς διαφορετική περίπτωση. Λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία, την ταυτότητα και τα δημογραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής, μια ρωσική κατοχή θα οδηγούσε πιθανότατα σε μια έντονη και βάρβαρη αντεπανάσταση που θα ήταν καλύτερο να αποφευχθεί. Ως εκ τούτου, από τη ρωσική άποψη, δεν θα ήταν παράλογο να εξεταστεί το ενδεχόμενο διχοτόμησης της Ουκρανίας για την αποτροπή μιας τέτοιας εξέλιξης, αλλά και να προσφερθούν ελκυστικές παραχωρήσεις στα κοντινά ευρωπαϊκά κράτη ως κλάδος ελαίας που θα μπορούσε να συμβάλει στην άμβλυνση των εντάσεων που θα προκύψουν. Έτσι, λαμβάνοντας υπόψη τους κοινούς παρονομαστές όσον αφορά την εθνικότητα, η Πολωνία θα μπορούσε να καταλήξει να απορροφήσει τη Γαλικία και η Ουγγαρία την Υπερκαρπαθία.
Το να μοιραστεί τα λάφυρα του πολέμου με τη Βαρσοβία και τη Βουδαπέστη ακούγεται αρχικά αντιφατικό, αλλά δεν θα ήταν απαραίτητα μια ανόητη ιδέα, ειδικά επειδή η Μόσχα αναμένει επίσης ότι οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία θα θέσουν σε κίνηση μια αλυσίδα γεγονότων που θα ταρακουνήσουν την ευρωπαϊκή χερσόνησο.
Ως αντίποινα για την εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει πληγεί με μέτρα οικονομικού και χρηματοπιστωτικού καταναγκασμού. Ωστόσο, ορισμένες από αυτές τις κυρώσεις έχουν προκαλέσει δυσάρεστες συνέπειες και σε αρκετές ευρωπαϊκές οικονομίες. Από την άποψη αυτή, η κατάσταση φαίνεται να ευνοεί τη Μόσχα. Οι Ρώσοι είναι υπερήφανοι για την ικανότητά τους να αντέχουν στις δυσκολίες και δεν ήταν ποτέ τόσο ευημερούντες όσο τα πλουσιότερα δυτικά έθνη. Ως εκ τούτου, το Κρεμλίνο πιστεύει ότι τα ρωσικά επίπεδα ανθεκτικότητας και τα όρια αντοχής στον πόνο είναι υψηλότερα από εκείνα των δυτικοευρωπαϊκών κοινωνιών. Από τη ρωσική οπτική γωνία, ο μέσος πολίτης της ΕΕ είναι συνηθισμένος στην άνεση, ιδεολογικά προσηλωμένος στις μεταμοντέρνες κοσμοθεωρίες και απρόθυμος ακόμη και να αναγνωρίσει πώς υποστασιοποιείται η πεμπτουσία της έννοιας του πολιτικού κάτω από σκληρές χομπσιανές συνθήκες.
Έτσι, οι Ρώσοι αναμένουν ότι η οπλοποίηση της πολύπλοκης αλληλεξάρτησης σύμφωνα με τα θεωρητικά αξιώματα του "υβριδικού πολέμου" και η κινητοποίηση των ασύμμετρων εξισορροπητών θα εντείνει το πολιτικό χάος και την οικονομική αναταραχή στις δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες. Επιπλέον, υπάρχουν πολλαπλασιαστές ισχύος που η Μόσχα εκμεταλλεύεται για να υποκινήσει μια εκτεταμένη κρίση τύπου Βαϊμάρης.
Κατά συνέπεια, ο συνδυασμός της έλλειψης τροφίμων, της έλλειψης λιπασμάτων, της κοινωνικής αναταραχής, των ενεργειακών διαταραχών, των αυξανόμενων μεταναστευτικών κυμάτων από την περιοχή ΜΑΒΑ [Μέση Ανατολή Βόρειος Αφρική], της ψυχολογικής πίεσης που υποβόσκει και των βραχυπρόθεσμων επιζήμιων επιπτώσεων των αντιλαϊκών περιβαλλοντικών πολιτικών, θα ρίξει τις κυβερνήσεις αρκετών χωρών της ΕΕ, ιδίως της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας. Για τους Ρώσους, θα ήταν βολικό αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες που ευθυγραμμίζονται με τον μαχητικό ατλαντισμό αντικατασταθούν είτε από εκπροσώπους εθνικιστικών δυνάμεων είτε από ρεαλιστές πολιτικούς άνδρες στην παράδοση του Μακιαβέλι, του Ρισελιέ, του Ταλλεϋράνδου, του Μέτερνιχ και του Μπίσμαρκ. Η ιδέα ότι το Βερολίνο, το Παρίσι ή η Ρώμη θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν το ΝΑΤΟ είναι απίθανη, αλλά η Μόσχα πιστεύει ότι θα ήταν δυνατόν να επιτευχθεί κάποιου είδους πραγματιστική διευθέτηση με αυτούς τους ηγέτες.
Η υλοποίηση αυτού του σεναρίου θα έχει συνέπειες για την Κίνα και τις ΗΠΑ. Για το Πεκίνο, μια ρωσική νίκη θα ενθάρρυνε την επιδίωξη της αναθεωρητικής ατζέντας του στον Ινδο-Ειρηνικό και θα διευκόλυνε επίσης την υλοποίηση των φιλόδοξων γεωοικονομικών σχεδίων του για την ευρασιατική χερσόνησο. Ομοίως, μετά την καταστροφή του πολέμου, η ανάγκη να ξεκινήσει η ανοικοδόμηση θα δημιουργούσε κερδοφόρες επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις κινεζικές εταιρείες και τράπεζες.
Για την Ουάσινγκτον, αυτό θα αποτελούσε σημαντικό πλήγμα, αλλά όχι απαραίτητα εφιάλτη. Τα όνειρα για πάγωμα της ιστορίας υπό τη μονοπολική αμερικανική ηγεσία θα ακυρωθούν και μια ρωσική επιτυχία θα γεννήσει μια πολυπολική εποχή. Με τη σειρά της, η Ευρώπη θα βρισκόταν σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, κάτι που θα μπορούσε να είναι στρατηγικά διαχειρίσιμο, αρκεί να επικρατήσει ψυχραιμία. Οι ΗΠΑ δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να αυξήσουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην Ευρώπη προκειμένου να συγκρατήσουν τη ρωσική ισχύ, να ενθαρρύνουν την αποκλιμάκωση για την αποφυγή πυρηνικού πολέμου και να διασφαλίσουν ότι τα βασικά μέλη του ΝΑΤΟ θα παραμείνουν πολιτικά ενωμένα ως μπλοκ με κοινή στρατηγική ατζέντα.
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου